Xây dựng nền giáo dục thông minh
Ngành giáo dục TP Hồ Chí Minh luôn chú trọng đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học, từng bước xây dựng nền giáo dục thông minh (GDTM).
ây được xem là điều kiện tiên quyết trong công tác đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 để đưa thành phố hội nhập bền vững và vươn tầm thế giới.
Trưng bày các mô hình giáo dục thông minh của TP Hồ Chí Minh.
Những mô hình tiên phong
Tại vòng chung kết cuộc thi Khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học TP Hồ Chí Minh năm học 2019-2020 vừa diễn ra, đề tài nghiên cứu “Mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) dự đoán nguy cơ trầm cảm của học sinh THPT trên địa bàn thành phố” đã tạo ấn tượng mạnh cho nhiều người. ề tài do hai học sinh Vũ Hồng ức, Nguyễn Thị Minh Nhật lớp 11CA1, Trường THPT Chuyên Lê Hồng Phong thực hiện. Theo đ.ánh giá của Ban giám khảo, đề tài có nhiều nội dung cần tiếp tục hoàn thiện nhưng bước đầu đã đ.ánh dấu sự sáng tạo, năng động và mạnh dạn của hai tác giả trong lĩnh vực AI.
Nói về lý do chọn đề tài, em Vũ Hồng ức chia sẻ: “Nhà trường đã đưa chương trình AI vào giảng dạy cho chúng em theo mô hình GDTM mà TP Hồ Chí Minh đang triển khai. Em thấy chương trình giảng dạy AI rất hay và tạo được cảm hứng cho học sinh. ây là chất xúc tác để nhóm chúng em nghiên cứu ý tưởng xây dựng phần mềm dựa trên AI dự đoán nguy cơ trầm cảm của học THPT trên địa bàn thành phố”.
Năm học 2019-2020, Trường THPT Chuyên Lê Hồng Phong là cơ sở giáo dục đầu tiên tại TP Hồ Chí Minh tổ chức giảng dạy chuyên đề AI cho học sinh ba khối 10, 11, 12. Thạc sĩ Phạm Thị Bé Hiền, Hiệu trưởng Trường THPT Chuyên Lê Hồng Phong cho biết: “Thực hiện chỉ đạo chung của thành phố và của ngành giáo dục hướng đến đề án Xây dựng trường học thông minh, trường đã triển khai các hoạt động dạy và học theo mô hình tiên tiến, đổi mới phương pháp, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong quản lý và giảng dạy.
Năm học 2019 – 2020, trường bắt đầu dạy học đại trà về AI cho học sinh và lộ trình giảng dạy chuyên sâu các chuyên đề AI trong những năm tiếp theo, nhằm đào tạo học sinh phát triển toàn diện về trí lực, công nghệ, năng khiếu, kỹ năng…, trở thành công dân toàn cầu trong thời hội nhập.
Cũng theo Thạc sĩ Phạm Thị Bé Hiền, trên cơ sở đổi mới, xây dựng một trường học thông minh, Trường THPT Chuyên Lê Hồng Phong trang bị những điều kiện về nguồn nhân lực, về hạ tầng, trang thiết bị, công nghệ, in-tơ-nét… Phòng học thông minh có các thiết bị và các phần mềm giáo dục tiên tiến, hiện đại hiện nay.
Cùng với đó, là khai thác tối đa sự tương tác giữa thế giới thực và thế giới ảo, giữa người dạy và người học, giữa người học với nhau; tận dụng nguồn tài liệu đã được số hóa và đưa lên mạng in-tơ-nét để giảng dạy. Ngoài ra, còn có các chuyên đề mà học sinh được học về AI, như nền tảng về toán cho AI; kỹ năng lập mô hình toán cho các vấn đề thực tế; kỹ năng lập trình bậc cao; kỹ năng sáng tạo trong sử dụng AI…
Video đang HOT
Các khóa học sẽ hoàn toàn dùng tiếng Anh (bài giảng, giáo trình cũng như báo cáo của học viên). Sau khi học sinh hoàn tất các chuyên đề về AI ở cấp THPT, có thể tiếp tục học ở bậc đại học đúng chuyên ngành.
Hiệu trưởng Trường THCS Phan Tây Hồ (quận Gò Vấp), Vũ Thị Thơ cho biết, cùng với đổi mới phương pháp dạy học, việc ứng dụng CNTT, ứng dụng giáo dục STEM (Khoa học – Công nghệ – Kỹ thuật – Toán) trong dạy học tại Trường THCS Phan Tây Hồ được xác định là “chìa khóa” để tạo ra môi trường giáo dục mở, hiện đại, đào tạo những thế hệ công dân thông minh trong tương lai. “ưa giáo dục STEM vào giảng dạy tại trường là một nội dung mới, giáo dục tích hợp chứ không phải là một môn học.
Trong đó, các bài học được xây dựng theo hướng lồng ghép kiến thức Khoa học và Toán với các vấn đề trong Công nghệ và Kỹ thuật của thế giới thực. Từ đó, học sinh vừa học được kiến thức khoa học vừa biết cách vận dụng kiến thức đó vào thực tiễn”, bà Vũ Thị Thơ chia sẻ. Chương trình STEM đã giúp học sinh sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, có kỹ năng cộng tác và truyền thông tốt. Học sinh trở nên ham học hỏi, khám phá và sáng tạo, nhất là khi được đặt vào vai trò của một nhà phát minh…
Những việc cần làm
TP Hồ Chí Minh hiện có 54 trường đại học, 52 trường cao đẳng, hơn 490 trường trung cấp, trung tâm giáo dục nghề nghiệp, cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp; 2.283 trường mầm non và phổ thông. Có hai triệu học sinh, sinh viên đang học tập trên địa bàn thành phố. ây là nguồn lực rất lớn mà thành phố đặc biệt quan tâm.
Tiến sĩ Lê Hồng Sơn, Giám đốc Sở Giáo dục và ào tạo TP Hồ Chí Minh cho biết, để đáp ứng được nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao, giáo dục phổ thông phải không ngừng đổi mới, phát triển mạnh mẽ, hội nhập với nền giáo dục tiên tiến của thế giới. Hiện, thành phố đang triển khai đề án “Xây dựng thành phố trở thành đô thị thông minh”, trong đó, giáo dục đi trước, hướng đến đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đạt trình độ quốc tế, tạo nguồn lực để xây dựng thành phố văn minh, hiện đại. Nhiều năm qua, TP Hồ Chí Minh luôn dành hơn 25% vốn ngân sách cho việc chi thường xuyên và chi đầu tư xây mới, sửa chữa và cải tạo, nâng cấp trường học, nhất là mua sắm trang thiết bị dạy, học hiện đại.
Tuy nhiên, Tiến sĩ Lê Hồng Sơn cũng thừa nhận, việc xây dựng nền GDTM vẫn gặp nhiều khó khăn, thách thức. Trong 10 năm trở lại đây, tốc độ tăng dân số bình quân một năm khoảng 170 nghìn người, kéo theo số lượng học sinh tăng rất nhanh tạo nên áp lực về cơ sở vật chất. iều này ảnh hưởng đến việc duy trì và nâng cao chất lượng giáo dục, tạo rào cản cho mục tiêu xây dựng mô hình dạy học tiên tiến, hiện đại.
Song song đó, hình thức tổ chức dạy học truyền thống gắn với truyền thụ kiến thức, tài liệu in, thời gian biểu cố định… đã khiến giáo dục thiếu tính linh hoạt, sáng tạo. Trong khi đó, GDTM cần cả phòng học truyền thống và lớp học ảo, tài liệu in và tài liệu số, thời gian linh hoạt, không gian học tập mọi lúc, mọi nơi. iều đó đòi hỏi giáo viên phải tích cực thay đổi nhận thức, thái độ…
Ông A.Ph.Bren-đơn-bớc, chuyên gia giáo dục Ô-xtrây-li-a cho rằng: “GDTM là một xu thế mới của thế giới. Nhiều quốc gia đã hướng đến xây dựng nền GDTM để đào tạo các thế hệ công dân thông minh. ể có những bước tiến mạnh mẽ hơn nữa trên bước đường hội nhập, TP Hồ Chí Minh cần xây dựng được nền giáo dục tiên phong, hiện đại đạt chuẩn quốc tế.
Muốn xây dựng GDTM thành công, cần xây dựng thành công các hợp phần cấu thành nên hệ sinh thái GDTM, như: các trường học thông minh, tiên tiến hiện đại; mô hình STEM mô phỏng thí nghiệm ảo, hệ thống chương trình đào tạo nguồn nhân lực…”.
Mới đây, Sở Giáo dục và ào tạo thành phố Hồ Chí Minh đưa vào hoạt động mô hình thí điểm Trung tâm điều hành GDTM. ây được xem là t.iền đề quan trọng để ngành giáo dục triển khai thành công nền GDTM. Mô hình thí điểm Trung tâm điều hành GDTM gồm nhiều hợp phần, như: quản lý và tổ chức các cuộc họp thông minh; tích hợp và triển khai hệ thống quản lý văn bản thông minh; hệ thống giám sát thời gian thực qua ca-mê-ra trên cơ sở ứng dụng AI; tạo hệ sinh thái trực tuyến phục vụ việc soạn giảng, nghiên cứu của giáo viên và hoạt động tự học của học sinh, tạo nền tảng xây dựng xã hội học tập…
Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hồ Chí Minh Lê Thanh Liêm khẳng định: “Thành phố đang tập trung triển khai các bước đi để tiến tới xây dựng đô thị thông minh với nòng cốt là những con người thông minh, sử dụng các tiện ích, thành tựu khoa học và công nghệ để tạo môi trường học tập có hiệu quả. Vì vậy, việc định hướng trong xây dựng GDTM với những giải pháp và bước đi cụ thể là nhiệm vụ quan trọng của thành phố.
Thời gian qua, ngành giáo dục TP Hồ Chí Minh đã có rất nhiều giải pháp ứng dụng CNTT trong dạy học và quản lý. Những thành tựu đạt được cho thấy việc áp dụng CNTT trong giáo dục là phù hợp, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện để hướng đến xây dựng GDTM”.
BÀI VÀ ẢNH: CAO TÂN
Đổi mới phương pháp dạy học: Hết thời bảng đen - phấn trắng
Có 2 câu hỏi quan trọng cần được trả lời để có thể thực hiện tốt Chương trình giáo dục phổ thông 2018 tới đây.
Hình thức giáo dục trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 là đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học, hoạt động giáo dục. Ảnh: Hữu Cường
Đó là: Ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân trong thực hiện đổi mới phương pháp, hình thức dạy học ở trường phổ thông theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh ở trường phổ thông.? Đổi mới phương pháp, hình thức dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh thực hiện như thế nào trong thời gian tới?
Nhiều mô hình đổi mới đã phát huy tác dụng
Những năm trước đây, phương pháp, hình thức dạy học trong các nhà trường phổ thông được nhận định là còn nặng về thuyết trình, truyền bá, nhồi nhét kiến thức, ít khơi dậy cá tính, sáng tạo, mang tính áp đặt, thiếu dân chủ; nhẹ về thực hành, thực nghiệm; chưa chú trọng rèn luyện các phương pháp dạy học, cách học và tự học cho học sinh; chủ yếu là dạy trực tiếp trên lớp với sách giáo khoa và bảng đen, phấn trắng; ít trải nghiệm, thực hành, thực tế.
Đưa nhận định này, ông Vũ Đình Chuẩn - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học, Bộ GD&ĐT - cho rằng: Nguyên nhân của những hạn chế trên do nguồn lực phục vụ cho quá trình đổi mới phương pháp dạy học, hình thức dạy học trong nhà trường, như cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, công nghệ thông tin ở một số cơ sở giáo dục vừa thiếu, vừa chưa đồng bộ, làm hạn chế việc áp dụng các phương pháp dạy học, hình thức dạy học mới, hiện đại.
Bộ GD&ĐT cũng tăng cường chỉ đạo việc hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức liên môn vào giải quyết các vấn đề thực tiễn thông qua "Dạy học dựa trên dự án", tổ chức các "Hoạt động trải nghiệm sáng tạo". Hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đ.ánh giá, tổ chức và quản lý các hoạt động chuyên môn qua mạng, đưa trang mạng "Trường học kết nối" vào hoạt động chuyên môn từ ngày 31/10/2014. Triển khai Mô hình VNEN, phương pháp dạy học Mỹ thuật của Đan Mạch (tiểu học); triển khai trường học mới (THCS), giáo dục STEM (THCS, THPT).
Công tác quản lý chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học, hình thức dạy học từ các cơ quan quản lý giáo dục và hiệu trưởng các trường phổ thông còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu. Việc tổ chức hoạt động đổi mới phương pháp dạy học, hình thức dạy học chưa đồng bộ với hoạt động đổi mới kiểm tra, đ.ánh giá. Chính sách, cơ chế quản lý đổi mới phương pháp dạy học, hình thức dạy học và việc đ.ánh giá giáo viên chưa khuyến khích được sự tích cực đổi mới phương pháp dạy học, hình thức dạy học.
Trước thực trạng này, ông Vũ Đình Chuẩn cho biết: Những năm qua, nhiều mô hình đổi mới phương pháp dạy học, hình thức dạy học đã được triển khai, áp dụng. Đơn cử như, năm 2013, Bộ GD&ĐT có Công văn số 3535/BGDĐT-GDTrH năm 2013 hướng dẫn triển khai thực hiện phương pháp "Bàn tay nặn bột" và các phương pháp dạy học tích cực khác; đây cũng là năm bắt đầu thí điểm phát triển chương trình giáo dục nhà trường phổ thông. Từ năm 2014, triển khai thí điểm mô hình dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh và bảo vệ môi trường tại địa phương.
Ảnh minh họa/ INT
Giúp học sinh khám phá và phát hiện kiến thức mới
Chia sẻ về đặc trưng cơ bản của đổi mới phương pháp dạy học, ông Vũ Đình Chuẩn nhấn mạnh đến việc dạy học thông qua tổ chức liên tiếp các hoạt động học tập, từ đó giúp học sinh tự khám phá những điều chưa biết chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức được sắp đặt sẵn. Như vậy, giáo viên là người tổ chức và chỉ đạo; học sinh tiến hành các hoạt động học tập như nhớ lại kiến thức cũ, phát hiện kiến thức mới, vận dụng sáng tạo kiến thức đã biết vào các tình huống học tập hoặc thực tiễn.
Nói về đặc trưng cơ bản của đổi mới phương pháp dạy học, ông Vũ Đình Chuẩn cũng lưu ý việc đ.ánh giá trong quá trình học tập. Cụ thể, chú trọng đ.ánh giá theo mục tiêu bài học trong suốt tiến trình dạy học thông qua hệ thống câu hỏi, bài tập, trình diễn kết quả... Chú trọng phát triển kỹ năng tự đ.ánh giá và đ.ánh giá lẫn nhau của học sinh với nhiều hình thức, như theo lời giải/đáp án mẫu, theo hướng dẫn...
Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học cho rằng, định hướng chung về đổi mới phương pháp dạy học, hình thức dạy học môn học là cần phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của học sinh, hình thành và phát triển năng lực tự học (sử dụng sách giáo khoa, nghe, ghi chép, tìm kiếm thông tin...); từ đó trau dồi các phẩm chất linh hoạt, độc lập, sáng tạo về tư duy cho học sinh. Chọn và sử dụng một cách linh hoạt các phương pháp dạy học chung và phương pháp dạy học đặc thù của môn học để thực hiện, đảm bảo được các nguyên tắc "Học sinh tự mình hoàn thành nhiệm vụ nhận thức với sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên".
Việc sử dụng phương pháp dạy học gắn chặt với các hình thức dạy học. Theo đó, tùy theo mục tiêu, nội dung, điều kiện dạy học cụ thể mà có những hình thức dạy học thích hợp, như học cá nhân, học nhóm, học trong lớp, học ngoài lớp... Chuẩn bị tốt về phương pháp dạy học giờ thực hành để đảm bảo yêu cầu rèn luyện kỹ năng, vận dụng kiến thức vào thực tiễn, nâng cao hứng thú cho học sinh. Sử dụng đủ, hiệu quả các thiết bị dạy học tối thiểu, thiết bị dạy học tự làm phù hợp với nội dung học và đối tượng học sinh, ứng dụng hợp lý công nghệ thông tin - truyền thông.
"Định hướng về hình thức giáo dục trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 là đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học, hoạt động giáo dục, như: Trong/ngoài lớp học, trong/ngoài khuôn viên nhà trường, gắn với sản xuất - kinh doanh - dịch vụ; học lý thuyết, làm bài tập/thí nghiệm - thực hành/dự án, trò chơi, thảo luận; hoạt động trải nghiệm, tham quan, cắm trại, đọc sách, sinh hoạt tập thể, hoạt động phục vụ cộng đồng; làm việc độc lập, theo nhóm, theo lớp" - ông Vũ Đình Chuẩn chia sẻ thêm.
Hải Bình
Theo giaoducthoidai
Bắt đầu phát chương trình 'Bí quyết ôn thi THPT quốc gia đạt điểm cao' Bắt đầu từ hôm nay (25.3), Báo Thanh Niên bắt đầu phát chương trình Bí quyết ôn thi THPT quốc gia đạt điểm cao năm 2020 tại thanhnien.vn, kênh YouTube Thanh Niên và Facebook.com/thanhnien. Một buổi ôn tập môn vật lý sẽ phát trên thanhnien.vn - Tấn Cư Nhằm đáp ứng nhu cầu của học sinh (HS) lớp 12 chưa thể đến trường...
