TRUNG QUỐC XUẤT KHẨU VŨ KHÍ GIÁ RẺ (*): Nghi án Libya

Trong khi Liên Hiệp Quốc cấm vận Libya, Trung Quốc bí mật đàm phán với chính quyền Gaddafi bán một gói vũ khí hiện đại trị giá 200 triệu USD

Gọi là nghi án bởi vì sau khi đàm phán, Trung Quốc đã giao hàng hoặc đã nhận được tiền hay chưa thì chính quyền lâm thời Libya đang tìm hiểu. Người biết rõ chuyện này là Muammar Gaddafi, nhà lãnh đạo chế độ cũ, bị quân nổi dậy giết chết vào ngày 20-10-2011, mang theo xuống mồ bí mật kinh tế Trung Quốc – Libya. Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định không hề bán vũ khí cho chế độ Gaddafi vì không biết gì về cuộc đàm phán nói trên.

Chính phủ lâm thời Libya căm phẫn

Vụ việc bị xới tung lên hồi tháng 9 năm ngoái khi nhật báo Canada The Globe and Mailtuyên bố có trong tay một bản ghi nhớ cho thấy 3 công ty quốc doanh Trung Quốc chuẩn bị giao vũ khí và đạn dược đến chiến trường Libya hồi tháng 7 năm ngoái, thời điểm không quân NATO ném bom tơi tả Libya và lực lượng nổi dậy được phương Tây hậu thuẫn đánh nhau ác liệt với quân đội Libya.

Hành động này, theo tờ báo, rõ ràng vi phạm Nghị quyết 1970 của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc cấm hỗ trợ quân sự cho chế độ Gaddafi mà Trung Quốc là một trong 5 ủy viên thường trực có quyền phủ quyết mọi dự thảo nghị quyết của các thành viên khác trong hội đồng.

Tài liệu cũng cho thấy Trung Quốc đã chơi trò hai mặt trong cuộc chiến ở Libya. Một mặt, họ tuyên bố ủng hộ lệnh cấm vận của Liên Hiệp Quốc, mặt khác, lén lút bán vũ khí và đạn dược cho chính quyền Gaddafi.

Súng bắn tên lửa vác vai và đạn QW-18. Ảnh: MIL.EASTADAY

Ông Omar Hariri, Chủ nhiệm Ủy ban Quân sự của Hội đồng Dân tộc quá độ (NTC), lúc bấy giờtỏ ra hết sức căm phẫn khi biết được Trung Quốc lén lút đàm phán bán vũ khí cho quân đội Libya, trong khi người của ông bị thiệt hại nặng nề khi tiến về Tripoli. “Chúng tôi không còn nghi ngờ gì nữa, súng đạn Trung Quốc đã được tuồn vào đây và được dùng để chống lại chúng tôi”- ông Hariri nhấn mạnh.

Các quan chức cao cấp của lực lượng nổi dậy xác nhận rằng bản ghi nhớ dày 4 trang ghi lại nội dung cuộc đàm phán nói trên là của Cục Quân nhu vì đầu trang giấy có in tiêu đề và huy hiệu Đại bàng xanh của cục này.

Theo The Globe and Mail, phóng viên của báo tình cờ tìm thấy bản ghi nhớ nằm lẫn lộn trong một xấp giấy bỏ trong sọt rác bên lề đường khu nhà ở cao cấp Bab Akkarah, nơi có nhiều biệt thự sang trọng của những người từng “thề sống chết” với ông Gaddafi, ở ngoại ô thủ đô Tripoli.

Bán tên lửa vác vai nhái hàng Mỹ

Bản ghi nhớ trình bày chi tiết chuyến đi của các quan chức an ninh chế độ Gaddafi từ Tripoli đến Bắc Kinh ngày 16-7-2011 và tiến hành đàm phán với đại diện của 3 doanh nghiệp quốc doanh Trung Quốc là Công ty Công nghiệp Phương Bắc (Norinco) chuyên sản xuất vũ khí và đạn dược, Công ty Quốc doanh Xuất nhập khẩu thiết bị chính xác Trung Quốc (CPMIC) và Công ty Xuất nhập khẩu Tân Hưng.

Bản ghi nhớ nói rõ phía chủ nhà nhấn mạnh rằng cuộc đàm phán này cần được giữ bí mật và đểbảo đảm chuyện này, phía chủ nhà đề nghị giao hàng qua một nước thứ ba là Algeria hoặc Nam Phi.

Phía Trung Quốc cũng nói rõ nhiều mặt hàng mà Libya cần mua đã có sẵn trong kho vũ khí Algeria, có thể giao ngay cho Libya qua biên giới. Trung Quốc sẽ bù đắp sau cho Algeria. Tuy nhiên, phía chủ nhà thừa nhận Algeria chưa đồng ý với phương án này nhưng hy vọngmọi chuyện sẽ ổn thỏa sau khi chi nhánh các công ty Trung Quốc ở Algeria thương lượng với Algiers.

Bản ghi nhớ đính kèm phụ lục mô tả các loại vũ khí lợi hại mà hai bên tiếp tục đàm phán như xe chở dàn phóng tên lửa, tên lửa chống tăng. Trung Quốc còn đề nghị bán tên lửa vác vai bắn máy bay QW-18, giống hệt tên lửa Stinger của Mỹ.

Một thương vụ bất lợi

Sau khi tờ báo Canada phanh phui vụ việc ngày 2-9-2011, 3 ngày sau, bà Khương Du, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, xác nhận rằng chuyện đàm phán là có thật nhưng không hề có chuyện chuyển giao vũ khí cho chính quyền ông Gaddafi trực tiếp hoặc gián tiếp qua một nước thứ ba.

Chính phủ cũng khôngđược báo cáo về chuyện này. Bà Du khẳng định: “Các công ty Trung Quốc chưa ký bản hợp đồng quân sự nào với Libya và xuất khẩu vũ khícho nước này. Chúng tôi quản lý rất chặt các hoạt động xuất khẩu vũ khí. Mọi hợp đồng buôn bán vũ khí đều phải được chính phủ chấp thuận trước khi xuất ra nước ngoài”.

Theo nhận định của The Globe and Mail, Liên Hiệp Quốc rất khó trừng phạt Trung Quốc trong vụ mua bán vũ khí nói trên vì không đủ bằng chứng. Tuy nhiên, có thể nói Trung Quốc đã tự trừng phạt vìchính phủ Libya mới, thông qua chuyện kể trên, không có thiện cảm vớiBắc Kinh. Ông Gaddafikhông còn, Trung Quốc có thể đánh mất quyền lợi liên quan đến các giếng dầu của Libya.

Bình luận về thương vụ gây tranh cãi nói trên, Công ty Truyền thông Tân Tài của Trung Quốc viết: “Dầu lửa là cái gốc của chiến tranh Libya. Dầu lửa cũng là quyền lợi cơ bản sau cuộc chiến”.Tờ báo Canada dẫn lời một quan chức cao cấp của Công ty Dầu lửa Vịnh Ả Rập cho biết ông rất ngại làm ăn với các công ty Trung Quốc vì nước này chống lại cuộc nổi dậy ở Libya.

Theo NLD