Tranh luận bỏ trường chuyên: Nhân tài dễ tự mãn

Một học sinh ngay từ sớm đã được gia đình, nhà trường tạo điều kiện, trải thảm để đón, rước thì sớm sinh tự mãn, cao ngạo, kiêu căng là dễ hiểu.

Nói thêm về đề xuất đóng cửa hoặc bán trường Amsterdam cho tư nhân, GS.TSKH Phạm Phố, nguyên Hiệu trưởng trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Sài Gòn cho rằng quan niệm cào bằng, đòi hỏi bình đẳng trong đầu tư giáo dục công là rất đúng nhưng không thể đòi hỏi cào bằng trong tuyển chọn đầu vào. Người làm nhiều hưởng nhiều, người làm ít hưởng ít, ai học giỏi thì vào trường chuyên, ai học kém thì học trường bình thường, đó là thực tế đương nhiên.

Giáo dục kiến thức không đi đôi với giáo dục đạo đức dễ sinh tự mãn, cao ngạo. Ảnh: VNN

Vấn đề là xác định cho được mục tiêu, mục đích cũng như sự khác nhau giữa trường chuyên và trường công bình thường để có cơ chế quản lý, đầu tư cho phù hợp. Đây cũng là vấn đề gây tranh cãi lâu nay.

Dư luận bức xúc không phải là việc học sinh vào trường chuyên thì khó hơn trường thường mà sự bức xúc nằm ở cơ chế quản lý đã bị hiểu sai, làm sai, nhập nhèm công – tư lẫn lộn.

“Không có một quốc gia nào lại biến trường công thành trường tư cả. Giao cho trường tư tự chủ tài chính, tự đặt ra mức thu học phí thì không khác nào đang biến trường công thành trường tư. Việc này vốn đã không bình đẳng, bởi trường công đang có nhiều ưu thế, được đầu tư từ hạ tầng cơ sở tới ưu ái trong thuê mặt bằng, mọi lợi thế đều hơn hẳn trường tư vậy mà lại được giao cho cơ chế hoạt động như trường tư là không ổn.

Vừa qua, đã có một số trường chuyên tự đặt ra mức thu học phí, được nâng học phí còn cao hơn cả trường tư, như vậy là không thể chấp nhận được.

Tự chủ ở đây là phải tự hạch toán trên số tiền ngân sách đầu tư để chi tiêu cho hợp lý chứ không phải tự chủ nghĩa là trường được tự biên tự diễn, tự đặt ra mức thu riêng rồi tự chi tiêu.

Phải luôn lưu ý, nhiều trường công thu tiền của học sinh cao nhưng nộp về ngân sách rất hạn chế, trong khi trường tư vốn đã thiệt thòi về cơ chế ưu ái lại phải chịu thuế cao”, GS Phạm Phố nói thêm.

Khẳng định lại quan điểm sự tồn tại trường chuyên là cần thiết nhằm giáo dục, đào tạo, phát triển những nhân tài và sẽ không có gì đáng nói nếu danh tiếng luôn đi cùng với chất lượng đào tạo và giáo dục đạo đức. Vai trò cũng như mục tiêu, mục đích của trường chuyên đang bị đề cao quá mức khiến một số trường chuyên đi lạc hướng. Trường chuyên không còn là nơi chỉ để đào tạo, phát triển nhân tài mà đã có những phát triển lệch lạc, sai lầm từ trong nhận thức giáo dục – đào tạo tới phát triển hình thành nhân cách cho học sinh.

Tại trường chuyên vẫn có những chuyện tiêu cực, gian dối, biến tướng trong tuyển chọn, học sinh vào trường đôi khi không phải là do giỏi mà nhờ tiền, nhận học sinh qua “cổng phụ” khiến phụ huynh, học sinh bức xúc, mất niềm tin.

Lãnh đạo trường chuyên Amsterdam cũng đã từng phải thừa nhận “nhận ngang cả 10 học sinh trường khác chuyển về do cha mẹ học sinh quá tha thiết với trường, ngày nào cũng đến hỏi xin”.

Chuyện này là thực tế và chắc chắn không phải chỉ tồn tại trong quá khứ mà ngay ở thời hiện tại cũng khó chấm dứt tình trạng tiêu cực, gian dối trong thi tuyển.

Thế nhưng, ngay cả khi như vậy thì bản thân nhà trường, các thầy cô giáo giảng dạy trong các trường chuyên cũng luôn tự mãn với danh hiệu đứng nhất cả nước về cả chất lượng mà đã tự cho mình ở một đẳng cấp hơn những giáo viên, trường khác. Từ đó có chuyện một mình một chợ, một mình một luật. Từ khâu thi tuyển cho tới việc thu học phí cứ mang mác trường chuyên là đương nhiên thu tiền học phí cao, đóng tiền nhiều, không cần phải thắc mắc.

Từ chỗ giáo dục kiến thức không đi đôi với giáo dục đạo đức là nguyên nhân hình thành những lớp học sinh có tài nhưng thiếu đức, cao ngạo, kiêu căng, vênh váo coi thường bạn học.

Điển hình như học sinh trường Amsterdam Hà Nội, nhiều chia sẻ cho biết chỉ cần là học sinh của trường Amsterdam đã nghiễm nhiên được mang theo niềm tự hào, hãnh diện về ngôi trường danh giá số 1 ấy. Tuy nhiên, niềm tự hào, hãnh diện đó đôi khi đi quá đà và dẫn đến sự ngạo mạn, kiêu căng thái quá.

Còn có thực tế, chỉ cần có mác “học sinh trường Amsterdam” là đi đâu cũng được chào đón, mọi việc giao lưu, hợp tác, xin tài trợ… đều dễ dàng, thuận lợi hơn rất nhiều so với những trường khác.

Vì điều này, nhiều học sinh dù chưa đủ tài, đủ đức, chưa đủ giỏi nhưng được đặt trong một môi trường có uy tín được xây dựng sẵn từ những người đi trước thì đã nhanh chóng có tâm lý vỗ ngực tự mãn, phô trường, khoe khoang, sính ngoại, rất nguy hiểm.

Tính khiêm tốn gần như đã biến mất ở hầu hết các học sinh trường chuyên. Nhiều học sinh chỉ biết nhìn xuống dưới mà không nhìn lên cao, nên luôn xem mình là số 1, là học giỏi nhất mà lại không biết còn có nhiều người khác học giỏi hơn mình. Đó chính là sai lầm trong tư duy quản lý, đào tạo, giáo dục đạo đức ngay từ phía nhà trường đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới việc hình thành tâm lý, đạo đức của học sinh.

“Chúng ta luôn nhấn mạnh vai trò giáo dục của ba mặt trận là gia đình – nhà trường và xã hội nhưng, gia đình cũng chạy theo thể diện, chạy theo tâm lý nhà giàu, có tiền là có tất cả, con muốn học trường nào sẽ được học trường đó bất kể đó là trường chuyên số 1 hay số 2.

Về phía nhà trường cũng vẫn còn có trường hợp a dua, tiếp tay cho sự gian dối, tuyển chọn học sinh mà không dựa trên năng lực, tài, trí lại dựa trên tiền bạc, quan hệ, khiến chất lượng đầu vào không bảo đảm.

Một học sinh ngay từ sớm đã được gia đình, nhà trường tạo điều kiện, trải thảm để đón rước chứ không phải tự đi bằng đôi chân, không tự chứng minh bằng năng lực và trí tuệ thì sớm sinh tự mãn, cao ngạo, kiêu căng là dễ hiểu. Một học sinh chưa thành tài mà đã được đặt trong một môi trường cao hơn người khác thì cần gì phải nhìn lên cao hơn để mà cố gắng?

Tôi cho rằng, sự biến tướng trong quan điểm, chủ trương đào tạo tới những tiêu cực, gian dối trong tuyển chọn đầu vào là nguyên nhân khiến cho môi trường đào tạo của trường chuyên cũng như chất lượng học sinh trường chuyên ngày càng giảm sút. Vẫn đề này cần phải được nhìn nhận và sửa đổi một cách toàn diện”, vị GS nhận định.