3 điểm nhấn của năng lực giáo viên Toán phổ thông

GD&TĐ – PGS.TS Vương Dương Minh (Trường ĐH sư phạm Hà Nội) – cho rằng: Năng lực giáo viên Toán trường phổ thông trong công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT thể hiện ở 3 điểm nhấn cơ bản.

Vận dụng phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực

Theo PGS.TS Vương Dương Minh, để phù với định hướng phát triển năng lực học sinh thì phương pháp dạy học được sử dụng hợp lý nhất là phương pháp dạy học được xây dựng dựa trên quan điểm hành động. Bởi năng lực chỉ được hình thành và phát triển trong hoạt động và bằng hoạt động.

Quán triệt quan điểm hoạt động trong phương pháp dạy học Toán được tiến hành như sau:

Từ nội dung cần dạy, phát hiện những hoạt động của học sinh tương thích với nội dung đó (có tác dụng hình thành, củng cố, vận dụng nội dung), rồi căn cứ vào mục tiêu dạy học mà lựa chọn một số trong những hoạt động đã phát hiện được để tổ chức học sinh thực hiện.

Hoạt động thúc đẩy sự phát triển là hoạt động được gợi động cơ, tức là người học ý thức được vì sao phải thực hiện hoạt động đó.

Hoạt động tiến hành được cần có những tri thức nhất định, trong đó có tri thức phương pháp. Những tri thức như vậy cần được xem như kết quả thu được sau hoạt động.

Kết quả của một hoạt động có thể ở những mức độ khác nhau. Vì vậy, cần phải phân biệt các mức độ đó để làm căn cứ điều khiển quá trình dạy học.

Quan điểm hoạt động vừa nêu trên, theo PGS.TS Vương Dương Minh, đã phản ánh những thành phần của hoạt động: Chủ thể, đối tượng, mục tiêu, phương tiện, động cơ và kết quả. Quan điểm đó được quán triệt sẽ tạo nên thành phần cốt lõi của phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh.

Như vậy, việc soạn bài môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh có thể được tiến hành theo quy trình sau:

Bước 1: Nghiên cứu nội dung bài học.

Bước 2: Xác định mục tiêu bài học (cố gắng hoạt động hóa mục tiêu).

Bước 3: Xác định những hoạt động tương thích với nội dung rồi căn cứ vào mục tiêu bài học chọn lọc ra một số hoạt động cho học sinh thực hiện.

Bước 4: Đề xuất một số lượng hơp lý những nhiệm vụ hoặc bài tập.

Bước 5: Với mỗi hoạt động hoặc một nhóm hoạt động thiết kế những việc làm đòi hỏi học sinh thực hiện một số trong 7 yếu tố: Nói và nghe, nhìn, đọc, viết, nghĩ, làm.

Bước 6: Đưa ra các nhiệm vụ của giáo viên phù hợp với vai trò của mình (thiết kế, ủy thác, điều khiển, thể chế hóa) và được sắp đặt xen kẽ với hoạt động của học sinh.

Kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực

So với kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng kiến thứ, kĩ năng (tiếp cận nội dung), thì kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận năng lực không có gì khác mấy về hình thức và kĩ thuật kiểm tra, đánh giá, mà điểm khác căn bản ở nội dung, thể hiện ở sự phát triển của học sinh về phẩm chất và năng lực, hài hòa đức, trí, thể, mĩ.

Một số lưu ý trong kiểm tra, đánh giá PGS.TS Vương Dương Minh đưa ra như sau:

Phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình dạy học với đánh giá cuối kì, đánh giá cuối năm học; đánh giá của người dạy với tự đánh giá của người học; đánh giá của nhà trường với đánh giá của gia đình và của xã hội.

Sử dụng nhiều kĩ thuật đánh giá khác nhau: Quan sát; sử dụng câu hỏi, bài tập; sưu tập sản phẩm của học sinh, trình diễn của học sinh, tự đánh giá của học sinh, đánh giá đồng đẳng, trắc nghiệm khách quan.

Để ra một đề kiểm tra đánh giá năng lực của học sinh, có thể tiến hành như sau:

Biểu thị năng lực bằng những hoạt động đặc trưng cho năng lực đó. Mỗi hoạt động đặc trưng tạo nên một thành phần của năng lực;

Xây dựng thang đánh giá năng lực thông qua thang đánh giá mức độ thực hiện hoạt động đặc trưng tạo nên một thành phần của năng lực;

Ra bài tập cho học sinh; chấm bài và đánh giá.

Phát triển chương trình giáo dục

Theo PGS.TS Vương Dương Minh, phát triển chương trình giáo dục là quá trình liên tục điều chỉnh, bổ sung, cập nhật, làm mới toàn bộ hoặc một số thành tố của chương trình giáo dục, bảo đảm khả năng phát triển và ổn định tương đối của chương trình giáo dục đã có, nhằm làm cho việc triển khai theo chương trình mục tiêu giáo dục đặt ra đạt hiệu quả tốt nhất; phù hợp với đặc điểm và nhu cầu phát triển của xã hội và phát triển của cá nhân học sinh.

Phát triển chương trình bao gồm xây dựng chương trình, đánh giá liên tục, chỉnh sửa, hoàn thiện chương trình.

PGS.TS Vương Dương Minh cho rằng, năng lực phát triển chương trình giáo dục đặt ra cho giáo viên trước đây chưa tường minh. Nhưng giai đoạn tới, năng lực này cần được yêu cầu một cách rõ ràng vì chương trình giáo dục có những cấp độ khác nhau: Chương trình quốc gia, chương trình địa phương, chương trình nhà trường.

“Năng lực phát triển chương trình giáo dục được đặc trưng trong các hoạt động: Nhận thức sâu sắc mục đích giáo dục nói chung và mục đích toán học nói riêng; thu thập và xử lý thông tin về nhu cầu và đặc điểm của học sinh; thu thập và xử lý thông tin về điều kiện của nhà trường và tình hình của địa phương;

Kĩ năng vận dụng phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh; hiểu biết sâu sắc chương trình quốc gia và chương trình địa phương trên cơ sở phân tích các chương trình các chương trình đó; cuối cùng là kĩ năng đánh giá chương trình” – PGS.TS Vương Dương Minh phân tích.

Theo GD&TĐ