10 năm nhuận bút bằng 3 bát phở

“Tôi nói hài hước thôi, nếu như mỗi học sinh từ bao thế hệ nay, người nào có học bài thơ Quê hương trả cho tác giả 1.000 đồng, thì nhà thơ Đỗ Trung Quân cũng đủ sống không vất vả”.

Ngay 19/9, tai phiên họp toàn thể lần thứ 7 của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, cac đai biêu tiêp tuc đăt vân đê nhằm thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về đổi mới chương trình SGK giáo dục phổ thông.

Xung quanh câu chuyện đổi mới SGK đa nay ra vân đê cu tôn tai hang chuc năm nay. Đo la nhưng tac gia co tac phâm đươc in trong SGK hâu như không đươc nhân tiên ban quyên, hoăc nhuân but, trong khi NXB Giao duc mỗi năm in hang triêu cuôn va chuyên kinh doanh SGK đươc cho la siêu lơi nhuân.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa.

Quyền tác giả: Không thể dùng… chùa

Nha giao Đăng Hiên – hôi viên Hôi Nha văn Viêt Nam – co môt bai thơ rât gian di va đươc nhiêu thê hê hoc sinh khi lơn lên vân nhơ. Đo la baiMe văng nha ngay bao. Bai thơ nay ban đâu đươc in trong SGK lơp 4 tư năm 1981, sau đo đươc chuyên xuông in trong SGK lơp 3. Sau nhiêu lân sưa đôi SGK, bai thơ vân con trong sach, đo la niêm vinh dư đôi vơi nha giao Đăng Hiên.

Thê nhưng khi đươc hoi vê viêc NXB co tra tiên ban quyên hay nhuân but cho ông trong suôt 30 năm qua, ông chi cươi: “Đươc in trong SGK la vinh dư rôi, con đoi hoi gi”. Rôi ông nhơ lai: “Hôi đo, nha thơ Nguyên Bui Vơi co chon bai thơ cua tôi, in vao SGK xong thi NXB cung biêu tôi 1 cuôn cung 50 đông goi la tiên nhuân but. Sau nay, cach đây chuc năm gi đo, sau khi soan lai SGK tôi cung đươc tăng thêm 1 cuôn nưa va 100.000 đông, băng nhuân but môt bai thơ đăng bao. Tinh ra 10 năm cung đươc… 3 bat phơ”.

Cung theo nha giao Đăng Hiên: “Thât ra tôi cung không nghi vê chuyên tiên ban quyên hay nhuân but cho lăm. Cach đây cung kha lâu, tôi tinh cơ phat hiên môt bai thơ cua minh đăng trong sach day bô tuc văn hoa. Ngươi ta chon tac phâm cua minh in con cha nhơ ma biêu sach thi hy vong gi.

Tôi nghi cac tac gia co tac phâm in sach cung nghi như tôi thôi, không đoi hoi gi. Nhưng vê măt luât ma noi thi chung tôi co quyên đoi hoi. NXB môi năm in ca triêu ban, ban cho hoc sinh, vây ma cac tác gia lai chăng đươc ngo ngang đên la điêu bât cập. Như bai thơ cua tôi, tinh ra tiên con it nhưng nhưng tac gia lơn như cu Tô Hoai co nhiêu tac phâm đươc in, trich vao sach như Vơ chông A Phu, Dê men phiêu lưu ký … le ra phai tra tiên ban quyên hoăc nhuân but thât lơn cho cu hoăc gia đinh cu.

Tôi nghi đây la điêu phai thay đôi, không chi la đê tôn trong tac gia đươc chon, ma đa la SGK la phai tuân thu đung luât phap, trong đo co liên quan đên quyên tac gia. Không thê cư dung chùa, hoăc tra nhuân but chiêu lê mai đươc”.Cuôn Tiêng Viêt lơp 3 đa tai ban lân thư 10, mà sô tiên tac gia nhân đươc… chỉ hơn 100.000 đồng tiên nhuân but.

Sách giáo khoa.

“Nâu chao” trên lưng cac tac gia?

Nha giao Đăng Hiên con may măn vơi khoan nhuân but gia tri tương đương 3 bat phơ. Con rât nhiêu tac gia khac thi ho chăng nhân đươc môt đông. Nha thơ Nguyên Duy – tac gia cua cac bai thơ rât nôi tiêng Tre Viêt Nam (SGK lơp 4), Anh Trăng (SGK lơp 9), Đo Len (SGK lơp 12) – cung to ra rât bưc xuc khi noi tơi vân đê nay.

Ông cho răng: “Được đưa tác phẩm vào SGK là một vinh dự của tác giả, vì tác phẩm của mình được giảng dạy trong nhà trường. Nhưng vấn đề là ở chỗ, nếu SGK là tài liệu phát cho học sinh thì không trả tiền tác quyền là hợp lý. Nhưng nếu NXB Giáo dục kinh doanh, thu lợi nhuận thì phải trả tiền tác quyền mới đúng luật. Tôi nghĩ chính ngành giáo dục phải thực hiện nghiêm chỉnh pháp luật, cụ thể là trong lĩnh vực bản quyền khi in, xuất bản SGK.NXB Giáo dục có một lần trả tiền tác quyền độ 900.000 đồng cho tậpThơ với tuổi thơ, in các bài thơ của tôi, do nhà thơ Trần Đăng Khoa biên tập và viết lời giới thiệu. Nhưng đó là một tập thơ riêng, không phải SGK. Một số nơi in thơ tôi, có gửi thư xin phép, kèm theo ý kiến xin được miễn tiền tác quyền, chỉ gửi sách biếu. Tôi đồng ý và rất vui. Nhưng cái thư mời, thư cảm ơn là sự thể hiện tôn trọng tác giả, có cam kết về tác quyền. Nhưng NXB Giáo dục chưa làm được như vậy.

Trong khi đo, nha thơ Đô Trung Quân lai đê câp tơi môt vân đê khac: “Bài thơ Quê hương của tôi in trong SGK lớp 3 chừng 20 năm nay. Nhưng tôi không hề nhận được một thư mời, thư cảm ơn, nói chi đến tiền tác quyền. Thậm chí, bài thơ in trong sách Tiếng Việt 1, có câu sai “Quê hương là con diều biếc, chiều chiều con thả trên đồng” (nguyên bản là: Tuổi thơ con thả trên đồng), nhưng NXB Giáo dục không hề xin phép biên tập, khi bị phản ứng thì không nhận sai, vì có lẽ họ sợ phải thu hồi hàng triệu bản sách sẽ mất đi lợi nhuận.

Tôi cũng như các tác giả khác, có niềm vui vì tác phẩm của mình được giảng dạy trong nhà trường, nhưng cũng đòi NXB Giáo dục thực hiện đúng quy định về tác quyền, dù chỉ bằng một cam kết có sự đồng ý của tác giả và không nhận tiền, bởi vì đã là pháp luật thì phải chấp hành. Tôi cũng như các nhà thơ, nhà văn khác thường lơ đãng, tự trọng, không muốn kiện cáo đòi nợ cho nên quên đi chuyện tác quyền đối với các tác phẩm in trong SGK”.Tôi nói hài hước thôi, nếu như mỗi học sinh từ bao thế hệ nay, người nào có học bài thơ Quê hương, trả cho tác giả 1.000 đồng, thì nhà thơ Đỗ Trung Quân cũng đủ sống không vất vả (cười). Nhân đây tôi cũng xin nói rõ, vấn đề đang bàn là tác quyền bài thơ, còn tác quyền bản nhạc tôi đã ủy quyền cho nhạc sĩ Giáp Văn Thạch nhận toàn bộ tiền tác quyền”.

Theo Nghi đinh 18/2014/NĐ-CP quy đinh vê chê đô nhuân but trong linh vưc bao chi – xuât ban đươc ap dung tư 1/6/2014 co quy đinh rât cu thê vê cach tinh nhuân but cho cac tac gia co tên trong SGK. Song, theo Trung tâm Bao vê ban quyên tac phâm văn hoc – thuôc Hôi Nha văn Viêt Nam, tơi đây se phai đoi NXB Giao duc môt khoan tiên lên tơi ca chuc ti đông.

Theo Thanh Phong-Hoàng Lâm/Báo Lao động