Vụ án Trương Mỹ Lan – Vạn Thịnh Phát: Tranh cãi về thiệt hại của SCB và ai chịu trách nhiệm bồi thường

Sáng nay (11.4), TAND TP.HCM tuyên án sơ thẩm vụ án Trương Mỹ Lan (68 tuổi, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) và 84 bị cáo khác thực hiện hành vi phạm tội, gây thiệt hại cho Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) hơn 677.000 tỉ đồng, theo cáo buộc của Viện kiểm sát.

Theo diễn biến phiên tòa từ 5.3 – 4.4, trừ bị cáo Trương Mỹ Lan, còn lại các bị cáo có mặt tại tòa đều khai nhận hành vi phạm tội. Trong 84 bị cáo, có 5 bị cáo bị xét xử vắng mặt do đang bỏ trốn và bị truy nã, một bị cáo xin xét xử vắng mặt do bị bệnh được HĐXX chấp nhận.

Về thiệt hại của vụ án, cáo trạng của Viện KSND tối cao thể hiện trong 10 năm, từ 2012 – 2022, SCB đã giải ngân cho nhóm bị cáo Trương Mỹ Lan hơn 2.500 khoản vay với tổng số tiền hơn 1 triệu tỉ đồng, chiếm 93% số tiền cho vay của ngân hàng. Đến năm 2022, nhóm bị cáo Lan còn 1.284 khoản vay, dư nợ tại SCB hơn 677.000 tỉ đồng (gần 484.000 tỉ đồng dư nợ gốc, hơn 193.000 tỉ tiền lãi), nằm trong nhóm không có khả năng thu hồi.

Dự án Mũi Đèn Đỏ được Công ty thẩm định giá Hoàng Quân định giá 17.597 tỉ đồng. Ảnh Nhật Thịnh

Tại phiên tòa, Viện KSND TP.HCM (Viện kiểm sát) xác định Trương Mỹ Lan gây thiệt hại, và sử dụng toàn bộ tiền chiếm đoạt nên về trách nhiệm dân sự, bị cáo Trương Mỹ Lan phải bồi thường toàn bộ hơn 677.000 tỉ đồng cho SCB. Trong khi đó, SCB đề nghị HĐXX xác định thiệt hại của ngân hàng này tính đến ngày bắt đầu xét xử sơ thẩm (5.3.2024) là 761.802 tỉ đồng, trong đó nợ gốc là gần 484.000 tỉ đồng, nợ lãi, phí tạm tính là hơn 277.800 tỉ đồng. Đồng thời, SCB đề nghị bị cáo Trương Mỹ Lan và các đồng phạm phải có trách nhiệm liên đới khắc phục toàn bộ thiệt hại.

Cách xác định thiệt hại của SCB

Cách thức xác định thiệt hại tại SCB do hành vi phạm tội của Trương Mỹ Lan và đồng phạm, đang được tính theo phương pháp lấy số dư nợ còn lại của các khoản vay trừ đi giá trị các tài sản bảo đảm được phân bổ cho các khoản vay. Do đó, Viện kiểm sát phân tích xét thấy hiện SCB đang quản lý nhiều tài sản của liên quan đến Trương Mỹ Lan, có khả năng thu hồi, khắc phục một phần hậu quả.

Để đảm bảo nguyên tắc có lợi cho các bị cáo, cơ quan tố tụng ngoài việc xem xét quy kết trách nhiệm hình sự đối với các bị cáo về mặt hậu quả của tội tham ô tài sản là dư nợ gốc, hậu quả của tội vi phạm quy định về cho vay là dư nợ (gốc, lãi) của các khoản vay, cũng đã công nhận giá trị tài sản theo kết quả định giá của Công ty thẩm định giá Hoàng Quân, được SCB xác định có đủ điều kiện pháp lý để thu hồi dư nợ, để loại trừ một phần hậu quả cho các bị cáo khi xem xét trách nhiệm hình sự.

Vì vậy, sau khi trừ đi các giá trị tài sản đảm bảo theo kết quả định giá của Công ty Hoàng Quân, theo Viện kiểm sát, thiệt hại của SCB còn khoảng 498.000 tỉ đồng. Tuy nhiên, Viện kiểm sát cũng nêu thiệt hại là hơn 677.000 tỉ đồng hay chỉ khoảng 498.000 tỉ đồng, sau khi trừ đi giá trị tài sản đảm bảo theo định giá của Công ty thẩm định giá Hoàng Quân, sẽ do HĐXX đánh giá và quyết định ở phần tuyên án.

Tranh luận tại tòa, các luật sư bào chữa cho bị cáo Trương Mỹ Lan và nhiều luật sư khác đều nêu việc định giá các tài sản đảm bảo cho các khoản vay chưa thống nhất và thấp, làm tăng trách nhiệm của thân chủ, từ đó cũng dẫn đến việc thiệt hại của vụ án không có khả năng thu hồi.

Chẳng hạn, như việc định giá dự án Mũi Đèn Đỏ, theo các luật sư, tháng 8.2020, Công ty CP thẩm định giá Thiên Phú thẩm định dự án Mũi Đèn Đỏ là 151.000 tỉ đồng. Hai thẩm định viên của công ty này là Trần Tuấn Hải và Trần Thị Kim Ngân đã bị bắt trong vụ án với cáo buộc nâng khống giá trị tài sản và ký lùi ngày chứng thư thẩm định. Quá trình xét hỏi tại tòa, bị cáo Hải xác định đã nâng khống giá trị tài sản này khoảng 20%. Như vậy, giá trị thật của Mũi Đèn Đỏ nếu không bị nâng khống sẽ là khoảng 125.000 tỉ đồng; tháng 6.2021, Công ty CP giám định và thẩm định tài sản VN (VAE) định giá tài sản Mũi Đèn Đỏ 168.000 tỉ đồng. VAE là một trong 19 công ty thẩm định giá có uy tín, có năng lực thuộc danh sách được Bộ Tài chính cung cấp cho Ngân hàng Nhà nước (NHNN), qua đó NHNN yêu cầu SCB phối hợp để thẩm định giá.

Trong khi đó, Công ty thẩm định giá Hoàng Quân định giá dự án Mũi Đèn Đỏ chỉ 17.597 tỉ đồng; hay như 531 m ² ở đường Nguyễn Huệ, trung tâm Q.1, TP.HCM mà chỉ định giá 337 tỉ đồng, theo luật sư và bị cáo Trương Mỹ Lan đều cho rằng rất thấp so với giá trị thực của nhiều tài sản.

Dự án Mũi Đèn Đỏ rộng 118 ha có vị trí đắc địa tại ngã ba sông Sài Gòn và sông Nhà Bè, với tổng vốn đầu tư khoảng 6 tỉ USD (tại thời điểm năm 2007). Dự án là khu phức hợp gồm công viên đa chức năng, văn phòng, biệt thự, căn hộ, khách sạn, bến cảng du thuyền lớn nhất VN và mang tầm quốc tế. Dự án được Tập đoàn Vạn Thịnh Phát ký hợp tác với các nhà đầu tư nước ngoài để cùng phát triển. Tuy nhiên, do vướng mắc về pháp lý, đến nay dự án chưa được triển khai.

Hiện Cơ quan điều tra đã kê biên 1.237 bất động sản liên quan trực tiếp đến bị cáo Trương Mỹ Lan.

Dự kiến, TAND TP.HCM sẽ tuyên án trong một ngày.