Tự chủ đại học vẫn là bài toán khó
Nhiều trường đại học tại TPHCM và chuyên gia giáo dục phấn khởi với khái niệm tự chủ đã dần rõ ràng hơn, cơ chế đã thoáng hơn, nhưng vẫn còn những bất cập
Tỏ ra khá ngạc nhiên trước những thay đổi liên quan đến vấn đề tự chủ của các trường đại học trong dự thảo lần này, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Lộc, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Nguyễn Tất Thành cho rằng, mọi thứ đã có tiến triển.
Điều Giáo sư Nguyễn Lộc cùng đại diện nhiều trường đại học tại TP HCM cảm thấy phấn khởi là trong bản dự thảo mới nhất, các mức độ và nội dung liên quan đến khái niệm tự chủ đại học được mở tới mức tối đa.
Các trường đại học mong chờ một cơ chế tự chủ sát với nhu cầu thực tế, không chồng chéo.
Theo dự thảo lần này, các hoạt động về chuyên môn như mở ngành, tuyển sinh, lựa chọn phương pháp giảng dạy, hợp tác quốc tế… đã được mở hoàn toàn tương ứng với nhiều quốc gia có nền giáo dục đại học mang tính tự chủ cao trên thế giới.
Tuy nhiên, nhiều người còn dè dặt khi yếu tố quản trị đại học vẫn chưa có nhiều thay đổi để tương đồng với độ mở của cơ chế tự chủ.
Video đang HOT
Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Lộc nhận định: “Về quản trị đại học hiện nay dường như không thay đổi nhiều. Liên quan đến công tác quản trị trong các dự thảo lần trước tương ứng với mức độ tự chủ của các trường thấp hơn. Lần này, vấn đề tự chủ của các trường được mở rộng. Rõ ràng vấn đề liên quan đến công tác quản trị trong dự thảo cần được gia cố thêm để đáp ứng được mức độ tăng tính tự chủ của các trường đại học hiện nay theo sự cho phép của nhà nước”.
Mặc dù chủ trương tự chủ đại học đã có từ mấy năm nay và rất nhiều trường đại học công đang theo mô hình này, tuy nhiên theo ông Bùi Xuân Hải, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TP HCM, việc tự chủ tại các trường hiện vẫn còn nhiều gò bó, bất cập.
Tham gia mô hình tự chủ, đồng nghĩa với việc các trường đại học sẽ mất đi nguồn chi phí không hề nhỏ từ ngân sách. Để bù vào khoản này, nhiều trường chọn phương án tăng học phí.
Thế nhưng ông Bùi Xuân Hải cho rằng đó không phải là cách hay vì học phí cao quá thì các trường đại học tự chủ sẽ khó cạnh tranh với các trường cùng hạng nhưng chưa tự chủ: “Trường đại học mà chỉ chăm chăm vào thu học phí, không lo những vấn đề khác thì lấy đâu ra nguồn thu. Đụng đến vấn đề gì cũng vậy từ cho thuê tài sản đến đầu tư kinh doanh, hợp tác thì vướng Luật Đầu tư công và một loạt các quy định về tài sản công. Vì vậy trường đại học công khi được tự chủ thì bản thân chúng tôi thấy rất khó. Khó khăn lắm chứ không phải dễ, nhất là việc kiếm cho ra t.iền để bù vào khoản mà nhà nước đã cắt”.
Làm sao để cân đối thu chi, tăng thu nhập cho giảng viên, cán bộ là điều khiến không ít trường đại học tự chủ hiện nay cảm thấy mỏi mệt.
Tín hiệu vui là trong Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục Đại học lần này, các vấn đề liên quan đến sử dụng tài sản của cơ sở giáo dục đại học tự chủ đã được cởi trói phần nào.
Theo đó dự thảo có nội dung cho phép các trường được sử dụng một phần tài sản vào kinh doanh, cho thuê và liên kết.
Thế nhưng, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TP HCM Bùi Xuân Hải thắc mắc “một phần” ở đây là bao nhiêu thì ổn.
Do vậy dự thảo nên cần có sự rõ ràng hơn trong câu chữ và cần có sự tính toán kỹ lưỡng trước khi giao quyền quyết định này cho các trường.
Bên cạnh yếu tố về tài chính, theo Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Trân, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội, quyền tự chủ của các trường đại học còn thể hiện ở chức năng hoạt động của nó.
Cho rằng việc Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục Đại học lần này có nội dung đồng ý để tất cả các trường đại học có thể trở thành đại học nếu đáp ứng được một số tiêu chí về đa ngành dễ dẫn đến việc xuất hiện tràn lan đại học 2 cấp, Giáo sư Nguyễn Ngọc Trân đề xuất việc duy trì đại học 1 cấp, tức là trường đại học.
Nếu cần hãy giữ lại 2 đại học lớn là Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Quốc gia TP HCM nhưng đừng phổ biến thêm mô hình này vì rất khó quản cũng như không đảm bảo tính tự chủ thực sự cho các trường: “Bây giờ mình làm đại học rồi có trường đại học. Đại học thì gồm có những trường đại học thành viên mà mình muốn cho các trường đại học thành viên độc lập, tự chủ nữa thì không biết tự chủ với ai khi trường đó đã là thành viên trực thuộc một đại học rồi. Nhất là trong cách giải thích tôi thấy trường đại học phải phù hợp với quy định tổ chức của đại học thì làm sao các trường tự chủ được.”.
Góp ý sửa đổi, hoàn thiện Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục Đại học lần này, đại diện nhiều trường cho rằng ban soạn thảo cần bổ sung thêm nhiều nội dung và rõ ràng hơn trong câu chữ để luật sát với thực tế, giúp các trường có được môi trường tự chủ đúng nghĩa, tránh trường hợp được mở cái này lại bị thắt cái kia./.
Theo vov.vn
Liên kết để đại học Việt Nam cùng lớn lên
Sự phát triển của giáo dục Việt Nam nói chung, giáo dục đại học (GDĐH) nói riêng, không thể đứng ngoài thế giới.
Ảnh minh họa
Chúng ta là một phần của thế giới ngày càng mở hơn. Đối với giáo dục, đặc biệt GDĐH thì yêu cầu hội nhập càng bức xúc. Tuy nhiên, càng hội nhập sâu, rộng hơn thì những thách thức mà GDĐH Việt Nam phải đối mặt càng lớn trên nhiều bình diện: đường lối, chính sách, cơ chế quản lý, quản trị đại học, nguồn lực đầu tư, nhất là nguồn tài chính và con người... Chuẩn hóa và hội nhập quốc tế là vấn đề đặt ra tại hội thảo giáo dục 2018 mới đây do Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội tổ chức. Thông tin từ hội thảo cho thấy, còn khá nhiều việc phải giải quyết để đưa GDĐH Việt Nam hội nhập sâu hơn với thế giới.
Chất lượng và hiệu quả GDĐH đang được đặt ra cấp bách. Nhiều ý kiến cho rằng tự chủ đại học là chìa khóa cứu cánh cho GDĐH Việt Nam nhưng theo ý kiến của một số chuyên gia thì tự chủ chỉ là điều kiện cần mà chưa đủ. Thực tiễn cho thấy, trong mấy năm qua, mức độ tự chủ được gia tăng nhiều cho các trường đại học công lập, nhưng chưa phải trường nào cũng đã sử dụng hết quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình của mình. Minh chứng rõ nhất là các trường đại học ngoài công lập mức độ tự chủ cao hơn rất nhiều so với trường công lập, nhưng cũng chỉ có một số trường lớn mạnh từng ngày qua năm tháng, còn không ít trường rất chật vật để tồn tại. Vậy nguyên do chính là từ đâu?
Trong bối cảnh hội nhập và điều kiện nguồn lực xã hội còn hạn chế, hầu hết các trường đại học vốn cạnh tranh không bình đẳng nên rất khó hợp tác với nhau để phát huy sức mạnh tổng hợp, lợi thế của mỗi trường. Xã hội phát triển trong nền kinh tế chia sẻ, không một quốc gia nào đứng một mình có thể phát triển bền vững được. Trong khi chúng ta đang kêu gọi sự hợp tác giúp đỡ từ các chuyên gia bên ngoài thì chúng ta lại chưa có đường lối liên minh các trường đại học ở trong nước để tạo ra sức mạnh, sẵn sàng đáp ứng với đòi hỏi từ nền kinh tế, xã hội vốn mang các yếu tố tích hợp liên ngành. Đôi khi chúng ta làm ngược với logic của thế giới về huy động nhân tài cho các trường đại học. Đơn cử, việc mở ngành đào tạo đại học, thạc sĩ, tiến sĩ đòi hỏi phải đảm bảo tỷ lệ giảng viên cơ hữu là rất trái logic về quản lý nguồn nhân lực và vẫn nặng tư duy coi trọng đầu vào hơn là đầu ra. Khoa học công nghệ vốn mang bản chất liên ngành, mà một trường đại học đôi khi không thể "tự túc tự cấp" được, đòi hỏi phải khai thác chuyên gia từ đại học khác ở trong nước và trên thế giới. Tư duy giảng viên cơ hữu đã bóp nghẹt ý muốn sáng tạo đổi mới trong giảng dạy và nghiên cứu.
Trong lý thuyết quản lý hiện đại rất cần phải tạo ra các mạng lưới hợp tác giữa các trường đại học để phát huy sức mạnh tổng hợp của hệ thống. Bài học phát huy sức mạnh tổng hợp trong các cuộc kháng chiến của đất nước là minh chứng rõ nhất về sự hợp tác, cộng hưởng các sức mạnh. Vì thế, để hội nhập với thế giới, trước hết các trường đại học của Việt Nam nên hội nhập với nhau để có sức mạnh và tiếng nói chung. Mặt khác, sức mạnh của hệ thống GDĐH Việt Nam cũng không thể trông chờ vào nguồn lực nhà nước nhiều hơn mà vào nguồn lực xã hội. Tuy nhiên, nhiều năm qua, sự ứng xử chưa thật bình đẳng giữa trường công và trường tư, cũng như chính sách phát triển trường tư chưa thật rõ ràng đã cản trở sự trưởng thành của các trường đại học ngoài công lập. Những lợi thế tự nhiên của đại học công lập như: có danh tiếng từ lâu, được Nhà nước đầu tư lớn về cơ sở vật chất, con người, lại có những vị trí địa lý kinh tế thuận lợi, học phí thấp... nên đã tạo ra sự cạnh tranh không bình đẳng giữa trường công và trường tư về tuyển sinh, nghiên cứu khoa học. Nguyên nhân này cũng làm cho GDĐH Việt Nam khó lớn lên được. Ngay trong mô hình đại học quốc gia hay đại học vùng, chúng ta cũng quên đi phát huy thế mạnh của từng trường thành viên cùng hợp tác, chia sẻ để cùng sáng tạo ra tri thức mới mà vẫn để các trường "độc lập, tự chủ", thiếu sự điều phối nên vừa qua đã có ý kiến đề nghị xóa bỏ đại học vùng.
Việc tăng cường sự tự chủ GDĐH là công việc phải làm, khi ấy, Bộ GD-ĐT sẽ làm gì nếu không phải là cơ quan chú ý nhiều hơn đến thiết kế chính sách, điều phối nguồn lực, cung cấp thông tin định hướng và thanh tra, giám sát chất lượng, đảm bảo các trường phải chịu trách nhiệm giải trình trước xã hội. Sức mạnh của một hệ thống GDĐH phải là phép cộng véctơ đồng phương và cùng chiều sức mạnh của các trường đại học của một quốc gia, hình thành một liên minh mạnh mẽ với văn hóa hợp tác cùng chia sẻ. GDĐH nếu làm được như vậy sẽ cùng lớn lên mà không ngại sự cạnh tranh từ bên ngoài.
TS HOÀNG NGỌC VINH (Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp Việt Nam)
Theo www.sggp.org.vn
Tự chủ đại học về nhân sự: Vẫn còn nhiều cán bộ “sáng cắp ô đi, chiều cắp ô về” Cán bộ quản trị nhân sự cũng như cán bộ làm ở các vị trí khác, không có sự phân biệt về tính đặc thù của công việc. Ở nhiều trường đại học hiện nay, "cán bộ hành chính" vẫn còn những người "làm công ăn lương", "sáng cắp ô đi, chiều cắp ô về". Đó là ý kiến của ông Trịnh Ngọc...
