Vì sao tai biến mạch máu não thường xảy ra vào buổi sáng?

Khoa Cấp cứu, Bệnh viện TWQĐ 108 đã thực hiện một nghiên cứu trong vòng 2 năm (2016, 2017), kết quả nhận thấy có đến 62,9% bệnh nhân bị TBMMN diễn ra vào sáng sớm (5-8 giờ). Vậy những nguyên nhân gì dẫn đến tình trạng này và cách phòng tránh hiệu quả?

Tai biến mạch máu não (TBMMN) là gì?

Tai biến mạch máu não hay còn gọi là đột quỵ là tình trạng não bộ bị tổn thương nghiêm trọng do quá trình cấp máu não bị gián đoạn hoặc giảm đáng kể khiến não bộ bị thiếu oxy, không đủ dinh dưỡng để nuôi các tế bào. Trong vòng vài phút nếu không được cung cấp đủ máu các tế bào não sẽ bắt đầu chết.

Do đó, người bị TBMMN cần được cấp cứu ngay lập tức, thời gian kéo dài càng lâu, số lượng tế bào não chết càng nhiều sẽ ảnh hưởng lớn tới khả năng vận động và tư duy của cơ thể, thậm chí là tử vong. Hầu hết những người sống sót sau cơn TBMMN đều có sức khỏe suy yếu hoặc mắc các di chứng trọn đời như: tê liệt hoặc cử động yếu một phần cơ thể, mất ngôn ngữ, rối loạn cảm xúc, thị giác suy giảm…

Sau tai biến thường để lại những di chứng suốt đời

Có những loại tai biến mạch máu não nào?

Có 2 loại TBMMN là TBMMN do thiếu máu não và TBMMN do xuất huyết não:

TBMMN do xuất huyết: TBMMN do xuất huyết là tình trạng mạch máu đến não bị vỡ khiến máu chảy ồ ạt gây xuất huyết não. Nguyên nhân khiến mạch máu vỡ là do thành động mạch mỏng yếu hoặc xuất hiện các vết nứt, rò rỉ. Tình trạng này chiếm khoảng 15% tổng số các ca TBMMN.

TBMMN do thiếu máu cục bộ: Chiếm phần lớn (khoảng 85%) tổng số các ca bị TBMMN hiện nay. Đây là tình trạng TBMMN do các cục máu đông làm tắc nghẽn động mạch, cản trở quá trình máu lưu thông lên não

Ngoài ra, người bệnh có thể gặp phải cơn thiếu máu não thoáng qua. Đây là tình trạng TBMMN nhỏ, dòng máu cung cấp cho não bộ bị giảm tạm thời. Người bệnh có những triệu chứng của TBMMN nhưng chỉ diễn ra trong thời gian rất ngắn, thường kéo dài khoảng vài phút. Đây là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ TBMMN có thể xảy ra bất cứ lúc nào mà người bệnh cần lưu ý. Do vậy nếu đã thấy có cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua người bệnh cần chủ động đi khám để được tư vấn phòng ngừa và điều trị kịp thời.

Không chủ quan với những cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua vì có thể dẫn tới TBMMN bất cứ lúc nào

Vì sao cơn TBMMN thường khởi phát vào sáng sớm?

Có 2 lý do được giải thích cho hiện tượng này:

Lý do thứ nhất là do thay đổi hormon và huyết áp của người bệnh. Khi thức dậy vào buổi sáng, sẽ chuyển từ tư thế đang nằm sang tư thế vận động, làm thay đổi nồng độ các hormon. Các hormon này gây ra hai tình trạng, thứ nhất là tăng nhịp tim và tăng huyết áp, thứ hai là làm tăng trương lực của động mạch.

Thông thường, huyết áp của cơ thể xuống mức thấp nhất vào lúc khoảng 3 giờ sáng, sau đó tăng dần lên và tăng nhanh lúc thức dậy và buổi sáng. Khi thức dậy, cơ thể tiết ra adrenaline và các hormon gây căng thẳng khác, làm tăng áp lực máu và nhu cầu cung cấp oxy. Sau một đêm, cơ thể mất đi một lượng nước tương đối lớn, máu như vậy sẽ trở nên cô đặc hơn, tim phải làm việc vất vả để bơm đẩy máu đi.

Khi tăng huyết áp sẽ tăng nhu cầu oxy cho cơ tim, làm cho cơ tim không được ổn định do chênh lệch huyết áp, tăng nguy cơ tổn thương các mảng xơ vữa động mạch, làm cho các mảng xơ vữa này sẽ bị rách ra, vỡ, bong, lúc này chúng sẽ kích hoạt tiểu cầu gây ra huyết khối gây tắc mạch não gây TBMMN thiếu máu não cấp.

Lý do thứ 2 liên quan đến TBMMN buổi sáng là do lượng nitric oxit thấp vào lúc ngủ dậy. Nitric oxit (gọi tắt là NO) có vai trò quan trọng trong việc cầm máu, nó tham gia vào hầu hết quá trình sinh học trong cơ thể như sự thức tỉnh, chức năng sinh dục, cảm giác đau, hài lòng, điều tiết máu và chất dinh dưỡng nuôi cơ thể…

Và quan trọng nhất sự hoạt động của NO có vai trò quan trọng trong quá trình lão hóa, mở rộng mạch máu tăng dòng chảy đưa oxy và các chất dinh dưỡng để nuôi cơ thể, nó còn là yếu tố quan trọng quyết định đến việc bị TBMMN, tiểu đường… Quá trình tiêu thụ NO vào ban đêm là lớn nhất nên khi sáng sớm thức dậy cơ thể con người thường thiếu NO nên cũng dẫn đến nguyên nhân bị TBMMN vào sáng sớm.

Cách dự phòng cơn TBMMN buổi sáng hiệu quả

Một vài biện pháp phòng tránh các cơn TBMMN buổi sáng bao gồm:

Sau khi tỉnh giấc nên dành một ít phút cho cơ thể quen dần với trạng thái mới và hoàn toàn tỉnh táo trước khi bước ra khỏi giường. Nên tập thói quen nằm trên giường và thực hiện một vài động tác “khởi động”, nhẹ nhàng duỗi chân duỗi tay, xoa mặt… trước khi ngồi dậy. Sau khi ngồi dậy thì cũng làm những động tác nhẹ nhàng như vươn vai, xoa bóp tay chân trước khi đứng dậy. Với những người có tiền sử bệnh tim mạch thì lại càng cần lưu ý hơn mỗi sáng. Chỉ cần lưu ý 5 phút mỗi ngày khi thức dậy là đã có thể tránh những tình trạng bệnh không mong muốn.

Buổi tối trước khi đi ngủ, nên uống một ly nước ấm, như vậy vừa tạo điều kiện kích thích cơn buồn ngủ, vừa tránh tình trạng khô háo vào sáng hôm sau. Buổi sáng hôm sau thức dậy, cũng uống một ly nước ấm trước khi làm điều gì khác làm giảm độ keo nhớt của máu, giảm bớt áp lực lên tim, từ đó tránh được cơn TBMMN.

Ngoài ra, luyện tập thể dục, thể thao, tránh các yếu tố nguy cơ như thuốc lá, rượu bia cùng chế độ ăn hợp lý sẽ mang lại lợi ích rất lớn. Nên tăng cường các loại thực phẩm sạch giàu vitamin C và các chất chống oxy hóa, hạn chế đồ ăn dầu mỡ, đồ ăn nhanh chứa nhiều gia vị và phụ gia không tốt cho sức khỏe.

Chủ động phòng ngừa TBMMN bằng thuốc Đông y thế hệ 2

Hầu hết các bệnh nhân TBMMN não đều có yếu tố nguy cơ trước đó, do vậy dự phòng bằng cách điều trị, theo dõi chặt chẽ các yếu tố nguy cơ là điều then chốt cho việc dự phòng TBMMN. Các yếu tố nguy cơ của TBMMN não bao gồm: tăng huyết áp, rung nhĩ, rối loạn chuyển hóa mỡ, đái tháo đường, bệnh van tim, suy tim, hút thuốc lá,…

Một trong những biện pháp phòng ngừa an toàn và hiệu quả tai biến mạch máu não đó là sử dụng thuốc Đông y thế hệ 2 có cơ chế hoạt huyết, bổ huyết, ôn kinh, thông mạch. Thuốc dự phòng hiệu quả bệnh TBMMN nguyên phát hoặc tái phát, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cả về thể chất, tinh thần của người bệnh.