Vĩnh Long: Cá đồng, cá sông về đâu rồi giữa mùa nước nổi miền Tây?
Nhiều nơi ở tỉnh Vĩnh Long đã thu hoạch lúa, rau màu vụ Thu Đông. Nước đã tràn đồng, mùa nước nổi lại về.
Từ lâu đời mùa nước nổi mang lại nhiều lợi ích cho đồng ruộng, trong đó có nguồn lợi thủy sản nước ngọt, các loại cá đồng, cá sông hết sức đa dạng.
Nhưng với xu thế nguồn nước và cách đán.h bắt như hiện nay, cá đồng về đâu giữa mùa nước nổi…
Môi trường sống của cá đồng, cá sông thu hẹp dần…
ĐBSCL đang trong thời kỳ lũ chính vụ, nhưng mực nước đầu nguồn vẫn thấp nhiều hơn so với mọi năm. Tình trạng này đã xảy ra từ sau năm lũ lớn 2011 đến nay.
Mức lũ, diện phân bố lũ và thời gian lưu nước trên đồng càng ngắn làm cho môi trường sinh sống của các loài thủy sản, trong đó có cá đồng trên đồng cũng ngắn theo.
Lưới bật là cách đán.h bắt cá đồng thân thiện mùa nước nổi.
Ở Vĩnh Long, các đợt triều cường rằm tháng 8, 30/8 và rằm tháng 9 âl nước lên không cao. Tại trạm Mỹ Thuận, mực nước đỉnh triều lần lượt đạt mức dưới báo động 1 rồi chỉ vượt báo động 2 và xấp xỉ báo động 3.
Riêng đỉnh triều cường vào con nước đầu tháng 10 âl thì mực nước trên báo động 3 một ít và đây được xem là đỉnh triều cường cao nhất trong năm.
Video đang HOT
Với mức nước này, nhờ có hệ thống thủy lợi khép kín thì đồng ruộng ở Vĩnh Long không bị ngập sâu như trước đây, chỉ ngập từ 0,4- 0,8m, có nơi dưới 0,5m.
Vào mùa khô, nước sông, rạch, ao, hồ cạn kiệt, môi trường sống của cá đồng, cá sông bị thu hẹp. Nước về tràn đồng mở rộng môi trường sống cho chúng.
Ruộng đồng, ao, hồ, mương, vũng ven cánh đồng ngập nước là vùng ở mới cho các loài thủy sản nước ngọt bản địa và thủy sản di trú vào đồng tìm thức ăn, sinh sản và lớn lên.
Trước đây, mỗi năm ruộng chỉ làm có một vụ lúa mùa. Trong khi bờ bao, đê bao thủy lợi chưa có nên thời gian sinh sản của tôm, cá đồng trên đồng kéo dài từ tháng 6 đến tháng 10.
Sau mùa lũ, nước đồng rút dần, cá, tôm đủ lớn gom xuống ao, đìa, kinh mương, rồi dân ở ruộng đồng vừa thu hoạch lúa mùa, vừa vào mùa bắt cá đồng. Tôm, cá vừa nhiều mà lại lớn, ăn không xuể.
Dần dà, sản xuất tăng lên 2- 3 vụ lúa/năm mà còn trồng luân canh thêm màu thì thời gian lưu nước trên đồng rất ngắn, khoảng chừng 1 tháng.
Cuối tháng 8 âm lịch xả đồng thì cuối tháng 9 đầu tháng 10 âm lịch lại cho nước ra. Đóng cống sạ lúa Đông Xuân. Cho nên các loài thủy sản ở đồng, thủy sản di trú vào đồng không đủ thời gian sinh trưởng. Có lứa chưa kịp sinh sản đã phải trôi ra sông rạch. Môi trường sống của cá đồng, cá sông ngày càng bị thu hẹp.
…”ma trận” ngư cụ đán.h bắt bủa vây
Mặc dù là tỉnh ở hạ nguồn sông Cửu Long nhưng nguồn lợi thủy sản nước ngọt ở tỉnh Vĩnh Long rất phong phú. Các loài bản địa và hoang dã trong đồng có: cua đồng trê vàng, cá lóc, cá rô, cá chạch, cá sặt, cá rằm, rắn, rùa, ếch, lươn, tép,…
Các loài di trú vào đồng như cá linh, cá thiều, cá hô, mè vinh, bống trứng, tôm lóng, tôm càng xanh,… Nguồn lợi thủy sản tự nhiên phong phú như thế, nhưng mỗi khi nước tràn đồng thì cũng là lúc chúng bị đán.h bắt với cường độ cao.
Đi qua vùng rốn lũ Bình Tân, Bình Minh và Long Hồ vào những ngày triều cường của con nước rằm tháng 9 âm lịch những cánh đồng xả lũ sau khi đã thu hoạch lúa Thu Đông, đâu đâu cũng thấy những “ma trận” dớn bủa vây trên đồng nước.
Đây là ngư cụ giăng trên mặt ruộng bằng lưới cước, chúng bắt không từ bỏ bất kỳ loại thủy sản nào. Chưa kể lưới giăng, người kéo lưới, kéo côn. Trên đồng là vậy, còn ở những chân vườn, mặt đậ.p thì có: nò, lờ, lọp, dớn. Ở kinh mương thì chài, lưới, vó, vợt.
Đó là cách đán.h bắt tôm, cá đồng, cá sông bằng dụng cụ khai thác tương đối thân thiện với môi trường vào ban ngày.
Ban đêm thì người ta còn dùng những ngư cụ tận diệt như: giựt điện, xiệc điện và cả thuố.c độc! Nhiều loại ngư cụ có mắc lưới rất nhỏ, đán.h bắt tất cả các loài cá tạp, cá lớn và cả cá con!
Tôm cá vào đồng mùa nước nổi đa số mang trứng, sinh sản. Bắt cá mang trứng, cá con trong lúc này sẽ không còn tôm, cá lớn khai thác vào cuối mùa lũ.
'Lộc trời' mùa nước nổi
Hơn 1 tháng qua, tỉnh Đồng Tháp nới lỏng giãn cách xã hội, việc lưu thông nội tỉnh dễ dàng hơn nên người dân tranh thủ ra đồng đán.h bắt thủy sản mùa nước nổi bằng nhiều cách như: Giăng câu, giăng lưới, kéo lưới, đặt lờ, đặt lợp, đặt dớn...
Hiện nay, con nước lũ tràn về các cánh đồng ở những địa phương đầu nguồn của tỉnh Đồng Tháp như huyện Hồng Ngự, Tân Hồng, thành phố Hồng Ngự. Trên những đồng nước mênh mông lại trở nên nhộn nhịp với hoạt động đán.h bắt thủy sản mùa nước nổi. Bằng nhiều cách khác nhau, người dân tất bật đán.h bắt được nhiều loại như tôm, cua, cá, tép..., giúp bà con vùng lũ có thêm thu nhập.
Mỗi mẻ lưới, anh Huỳnh Văn Luân (huyện Tân Hồng) bắt được hơn 10kg cá các loại.
Từ sáng sớm, trên cánh đồng ngập nước ở phường An Bình B (thành phố Hồng Ngự), hơn 10 ngư dân kéo lưới bắt cá lòng tong. Với công cụ là đoạn lưới dài 60m, vợ chồng anh Huỳnh Văn Luân trú xã Tân Thành B, huyện Tân Hồng đã ra đồng bắt cá lòng tong hơn 20 ngày nay.
Gia đình nghèo không có đất sản xuất, gia đình anh sống chủ yếu dựa vào nghề làm thuê. Nước lũ về, đồng nghĩa với việc làm thuê của vợ chồng anh Luân ngày càng ít đi. Do vậy, nghề bắt cá trong mùa nước nổi giúp vợ chồng anh có thêm thu nhập.
Anh Luân chia sẻ, mỗi ngày, anh bắt được khoảng 50kg cá lòng tong, giá bán 10.000 đồng/kg. Dù không khấm khá nhưng tiề.n bán cá cũng giúp gia đình anh đủ trang trải cuộc sống trong mùa lũ.
Theo nhiều bà con ở vùng đầu nguồn của tỉnh Đồng Tháp, mùa lũ thường từ đầu tháng 8 đến tháng 10 âm lịch hàng năm. Năm nay nước lũ về chậm và lượng thủy sản trong tự nhiên giảm hơn 30% so với năm trước. Việc mưu sinh mùa nước nổi bị gián đoạn suốt nhiều ngày vì người dân phải ở nhà để phòng dịch COVID-19.
Đặt dớn là phương thức bắt cá khá phổ biến trong mùa nước nổi ở Đồng Tháp.
Hơn 1 tháng qua, tỉnh Đồng Tháp nới lỏng giãn cách xã hội, việc lưu thông nội tỉnh dễ dàng hơn nên người dân tranh thủ ra đồng đán.h bắt thủy sản bằng nhiều cách như: giăng câu, giăng lưới, kéo lưới, đặt lờ, đặt lợp, đặt dớn... Việc này vừa giúp cải thiện bữa cơm gia đình, vừa mang về thu nhập, giảm bớt khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh.
Ông Trần Văn Hận ngụ phường An Bình A, thành phố Hồng Ngự có hơn 20 năm hành nghề đặt dớn mùa lũ. Đặt 4 cái dớn, mỗi ngày ông Hận thu hoạch gần 20kg cá các loại, bán được trên 200.000 đồng.
Ông Hận tâm sự: "Gắn bó với nghề mấy chục năm nên nó như "ăn vào máu" không bỏ được. Năm nào cũng vậy, đến cuối tháng 7 âm lịch là tôi cứ mong ngóng con nước về. Vì khi con nước tràn đồng sẽ mang theo nhiều sản vật mùa nước nổi. Dẫu biết rằng nghề đán.h bắt thủy sản tự nhiên lắm cơ cực và bấp bênh nhưng dân nghèo như ông không còn sự lựa chọn khác".
Bên cạnh các sản vật như: tôm, cua, cá, tép..., một nguồn lợi thủy sản khác cũng giúp mang về nguồn thu đáng kể trong mùa lũ là thu hoạch trứng nước. Loài giáp xác này được người dân bắt để bán làm thức ăn cho cá giống, cá kiểng với giá 2.000 đến 8.000 đồng/kg.
Năm nay, nước lũ thấp nên trứng nước xuất hiện khá nhiều so với năm trước. Tuy nhiên, do ảnh hưởng dịch COVID-19, người dân còn hạn chế trong việc đi lại giữa các tỉnh nên thị trường tiêu thụ trứng nước mùa này gặp khó khăn, chủ yếu chỉ tiêu thụ trong tỉnh.
"Suốt gần 20 ngày nay, mỗi ngày, vợ chồng tôi đi kéo trứng nước từ 1 giờ khuya đến 6 giờ sáng, thu được 300kg trở lên. Tuy giá bán khá thấp nhưng sau khi trừ chi phí, cũng còn lời từ 400.000 đến 500.000 đồng/ngày" - anh Nguyễn Văn Ga ngụ xã Long Khánh A, huyện Hồng Ngự cho hay.
Cá lòng tong tươi được bán với giá 10.000 đồng/kg.
Mùa nước lũ là mùa mưu sinh của những bà con ở vùng đầu nguồn tỉnh Đồng Tháp. Năm nay, lũ về đúng thời điểm dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, ít nhiều gây ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân. Tuy nhiên, bà con cảm thấy còn may mắn vì địa phương đã nới lỏng giãn cách xã hội, còn kịp để được trở lại với nghề câu, lưới trên những cánh đồng ngập nước, dù thời gian của mùa lũ năm nay không còn nhiều.
Làng lú, lưới Thơm Rơm vắng khách mùa nước nổi Mọi năm cứ vào dịp tháng 7 - tháng 8 âm lịch, khi nước bắt đầu tràn trên các cánh đồng ở miền Tây thì cũng là lúc ở làng nghề làm lú, lưới Thơm Rơm (phường Tân Hưng, quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ) tấp nập khách mua ngư cụ về giăng, bắt cá mùa nước nổi. Thế nhưng năm nay,...