Trung Quốc lợi dụng nước nghèo châu Phi để chống vụ kiện của Philippines

Trung Quốc lợi dụng những quốc gia nghèo ở châu Phi để tìm kiếm sự ủng hộ Bắc Kinh trước thời điểm tòa án quốc tế ra phán quyết về đơn kiện của Philippines về vấn đề tranh chấp trên Biển Đông.

Tổng thống Tanzania Jakaya Kikwete (trái) bắt tay Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong một buổi ký kết thỏa thuận hai bên tại thủ đô Bắc Kinh năm 2014REUTERS

Philippines hồi năm 2013 đã đệ đơn kiện lên Tòa trọng tài thường trực (PCA, trụ sở tại The Hague, Hà Lan), phản đối những tuyên bố chủ quyền phi lý của Trung Quốc nuốt trọn gần cả Biển Đông. Bắc Kinh từ chối tham gia các phiên phân xử. PCA dự kiến sẽ đưa ra phán quyết vào tháng 6.2016.

Những quốc gia châu Phi như Niger, Togo, Burundi vốn không liên quan đến tranh chấp Biển Đông, nhưng đã trở thành những “chiến binh” trong “cuộc chiến PR” do Trung Quốc kích ngòi nhằm phản đối phán quyết của PCA, nhà nghiên cứu Ashley Townshend thuộc Đại học Sydney (Úc) nhận định, theo AFP.

Gần đây, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh còn tuyên bố Niger tham gia nhóm “trên 40 quốc gia chính thức ủng hộ quan điểm của Trung Quốc” về việc giải quyết tranh chấp lãnh thổ Biển Đông thông qua đối thoại trực tiếp, không cần đem ra tòa án quốc tế.

Bà Hoa còn nói: “Sẽ có thêm nhiều quốc và tổ chức ủng hộ Trung Quốc” (?).

Hồi cuối tuần rồi, Trung Quốc còn mua cả trang quảng cáo trên báo Globe and Mail (Canada), đăng tải bài viết PR chống lại Philippines, gọi đơn kiện của Philippines là “vi phạm luật pháp quốc tế”.

Những động thái này cho thấy Trung Quốc dự đoán PCA sẽ đưa ra phán quyết chống lại nước này. Lâu nay Bắc Kinh không tham gia các phiên phân xử với luận điệu rằng PCA không có quyền tài phán, đồng thời gọi đây là “động cơ chính trị” của Philippines.

Nhà nghiên cứu Townshend cho hay Bắc Kinh kêu gọi nhiều quốc gia ủng hộ là nhằm tẩy chay vụ kiện.

Dù tuyên bố hùng hồn có đến 40 quốc gia (?) ủng hộ Trung Quốc, nhưng điều đáng chú ý là Bắc Kinh lại từ chối công bố danh sách những nước này. Đến nay một vài nước mà Trung Quốc công bố chỉ là các quốc gia nghèo ở châu Phi, bà Bonnie Glaser, cố vấn cấp cao về châu Á thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS, Mỹ) cho hay.

Một phiên phân xử đơn kiện Trung Quốc của Philippines tại Tòa trọng tài thường trực (PCA, trụ sở tại The Hague, Hà Lan)PCA

Một số quốc gia tuyên bố ủng hộ Trung Quốc đã “suy nghĩ lại và nhanh chóng rút lại tuyên bố. Chẳng hạn, Fiji và Slovenia – quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU), đã nhanh chóng bác bỏ tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho rằng hai quốc gia này ủng hộ Trung Quốc.

Ông Zhu Feng, chuyên gia về quan hệ quốc tế thuộc Đại học Bắc Kinh, cho AFP biết: “Tôi không thật sự nghĩ rằng những hoạt động ngoại giao gần đây của Trung Quốc nhằm kêu gọi sự ủng hộ các quốc gia sẽ thành công”.

“Trung Quốc thì cố xây dựng quan hệ đối tác với nhiều nước từ Nga, Mauritania và Venezuela cho đến Gambia, trong khi Philippines thì dựa vào sự ủng hộ từ Mỹ, Nhật Bản, Úc, Anh và các nước khác, cùng EU và G7″, ông Townshend cho hay.

Theo ông Townshend, các thẩm phán sẽ ra phán quyết và những nước ủng hộ Trung Quốc hay Philippines cũng sẽ chẳng thể nào gây tác động để PCA phải thay đổi phán quyết.

Điều này đồng nghĩa Trung Quốc có thể phí hàng tỉ USD đầu tư, viện trợ cho các nước châu Phi để đổi lấy sự ủng hộ của họ về mặt ngoại giao. Chẳng hạn tập đoàn dầu khí Trung Quốc CNPC đã rót hàng tỉ USD đầu tư vào ngành công nghiệp dầu mỏ ở Niger, theo AFP.

Chuyên gia Deborah Brautigam thuộc Viện nghiên cứu quốc tế Johns Hopkins (Mỹ) nhận định: “Trung Quốc hỗ trợ phát triển chủ yếu là với ý đồ ngoại giao. Khi họ cần sự ủng hộ về mặt ngoại giao về một vấn đề nào đó… Bộ Ngoại giao Trung Quốc sẽ yêu cầu”.

“Và đối với những quốc gia châu Phi, thì lên tiếng ủng hộ Trung Quốc chẳng mất mát gì vì họ cần viện trợ”, bà Brautigam nhận định.

Phúc Duy

Theo Thanhnien