3 cơ chế gây ra tình trạng hậu Covid-19
Nhiều bệnh nhân sau khi âm tính Covid-19 vẫn còn tồn tại các triệu chứng ảnh hưởng sức khỏe.
Vậy có phải những triệu chứng này là dấu hiệu của hậu Covid-19, điều gì gây nên tình trạng này.
Hậu Covid-19 là do người bệnh tự nghĩ hay đó là bệnh lý?
Bác sĩ Nguyễn Thị Phương Thy – khoa Nội tổng hợp – Bệnh viện đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn, cho biết hậu Covid-19 được hình thành bởi 3 cơ thế, thứ nhất là sự xâm nhập trực tiếp của virus vào tế bào cơ thể người thông qua thụ thể của men chuyển hóa angiotensin 2 (ACE2), gây ra vô số tổn thương cấu trúc và rối loạn chức năng của tế bào mang thụ thể ACE2 ở hàng loạt các hệ thống cơ quan như: Hô hấp, tim mạch, tiêu hóa, nội tiết, thần kinh, cơ xương khớp, da lông.
Thứ hai là phản ứng viêm và phản ứng miễn dịch quá mức của cơ thể trong quá trình chống lại sự xâm nhập và phát triển của virus, biểu hiện bằng hội chứng nổi tiếng “cơn bão cytokines” gây bệnh cảnh nặng, tổn hại đa cơ quan trong đợt bệnh cấp.
Bác sĩ khám mắt cho bệnh nhân hậu Covid-19. Ảnh ĐẶNG PHƯỢNG
Thứ ba là những yếu tố tâm lý xã hội tiêu cực từ đại dịch như: Mắc bệnh, nghèo đói, mất việc, cách ly, mất người thân, đặc biệt là những bệnh nhân sống sót sau bệnh cảnh nguy kịch, từng điều trị tại đơn vị chăm sóc tích cực (ICU),… ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý người bệnh.
Hậu Covid-19 biểu hiện ở nhiều cơ quan khác nhau
Theo bác sĩ Thy, không giống với một số bệnh lý khác, hậu Covid-19 vẫn có thể xảy ra đối với người bị nhiễm Covid-19 nhẹ, hoặc thậm chí trong thời gian mắc bệnh họ không có triệu chứng.
Nhóm triệu chứng toàn thân sẽ có biểu hiện mệt mỏi, các triệu chứng biểu hiện rõ nét hơn sau các hoạt động thể lực hoặc tinh thần; đau mỏi cơ, mau mệt, mất năng lượng học tập và làm việc.
Nhóm triệu chứng cơ quan hô hấp, tim mạch: Khó thở hoặc cảm giác hụt hơi, ho kéo dài, đau ngực.
Nhóm triệu chứng tâm thần kinh và nội tiết: Suy giảm trí nhớ, giảm khả năng tập trung tư tưởng và rối loạn giấc ngủ; mất vị giác hoặc rối loạn cảm giác vị giác, khứu giác; trầm cảm hoặc lo âu; chu kỳ kin.h nguyệ.t…
3 triệu chứng hậu Covid-19 thường gặp là gì?
Thời điểm thăm khám h ậu Covid-19 phù hợp?
Khi xuất hiện triệu chứng mới hoặc triệu chứng dai dẳng sau 4-12 tuần khỏi Covid-19 nhưng các triệu chứng không cải thiện theo thời gian. Hoặc bất cứ khi nào xuất hiện triệu chứng mới làm ảnh hưởng sinh hoạt, giảm chất lượng cuộc sống.
Nếu không có triệu chứng thì cần tầm soát hậu Covid-19 4-12 tuần sau khi xuất viện đối với các nhóm bệnh nhân có bệnh lý nền, trên 60 tuổ.i, mắc Covid-19 nặng trong giai đoạn cấp
Nếu không có dấu hiệu gì bất thường người bệnh có thể cân nhắc kiểm tra sức khỏe định kỳ. Thời gian sắp xếp nhưng không muộn hơn 6 tháng từ khi nhiễm bệnh, lưu ý đây là kiểm tra sức khỏe định kỳ không phải là khám bắt buộc.
F0 hoang mang vì khỏi bệnh rồi nhưng vẫn thường ngửi thấy mùi "lạ": Nguyên nhân là gì?
Một số người dù đã khỏi Covid-19 được một thời gian dài những vẫn ngửi thấy mùi "lạ".
Đã khỏi Covid-19 được 1 tháng nhưng anh Hoàng Nam (Hà Nội) gặp phải hội chứng kỳ lạ. Anh ngửi bất cứ loại thức ăn gì cũng thấy có mùi cao su cháy. Điều này khiến cho anh rất khó chịu, không biết bao giờ triệu chứng hậu Covid-19 này mới kết thúc.
Theo BS Đặng Xuân Thắng, Trường Đại học Y Dược (Đại học Duy Tân Đà Nẵng) không ít trường hợp sau mắc Covid-19 bị rơi vào tình trạng rối loạn khứ giác. Người bị rối loạn khứu giác hậu Covid-19 thường xuyên ngửi thấy mùi cao su cháy, rác, nước thải, bùn...
Mất khứu giác sau mắc Covid-19, ảnh minh hoạ.
Tình trạng rối loại khứu giác xảy ra khi có 2 lý do:
Thứ nhất: Một số thụ thể hóa học của mũi đang hoạt động do đó não bộ người ngửi chỉ nhận được một phần dấu hiệu hóa học của mùi, dẫn đến mùi bị "méo".
Thứ 2 là các cảm biến trong mũi hoạt động, nhưng não không thể xử lý được thông tin tiếp nhận từ mũi, giống như khi có tổn thương dây thần kinh trong đường khứu giác.
Đối với bệnh nhân Covid-19 xảy ra hiện tượng ngửi thấy mùi "lạ" cơ chế bệnh sinh của mất khứu giác liên quan đến Covid-19 vẫn còn đang được tranh luận. Một giả thuyết cho rằng nó có thể là kết quả của sự tắc nghẽn các khe khứu giác, do đó ngăn cản sự kích hoạt các tế bào thần kinh cảm giác trong biểu mô khứu giác.
Bác sĩ Thắng cho biết, có một loại tế bào khác trong mũi nằm bên cạnh các tế bào thần kinh khứu giác được gọi là tế chống đỡ biểu hiện ACE2. Các tế bào này có chức năng hỗ trợ cho các tế bào thần kinh khứu giác trong mũi và có thể chế.t do nhiễ.m trùn.g.
Tuy nhiên, việc mất đi các tế bào chống đỡ không dẫn đến cái chế.t của các tế bào thần kinh khứu giác mà gây ra rối loạn chức năng cảm giác (gây ra bởi sự co lại của lông mao), điều này có thể giải thích cho việc mất khứu giác đột ngột.
"C ác nghiên cứu đã chỉ ra rằng những bệnh nhân bị rối loạn khứu giác có thể hồi phục từ 15 đến 20 ngày sau khi bệnh khởi phát, có nghĩa là rất nhiều người sẽ tự cải thiện tình trạng ngửi của họ mà không cần điều trị cụ thể nào. Tuy nhiên, có không ít trường hợp rối loạn khứu giác kéo dài quá thời gian đó cần điều trị thích hợp ", bác sĩ Thắng.
Khi bệnh nhân mắc Covid-19 gặp triệu chứng ngửi thấy mùi nên làm những điều sau:
Tập luyện khứu giác, nên ngửi các loại có tinh dầu như sả, hoa hồng, đinh hương, phong lữ hoa hồng, bạc hà và hạt cà phê.
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng caffeine giúp tăng cường khứu giác ở những người bị Covid-19. Việc sử dụng cà phê như một chiến lược phục hồi khứu giác trong chứng mất khứu giác đã được áp dụng theo các biến thể khác nhau sử dụng các mùi như mùi thảo mộc, gừng, bạc hà, cà phê và chanh để giúp bệnh nhân xác định các mùi khác nhau.
Bổ sung thêm vitamin A: Axit retinoic (RA) - một chất chuyển hóa của vitamin A, là một trong những nội tiết tố của tuyến giáp. Đây là một chất điều hòa phiên mã quan trọng trong quá trình phát triển và tái tạo mô. Vitamin A có thể thúc đẩy khả năng tái tạo biểu mô thần kinh khứu giác.
Nên vệ sinh môi trường xung quanh, tránh khói bụi làm kích thích phản ứng viêm ở đường thở trên. Ngoài ra, bệnh nhân cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý, tăng cường các hoạt động thể chất để nâng cao sức khỏe.
Theo bác sĩ Thắng việc dùng thuố.c để điều trị tình trạng rối loại khứu giác phải có sự chỉ định của bác sĩ, không nên tự ý dùng thuố.c khi không có chỉ định.
Có nên uống nước lá xuyên tâm liên để hồi phục hậu Covid-19? Tôi nghe nhiều người nói uống nước lá xuyên tâm liên giúp hồi phục trong giai đoạn hậu Covid-19, xin hỏi bác sĩ điều này có đúng không? (Q.P, 34 tuổ.i, ngụ TP.HCM) Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Văn Đàn - Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, cơ sở 3, trả lời: Thời gian đầu dịch, có thể nói xuyên tâm liên...