Xoa bóp, bấm huyệt lão khoa: “Năng lượng mới” cho người cao tuổi
Người từ hơn 60 tuổi trở lên được coi là người cao tuổi (NCT). Độ tuổi này có những thay đổi đáng kể về cả thể chất lẫn tinh thần, họ rất cần nhận được sự quan tâm, chăm sóc phù hợp của người thân trong gia đình.
Bằng nhiều phương pháp khác nhau, chúng ta có thể giúp chất lượng cuộc sống của NCT được cải thiện.
Về thể chất, NCT đối mặt với quá trình lão suy, dễ bị mắc bệnh hơn người trẻ do hệ miễn dịch hoạt động kém hơn, dễ mắc các bệnh mạn tính huyết áp, tiểu đường, đột quỵ, thoái hóa khớp, loãng xương… gây đau nhức dai dẳng, khó ngủ. Bản thân mỗi NCT cảm nhận những biến đổi trong cơ thể về sức lực, trí nhớ, tinh thần, nghe nhìn, cảm giác đau…
Về mặt xã hội, NCT là đối tượng không còn đi làm nữa, mối quan hệ xã hội ngày một thu hẹp. Bên cạnh đó, họ còn có thể mất đi những khả năng đã có như: không thể lái xe, tự nấu ăn hay tự chăm sóc vệ sinh, trở thành lệ thuộc người khác. Có người chấp nhận, ứng phó thành công với sự suy giảm chức năng, nhưng cũng có người trở thành lo lắng quá độ, lúc nào cũng cần con cái ở cạnh để được chăm sóc; trở nên cau có, gắt gỏng khi con cái bê trễ trong việc đáp ứng những nhu cầu của mình. Cuộc sống sẽ bị phụ thuộc nhiều vào gia đình và người chăm sóc, dẫn đến sự mất độc lập. Vì thế, NCT thường có cảm giác bị bỏ rơi, buồn bã, chán nản.
Những NCT hay can thiệp hay kiểm soát quá nhiều vào đời sống con cháu, thường là những người không thỏa hiệp và thích nghi được với giai đoạn mới này của đời sống.
Xoa bóp, bấm huyệt lão khoa là một trong những cách chăm sóc sức khỏe tốt cho NCT, làm dịu nỗi đau thể chất, mang lại sự thoải mái về mặt tinh thần.
1. Tăng lưu lượng máu đến các bộ phận cơ thể: Tăng tuần hoàn là lợi ích quan trọng nhất đối với NCT. Lưu thông máu tốt có thể ngày càng trở nên khó khăn khi chúng ta già đi, do xu hướng trở ít hoạt động, vận động. Ở NCT, liệu pháp xoa bóp, bấm huyệt không chỉ làm giảm các dấu hiệu lão hóa mà còn tăng cường khả năng phòng vệ của cơ thể trước nhiều bệnh tật phát sinh, do khả năng vận động giảm sút.
2. Cải thiện khả năng giữ thăng bằng và dáng đi: Té ngã luôn được xếp vào danh sách những mối quan tâm hàng đầu của NCT, vì xương có xu hướng trở nên yếu hơn khi chúng ta già đi. Xoa bóp, bấm huyệt làm tăng lưu lượng máu đến các chi, giúp cải thiện khả năng nhận thức, hoặc cảm giác về vị trí tương đối của các bộ phận trên cơ thể, do đó cải thiện khả năng thăng bằng và giảm nguy cơ té ngã.
3. Tốt cho thần kinh, cải thiện giấc ngủ: Lưu thông máu làm cho não bộ lưu thông tốt. Khi hệ thống thần kinh được kích thích trong quá trình xoa bóp, bấm huyệt, sẽ tạo ra “hormone hạnh phúc” serotonin và dopamine. Sự hiện diện của các hormone này sẽ mang lại cảm giác bình tĩnh và giúp người được xoa bóp, bấm huyệt thư giãn, giảm căng thẳng. Endorphin chịu trách nhiệm điều chỉnh tâm trạng, sự thèm ăn và giấc ngủ.
Mức độ dopamine thấp có liên quan đến sự thiếu nhiệt tình và thiếu tự tin. Xoa bóp, bấm huyệt kích thích sự gia tăng dopamine, khiến cá nhân cảm thấy có động lực để thực hiện các hành động hướng tới mục tiêu mong muốn. Mức độ serotonin thấp có liên quan đến trầm cảm và cô đơn.
Video đang HOT
Xoa bóp, bấm huyệt có thể làm tăng mức serotonin, mang lại cảm giác quan trọng và suy nghĩ tích cực. Xoa bóp, bấm huyệt có thể ức chế việc giải phóng cortisol, một loại hormone liên quan đến căng thẳng, lo lắng và trầm cảm. Một số bằng chứng cho thấy, xoa bóp, bấm huyệt lão khoa có tác dụng cải thiện tốt đối với trí nhớ.
4. Làm mềm các cơ và mô cứng: Khi chúng ta già đi, chúng ta thường trở nên ít hoạt động hơn và do đó cơ bắp của chúng ta cứng lại và căng hơn.Xoa bóp bấm huyệt giúp làm mềm cơ, làm tăng độ đàn hồi của mô bằng cách tăng lưu lượng máu đến các khu vực, giảm căng cơ tổng thể. Độ đàn hồi của mô đề cập đến khả năng kéo dài của các mô khi bị căng. Nếu một mô có độ đàn hồi thấp thì khả năng bị tổn thương hoặc đứt ra khi bị căng sẽ tăng lên. Xoa bóp, bấm huyệt có thể làm tăng độ đàn hồi của mô thông qua việc tăng nhiệt độ của các mô thông qua việc tăng lưu thông máu, làm ấm các mô cho phép chúng thư giãn. Sự gia tăng độ đàn hồi của mô sẽ cải thiện hiệu suất, tính linh hoạt và phạm vi chuyển động, giúp họ đi lại, tham gia tập thể dục, có thể giúp họ khỏe mạnh và thậm chí giảm nguy cơ té ngã.
5. Tạo cảm giác được chăm sóc và thoải mái: Một số người thích được xoa bóp, bấm huyệt, có thể tạo ra cảm giác quan tâm và kết nối, các động tác xoa bóp, bấm huyệt có thể giúp NCT cảm thấy được thư giãn.
6. Giúp phục hồi đột quỵ: Trước đây, người ta quy định việc nghỉ ngơi trên giường lên đến 48 giờ sau khi bị đột quỵ, vì sợ gây ra một cơn đột quỵ khác. Nhưng lập trường đó đã thay đổi, sau một cơn đột quỵ, những NCT được khuyên nên đứng dậy và đi lại.Biện pháp hỗ trợ chính cho việc này là liệu pháp xoa bóp bấm huyệt, giúp kích thích các khu vực bị ảnh hưởng, tập trung vào bộ phận yếu, liệt.
7. Hỗ trợ miễn dịch: Xoa bóp bấm huyệt giúp giải phóng nhiều độc tố, hỗ trợ cho hoạt động của hệ thống miễn dịch. Góp phần cải thiện hệ miễn dịch, tăng cường sức khỏe ở NCT.
8. Giảm đau mạn tính: Đau mạn tính là cơn đau đã xuất hiện lâu hơn 6 tháng. Sự khởi đầu của nó đôi khi ngấm ngầm, từ từ. Nếu cơn đau mạn tính không được điều trị, có thể dẫn đến trầm cảm, hạn chế phạm vi chuyển động và mất chức năng. Xoa bóp, bấm huyệt có thể làm giảm cơn đau bằng cách giải quyết các mô sẹo kết dính hoặc căng cơ, hỗ trợ loại bỏ các chất thải, tăng nhiệt độ mô.
Xoa bóp có thể giúp giảm đau, thông qua lý thuyết cổng đau và giảm căng cơ. Việc ngăn chặn các thông điệp đau đến não được thực hiện bởi vì các thông điệp xoa bóp bấm huyệt được gửi đến một sợi thần kinh thay thế và dẫn truyền nhanh hơn. Căng cơ có thể dẫn đến đau do tích tụ các chất cặn bã và kết dính các sợi collagen.
9. Giúp mau hồi phục chấn thương hoặc sau phẫu thuật: Khi một NCT gặp phải một chấn thương, quá trình chữa lành sẽ chậm hơn nhiều so với một người trẻ tuổi. Xoa bóp, bấm huyệt khi áp dụng sau phẫu thuật có thể cực kỳ có lợi đối với quá trình chữa bệnh. Do tính chất xâm lấn của phẫu thuật nên việc tổn thương mô mềm là khó tránh khỏi.
Khi bị thương hoặc tổn thương mô sẹo được tạo ra. Mô sẹo là chất kết dính và có thể ảnh hưởng đến hoạt động của các cấu trúc xung quanh như cơ, gân, dây chằng và cân bằng.
Xoa bóp, bấm huyệt liên quan đến các động tác vuốt từ trung bình đến sâu, có thể được sử dụng để nhắm mục tiêu và phá vỡ sự hình thành của mô sẹo, điều này sẽ cho phép các cấu trúc mô phục hồi chức năng đầy đủ nhanh hơn nhiều.
Trong quá trình xoa bóp, bấm huyệt, sẽ tạo ra “hormone hạnh phúc” serotonin và dopamine. Sự hiện diện của các hormone này sẽ mang lại cảm giác bình tĩnh và giúp người được xoa bóp, bấm huyệt thư giãn, giảm căng thẳng. Endorphin chịu trách nhiệm điều chỉnh tâm trạng, sự thèm ăn và giấc ngủ. Mức độ dopamine thấp có liên quan đến sự thiếu nhiệt tình và thiếu tự tin. Xoa bóp, bấm huyệt kích thích sự gia tăng dopamine, khiến cá nhân cảm thấy có động lực để thực hiện các hành động hướng tới mục tiêu mong muốn.
Chứng chóng mặt ở người cao tuổi: Chủ quan dễ nguy
Người cao tuổi hay than phiền vì chứng chóng mặt - đây là cảm giác chủ quan của bệnh nhân.
Bệnh nhân tự nhiên cảm thấy mọi vật xung quanh mình chuyển động như đứng giữa một cơn lốc, mất cân bằng, đi đứng không vững, cảm giác bồng bềnh như ngồi trên thuyền, nhìn mọi vật nhòe không rõ, người nôn nao khó chịu ruột gan như bị đảo lộn. Đây là nguyên nhân gây té ngã ở người cao tuổi dẫn đến chấn thương, tàn phế.
Nguyên nhân do đâu?
Có nhiều nguyên nhân gây chóng mặt.
Ở tai:
Ống tai ngoài: như nút đáy, khi gặp nước nở to ra, kích thích ống tai ngoài gây chóng mặt hoặc nhọt ống tai cũng gây đau tai và chóng mặt. Tai giữa: viêm tai giữa cấp tính, bên cạnh sốt, đau tai, ù tai, nghe kém còn kèm chóng mặt.
Tai trong: viêm tai tiết dịch gây chóng mặt ghê gớm kèm theo ù tai, nghe kém. Có khi viêm tai kèm với viêm màng não, viêm thần kinh tiền đình do virus hoặc vi khuẩn gây chóng mặt, quay cuồng, chóng mặt tư thế rõ nhưng thính lực lại bình thường.
Chóng mặt còn liên quan đến bệnh lý thần kinh, mất thăng bằng, stress và các bệnh huyết áp, mạch máu, nội tiết, dị ứng, chuyển hóa: rối loạn lipid máu, các viêm nhiễm... nên kết quả điều trị hoàn toàn phụ thuộc vào nguyên nhân gây chóng mặt, trong đó cơn chóng mặt kịch phát kéo dài do ảnh hưởng của tăng huyết áp là nguy hiểm nhất và là nguyên nhân của nhiều tai nạn ở người cao tuổi.
Rối loạn tuần hoàn não là một trong những nguyên nhân gây chóng mặt.
Người cao tuổi (NCT) hay bị chóng mặt tư thế do hạ huyết áp tư thế, thiểu năng tuần hoàn não, thoái hóa cột sống cổ, xơ hóa mạch máu não, hạ đường huyết, thiếu oxy não, rối loạn thần kinh tim.
Các bệnh khác: những rối loạn về mắt: rối loạn vận động các cơ của nhãn cầu, glocom, đục thủy tinh thể, u dây thần kinh tiền đình, áp-xe não. Ngoài ra còn nhiễm độc các thuốc: điều trị tăng huyết áp, thuốc chống trầm cảm, thuốc điều trị sốt rét, nhóm thuốc aminozid, streptomycin, kanamycin...
Điều trị thế nào?
Trước một bệnh nhân bị chóng mặt, ta cần phải chẩn đoán nguyên nhân, tuy nhiên trong một số trường hợp ta tiến hành điều trị triệu chứng trước trong thời gian tìm ra nguyên nhân. Trong khi điều trị triệu chứng, cần khám tỉ mỉ, nhiều khi phải phối hợp với các chuyên khoa Nội, thần kinh, mắt, tai mũi họng và các thăm dò cận lâm sàng khác để chẩn đoán chính xác.
Có 3 nhóm thuốc chính thường dùng điều trị chóng mặt, nên dùng thuốc riêng rẽ để hiểu tác dụng phụ của từng loại. Nhóm kháng histamin. Nhóm kháng tiết cholin, nhóm an thần. Các thuốc này dùng theo chỉ định của bác sĩ. Ngoài ra bệnh nhân nên ăn thức ăn dễ tiêu.
Giai đoạn 2: nâng đỡ sức khỏe, từ 10 ngày - 2 tuần. Bệnh nhân có thể hoạt động nhẹ nhàng, nhưng cần tránh đi lại trên cao, tránh đến gần các vật chuyển động nhanh như xe cộ, quạt điện...; Có thể uống tiếp 7 ngày thuốc chống chóng mặt. Giai đoạn 3: tập luyện, đây là phương pháp điều trị cơ bản, kéo dài trong nhiều tháng. Các bài tập nhằm rèn luyện cho tiền đình chịu đựng các thay đổi tư thế để dần phục hồi hoàn toàn. Bài tập cơ bản: bệnh nhân ngồi trên giường, thả chân dưới sàn nhà, nhắm mắt thư giãn rồi dần dần nghiêng đầu về một bên cho đến khi đầu nằm ngang trên giường, giữ tư thế này ít nhất 30 giây, trở lại tư thế ban đầu, ngồi yên trong 30 giây, tiếp tục làm động tác nghiêng đầu về bên đối diện. Lần đầu tập chỉ làm 3 - 4 lần nghiêng đầu về mỗi bên. Những lần sau, mỗi buổi tập nghiêng đầu về mỗi bên 5 - 7 lần. Mỗi ngày tập 2 buổi vào buổi sáng khi thức dậy và buổi tối trước khi ngủ. Bệnh nhân cần tập kiên trì trong 1 - 2 tháng.
Cách tập luyện nêu trên đã được ứng dụng ở nhiều nước trên thế giới và đã mang lại kết quả tốt trong 80% số bệnh nhân.
Bệnh nhân cũng cần tránh các yếu tố gây kích động tâm thần, tâm lý, thần kinh. Không dùng các chất kích thích như rượu, thuốc lá, cà phê đặc, nước chè đặc.
Chóng mặt ở người cao tuổi có thể phòng ngừa bằng cách tập thể dục đều đặn. Ảnh: TM
Lời khuyên thầy thuốc
Chóng mặt có thể phòng ngừa bằng cách luyện tập thích nghi cho hệ thống giữ thăng bằng của cơ thể khi bệnh nhân ở giai đoạn ổn định hay chóng mặt nhẹ. Tránh thay đổi tư thế đột ngột vì dễ té ngã gây chấn thương. Ngoài ra người cao tuổi không uống rượu, bia; đeo khẩu trang khi tiếp xúc với môi trường có thán khí của xe, máy, khói...; khám và điều trị tích cực các tai mũi họng, nhiễm khuẩn...
4 nhóm người phải tránh ăn đậu phụ, nhất là nhóm số 1 kẻo bệnh tình thêm nặng Những người này mà ăn đậu phụ chắc chắn cơ thể sẽ mệt mỏi, bệnh nặng thêm. Người lớn tuổi và người mắc bệnh thận Bởi người cao tuổi nếu gặp các vấn đề về tiêu hóa hay thận, không nên ăn quá nhiều đậu phụ, mặc dù mềm, dễ ăn nhưng chúng lại không tốt cho sức khỏe người già. Vì người...