Vụ án Trương Mỹ Lan – Vạn Thịnh Phát: Tranh cãi về thiệt hại của SCB và ai chịu trách nhiệm bồi thường
Sáng nay (11.4), TAND TP.HCM tuyên án sơ thẩm vụ án Trương Mỹ Lan (68 tuổi, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) và 84 bị cáo khác thực hiện hành vi phạm tội, gây thiệt hại cho Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) hơn 677.000 tỉ đồng, theo cáo buộc của Viện kiểm sát.
Theo diễn biến phiên tòa từ 5.3 – 4.4, trừ bị cáo Trương Mỹ Lan, còn lại các bị cáo có mặt tại tòa đều khai nhận hành vi phạm tội. Trong 84 bị cáo, có 5 bị cáo bị xét xử vắng mặt do đang bỏ trốn và bị truy nã, một bị cáo xin xét xử vắng mặt do bị bệnh được HĐXX chấp nhận.
Về thiệt hại của vụ án, cáo trạng của Viện KSND tối cao thể hiện trong 10 năm, từ 2012 – 2022, SCB đã giải ngân cho nhóm bị cáo Trương Mỹ Lan hơn 2.500 khoản vay với tổng số tiền hơn 1 triệu tỉ đồng, chiếm 93% số tiền cho vay của ngân hàng. Đến năm 2022, nhóm bị cáo Lan còn 1.284 khoản vay, dư nợ tại SCB hơn 677.000 tỉ đồng (gần 484.000 tỉ đồng dư nợ gốc, hơn 193.000 tỉ tiền lãi), nằm trong nhóm không có khả năng thu hồi.
Dự án Mũi Đèn Đỏ được Công ty thẩm định giá Hoàng Quân định giá 17.597 tỉ đồng. Ảnh Nhật Thịnh
Tại phiên tòa, Viện KSND TP.HCM (Viện kiểm sát) xác định Trương Mỹ Lan gây thiệt hại, và sử dụng toàn bộ tiền chiếm đoạt nên về trách nhiệm dân sự, bị cáo Trương Mỹ Lan phải bồi thường toàn bộ hơn 677.000 tỉ đồng cho SCB. Trong khi đó, SCB đề nghị HĐXX xác định thiệt hại của ngân hàng này tính đến ngày bắt đầu xét xử sơ thẩm (5.3.2024) là 761.802 tỉ đồng, trong đó nợ gốc là gần 484.000 tỉ đồng, nợ lãi, phí tạm tính là hơn 277.800 tỉ đồng. Đồng thời, SCB đề nghị bị cáo Trương Mỹ Lan và các đồng phạm phải có trách nhiệm liên đới khắc phục toàn bộ thiệt hại.
Cách xác định thiệt hại của SCB
Cách thức xác định thiệt hại tại SCB do hành vi phạm tội của Trương Mỹ Lan và đồng phạm, đang được tính theo phương pháp lấy số dư nợ còn lại của các khoản vay trừ đi giá trị các tài sản bảo đảm được phân bổ cho các khoản vay. Do đó, Viện kiểm sát phân tích xét thấy hiện SCB đang quản lý nhiều tài sản của liên quan đến Trương Mỹ Lan, có khả năng thu hồi, khắc phục một phần hậu quả.
Để đảm bảo nguyên tắc có lợi cho các bị cáo, cơ quan tố tụng ngoài việc xem xét quy kết trách nhiệm hình sự đối với các bị cáo về mặt hậu quả của tội tham ô tài sản là dư nợ gốc, hậu quả của tội vi phạm quy định về cho vay là dư nợ (gốc, lãi) của các khoản vay, cũng đã công nhận giá trị tài sản theo kết quả định giá của Công ty thẩm định giá Hoàng Quân, được SCB xác định có đủ điều kiện pháp lý để thu hồi dư nợ, để loại trừ một phần hậu quả cho các bị cáo khi xem xét trách nhiệm hình sự.
Vì vậy, sau khi trừ đi các giá trị tài sản đảm bảo theo kết quả định giá của Công ty Hoàng Quân, theo Viện kiểm sát, thiệt hại của SCB còn khoảng 498.000 tỉ đồng. Tuy nhiên, Viện kiểm sát cũng nêu thiệt hại là hơn 677.000 tỉ đồng hay chỉ khoảng 498.000 tỉ đồng, sau khi trừ đi giá trị tài sản đảm bảo theo định giá của Công ty thẩm định giá Hoàng Quân, sẽ do HĐXX đánh giá và quyết định ở phần tuyên án.
Tranh luận tại tòa, các luật sư bào chữa cho bị cáo Trương Mỹ Lan và nhiều luật sư khác đều nêu việc định giá các tài sản đảm bảo cho các khoản vay chưa thống nhất và thấp, làm tăng trách nhiệm của thân chủ, từ đó cũng dẫn đến việc thiệt hại của vụ án không có khả năng thu hồi.
Video đang HOT
Chẳng hạn, như việc định giá dự án Mũi Đèn Đỏ, theo các luật sư, tháng 8.2020, Công ty CP thẩm định giá Thiên Phú thẩm định dự án Mũi Đèn Đỏ là 151.000 tỉ đồng. Hai thẩm định viên của công ty này là Trần Tuấn Hải và Trần Thị Kim Ngân đã bị bắt trong vụ án với cáo buộc nâng khống giá trị tài sản và ký lùi ngày chứng thư thẩm định. Quá trình xét hỏi tại tòa, bị cáo Hải xác định đã nâng khống giá trị tài sản này khoảng 20%. Như vậy, giá trị thật của Mũi Đèn Đỏ nếu không bị nâng khống sẽ là khoảng 125.000 tỉ đồng; tháng 6.2021, Công ty CP giám định và thẩm định tài sản VN (VAE) định giá tài sản Mũi Đèn Đỏ 168.000 tỉ đồng. VAE là một trong 19 công ty thẩm định giá có uy tín, có năng lực thuộc danh sách được Bộ Tài chính cung cấp cho Ngân hàng Nhà nước (NHNN), qua đó NHNN yêu cầu SCB phối hợp để thẩm định giá.
Trong khi đó, Công ty thẩm định giá Hoàng Quân định giá dự án Mũi Đèn Đỏ chỉ 17.597 tỉ đồng; hay như 531 m 2 ở đường Nguyễn Huệ, trung tâm Q.1, TP.HCM mà chỉ định giá 337 tỉ đồng, theo luật sư và bị cáo Trương Mỹ Lan đều cho rằng rất thấp so với giá trị thực của nhiều tài sản.
Dự án Mũi Đèn Đỏ rộng 118 ha có vị trí đắc địa tại ngã ba sông Sài Gòn và sông Nhà Bè, với tổng vốn đầu tư khoảng 6 tỉ USD (tại thời điểm năm 2007). Dự án là khu phức hợp gồm công viên đa chức năng, văn phòng, biệt thự, căn hộ, khách sạn, bến cảng du thuyền lớn nhất VN và mang tầm quốc tế. Dự án được Tập đoàn Vạn Thịnh Phát ký hợp tác với các nhà đầu tư nước ngoài để cùng phát triển. Tuy nhiên, do vướng mắc về pháp lý, đến nay dự án chưa được triển khai.
Hiện Cơ quan điều tra đã kê biên 1.237 bất động sản liên quan trực tiếp đến bị cáo Trương Mỹ Lan.
Dự kiến, TAND TP.HCM sẽ tuyên án trong một ngày.
Vụ Vạn Thịnh Phát: Đại diện VKS lập luận về tội tham ô tài sản đối với Trương Mỹ Lan
Tại phần đối đáp, đại diện VKS khẳng định bị cáo Trương Mỹ Lan là chủ thật sự của SCB.
Ngày 1-4, TAND TP.HCM tiếp tục xét xử bị cáo Trương Mỹ Lan và 85 bị cáo khác trong vụ án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và các tổ chức có liên quan.
Hôm nay, phiên tòa sẽ tiếp tục với nội dung VKSND TP.HCM đối đáp lại các quan điểm bào chữa của LS, phần tự bào chữa bổ sung của bị cáo; quan điểm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan...
Đã áp dụng nguyên tắc có lợi cho các bị cáo
Bắt đầu phần tranh luận, đại diện VKS cho biết trong quá trình giám sát, giải quyết vụ án luôn tuân thủ nguyên tắc suy đoán vô tội, nguyên tắc tôn trọng sự thật khách quan của vụ án.
"Chúng tôi trân trọng tất cả quan điểm, bài bào chữa, chứng cứ của các LS bào chữa cho các bị cáo và sự thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải của các bị cáo trong những ngày xét xử vừa qua" - đại diện VKS nói.
Về vấn đề đánh giá hậu quả thiệt hại của vụ án, theo đại diện VKS hành vi phạm tội của Trương Mỹ Lan thực hiện xuyên suốt từ năm 2012, bản chất Trương Mỹ Lan coi SCB như một công cụ tài chính, như một nơi giữ tiền, bất cứ lúc nào cần tiền thì Trương Mỹ Lan chỉ đạo các bị cáo khác rút tiền ra khỏi SCB. Việc đưa tài sản đảm bảo cho các khoản vay chỉ là phương thức thủ đoạn phạm tội. Các tài sản này có thể rút ra, thay thế bằng tài sản khác không đủ điều kiện pháp lý dẫn đến các khoản vay không có khả năng thu hồi vốn.
Đại diện VKS trong vụ án xảy ra tại tập đoàn Vạn Thịnh Phát và các đơn vị liên quan. Ảnh: HOÀNG GIANG
Quan điểm của LS cho rằng việc định giá, xác định thiệt hại của vụ án phải thông qua hội đồng định giá trong tố tụng hình sự, tuy nhiên ngoài việc định giá để xác định thiệt hại thông qua hội đồng định giá thì cơ quan tố tụng có thể áp dụng các biện pháp thu thập chứng cứ khác để xác định thiệt hại của vụ án và trong vụ án này cơ quan tiến hành tố tụng đã áp dụng các biện pháp khác để xác định hậu quả của vụ án mà không cần thông qua hội đồng định giá.
Trong vụ án này VKS không căn cứ vào kết luận định giá của Công ty Hoàng Quân để xác định thiệt hại mà áp dụng các biện pháp điều tra khác để xác định thiệt hại của vụ án. VKS đã áp dụng cách tính tổng dư nợ trừ đi giá trị các tài sản đảm bảo theo định giá của Công ty Hoàng Quân là đã áp dụng nguyên tắc có lợi cho các bị cáo.
Cách tính thiệt hại lấy tổng dư nợ trừ đi giá trị tài sản đảm bảo, VKS cho biết việc xác định này chỉ áp dụng đối với các vụ án hình sự vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng thông thường. Tuy nhiên, trong vụ án này bản chất của Trương Mỹ Lan là chiếm đoạt tài sản, đưa các tài sản đảm bảo vào thế chấp nhưng không đăng ký giao dịch bảo đảm,hoán đổi nhiều tài sản không đủ điều kiện pháp lý... nên VKS không xác định hậu quả của vụ án theo cách tính trên.
Bị cáo Trương Mỹ Lan. Ảnh: HOÀNG GIANG
Đối với quan điểm cho rằng việc SCB bán nợ cho Công ty VAMC là được NHNN cho phép nhưng vẫn quy kết dư nợ đã bán cho VAMC vào hậu quả của vụ án.
Theo đại diện VKS, dù pháp luật cho phép các tổ chức tín dụng được quyền áp dụng các biện pháp bán nợ, cấn trừ nợ...để xử lý nợ xấu nhưng trong vụ án này các bị cáo dùng biện pháp bán nợ, cấn trừ nợ đây là thủ đoạn, phương thức để che giấu nợ xấu, che dấu hành vi phạm tội để chiếm đoạt tiền rút ra từ SCB nên các bị cáo vẫn phải có trách nhiệm đối với các khoản nợ này.
Vì sao Trương Mỹ Lan bị truy tố hai tội?
Theo đại diện VKS, mặc dù hành vi của Trương Mỹ Lan là xuyên suốt trong một thời gian dài với cùng phương thức, thủ đoạn nhưng VKS truy tố về hai tội danh khác nhau. Vì trong giai đoạn từ năm 2012-2018 hành vi phạm tội của Trương Mỹ Lan và đồng phạm thỏa mãn cấu thành tội vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng BLHS năm 1999.
Đến giai đoạn 2018 trở về sau, lúc này BLHS năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017) có hiệu lực, đồng thời căn cứ vào các văn bản hướng dẫn thi hành thì trong giai đoạn này hành vi của Trương Mỹ Lan đã đủ yếu tố để cấu thành tội tham ô tài sản. Do đó VKS truy tố về hai tội danh là có căn cứ.
Những bị cáo có chức vụ quyền hạn trong SCB là những bị cáo thân cận và giúp sức tích cực cho Trương Mỹ Lan chiếm đoạt tài sản, rút tiền ra khỏi SCB nên VKS truy tố các bị cáo này về tội tham ô tài sản. Các bị cáo cấp dưới là người làm công ăn lương, làm theo chỉ đạo của cấp trên, không quyết định được các vấn đề nên VKS không xác định là đồng phạm với Trương Mỹ Lan về tội tham ô tài sản mà truy tố các bị cáo này về tội vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng BLHS năm 1999.
Các bị cáo trong vụ án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và các đơn vị liên quan. Ảnh: HOÀNG GIANG
Đối với quan điểm các LS cho rằng bị cáo Trương Mỹ Lan không nắm giữ chức vụ, không có quyền quyết định hoạt động của SCB nên không phải là chủ thể của tội tham ô tài sản, đại diện VKS cho rằng, quan điểm này của các LS không đúng với luật doanh nghiệp, luật các tổ chức tín dụng... và không phù hợp với các tình tiết khách quan, chứng cứ có trong vụ án.
Tuy Trương Mỹ Lan không phải là thành viên HĐQT SCB, không có quyền quyết định trong SCB nhưng tài liệu, chứng cứ trong vụ án và kết quả thẩm vấn của các bị cáo khác đều xác định Lan là chủ thực sự, có quyền quyết định điều hành chi phối toàn bộ hoạt động của SCB.
Hồ sơ có trong vụ án đã thể hiện rất rõ Trương Mỹ Lan đã sở hữu trên 91% vốn điều lệ của SCB từ đó điều hành mọi hoạt động của SCB. Rất nhiều người làm việc với CQĐT đều nói rằng đứng tên mua cổ phần giúp Trương Mỹ Lan, ngay chính Trương Mỹ Lan cũng xác nhận đã nhờ người thân, bạn bè mua cổ phần của SCB.
Đối với việc bị cáo Trương Mỹ Lan và LS cho rằng không sử dụng quyền hạn để sắp xếp, bố trí nhân sự chủ chốt tại SCB nhưng các tài liệu thể hiện Trương Mỹ Lan chính là người bố trí, sắp xếp nhân sự và đây là thủ đoạn, phương thức phạm tội để Trương Mỹ Lan trong quá trình rút tiền ra khỏi SCB.
Cạnh đó, lời khai của các bị cáo chủ chốt tại SCB như Võ Tấn Hoàng Văn, Trương Khánh Hoàng... đều thể hiện khi được bổ nhiệm đến lúc xin nghỉ đều phải thông qua Trương Mỹ Lan. Cạnh đó, trong quá trình điều tra và xét xử bị cáo Trương Mỹ Lan cũng nhớ rất rõ từng nhân sự, lý do của việc sắp xếp từng nhân sự chủ chốt trong SCB.
Nội dung xét xử vụ án Trương Mỹ Lan ngày thứ 7: Đỗ Thị Nhàn đưa mật khẩu nhà? Nội dung xét xử vụ án Trương Mỹ Lan - Vạn Thịnh Phát ngày thứ 7, cựu Tổng giám đốc SCB khai có lần Đỗ Thị Nhàn đưa mật khẩu vào nhà để bỏ thùng xốp đựng tiền hối lộ Trương Mỹ Lan gửi cảm ơn vì "đã hỗ trợ SCB" trong quá trình thanh tra. Hôm qua 13.3, ngày thứ 7 TAND...