Tranh cãi việc Israel lên kế hoạch tiêm liều vaccine thứ 4

Israel đang lên kế hoạch mở chiến dịch tiêm liều vaccine Covid-19 thứ 4 vì “không có thời gian để chờ đợi”, nhưng một số chuyên gia cho rằng quá sớm để làm vậy.

Người dân Israel đeo khẩu trang phòng ngừa Covid-19 (Ảnh: EPA).

Bất chấp những tranh cãi giữa các nhà khoa học và việc thiếu bằng chứng ủng hộ hoặc chống lại một mũi tăng cường khác, chính phủ Israel vẫn đang xem xét phê duyệt tiêm liều vaccine Covid-19 thứ 4 cho những người dễ bị tổn thương do chủng Omicron lây lan nhanh.

Ngày21/12, Hội đồng chuyên gia tư vấn cho chính phủ Israel về đại dịch đã khuyến nghị tiêm liều thứ 4, nhấn mạnh rằng, lợi ích tiềm năng cao hơn rủi ro.

Theo hội đồng này, đã có nhiều dấu hiệu suy giảm khả năng miễn dịch vài tháng sau khi tiêm mũi thứ ba, và nói rằng bất kỳ sự chậm trễ nào trong việc tiêm liều bổ sung có thể là quá muộn để bảo vệ những người có nguy cơ cao nhất.

Nhưng một số nhà khoa học cảnh báo, kế hoạch này có thể phản tác dụng vì tiêm quá nhiều và quá sớm có thể khiến hệ thống miễn dịch bị “quá tải”, ảnh hưởng đến hiệu quả chống chọi virus SARS-CoV-2 của cơ thể. Một số thành viên trong Ban cố vấn của chính phủ Israel đã nêu lên mối lo ngại đó đối với người cao tuổi, New York Times cho biết.

Thủ tướng Israel Naftali Bennett đã tuyên bố rõ ràng ủng hộ tiêm liều 4 và Bộ trưởng Bộ Y tế Nitzan Horowitz đã gợi ý về khả năng tổ chức tiêm đợt thứ 4 vào ngày 26/12 tới. Nhưng đến tối 23/12, Bộ Y tế vẫn chưa có động thái gì và một quan chức cấp cao của bộ này cho biết đang chờ thêm dữ liệu từ các quốc gia khác.

Israel, một quốc gia nhỏ nhưng có hệ thống y tế công hiệu quả, luôn là quốc gia đi đầu trong việc triển khai tiêm vaccine Covid-19. Vì vậy nước này luôn được xem là hình mẫu cho phần còn lại của thế giới. Tốc độ quyết liệt đã đặt Israel vào tình thế phải đánh giá sớm mức độ hiệu quả của các làn sóng dịch bệnh cũng như lớp bảo vệ của vaccine hết tác dụng nhanh như thế nào.

Tại cuộc họp báo vào cuối ngày 22/12, tiến sĩ Boaz Lev, người đứng đầu ban cố vấn, cho rằng: “Cái giá phải trả sẽ cao hơn nếu chúng ta không tiêm liều vaccine thứ 4″, đồng thời mô tả sự lan rộng của Omicron là “một dạng sóng thần hoặc lốc xoáy”. Ông nhấn mạnh: “Chúng ta không có nhiều thời gian để đưa ra quyết định”.

Giữa lúc Omicron đang quét khắp thế giới với tốc độ đáng báo động, các chính phủ đang nỗ lực kiềm chế nó trước áp lực là không tái áp đặt các hạn chế khắc nghiệt đối với cuộc sống hàng ngày, cũng như không hạn chế các lễ kỷ niệm và đào sâu thêm nỗi đau kinh tế trong 2 năm đại dịch qua.

Một báo cáo mới của Anh cho thấy, liều tăng cường có ít hiệu quả chống Omicron hơn so với các biến chủng trước đó và hiệu quả giảm nhanh hơn, trong vòng 10 tuần. Các nhà sản xuất đang cố gắng điều chỉnh các mũi tiêm vaccine để nhắm vào Omicron.

Ngoài lo ngại mũi thứ 4 trong vòng chưa đầy một năm có thể thực sự làm suy yếu khả năng miễn dịch, một số chuyên gia cho biết chính phủ Israel vẫn chưa tận dụng tối đa các lựa chọn khác, chẳng hạn như tiêm thêm vaccine cho khoảng 1 triệu người đủ điều kiện nhưng cho đến nay vẫn chưa thực hiện.

Cùng với kiến thức chung về Omicron, tác dụng của liều thứ 4 đối với biến chủng mới cũng chưa được biết rõ. Nhưng các chuyên gia y tế của nước này chỉ ra rằng, khả năng miễn dịch suy giảm ở những người trên 60 tuổi, những người đầu tiên được tiêm mũi thứ 3 bắt đầu từ tháng 8. Hiện không có dấu hiệu rõ ràng về việc vaccine giảm hiệu quả với các ca bệnh nặng.

Israel mới ghi nhận hàng trăm ca nhiễm Omicron, nhưng các quan chức cho biết chủng mới này phổ biến hơn nhiều và có thể vượt qua Delta để trở thành chủng thống trị trong vòng 2 hoặc 3 tuần tới.

Các nhà nghiên cứu Israel từ Bộ Y tế và một số tổ chức học thuật đã trình bày dữ liệu cho nhóm tư vấn đưa ra khuyến nghị về mũi thứ 4 hôm 22/12. Bài trình bày cho thấy tỷ lệ nhiễm Delta ở nhóm tuổi trên 60 tăng gấp đôi trong vòng 4 hoặc 5 tháng sau khi tiêm mũi thứ ba.

Cần chờ thêm dữ liệu khoa học?

Trước mối lo về làn sóng dịch mới trong mùa đông, khi các bệnh viện đã bị quá tải do những ca bệnh cúm thông thường và các bệnh hô hấp khác, ban cố vấn đã bỏ phiếu áp đảo để đề xuất tiêm liều thứ 4 cho những người trên 60 tuổi, những người suy yếu hệ thống miễn dịch và nhân viên y tế. Mũi này sẽ được tiêm ít nhất 4 tháng sau mũi thứ ba.

Những cao tuổi ở Israel tiêm liều vaccine Covid-19 tăng cường ở Tel Aviv vào tháng 8 (Ảnh: AP).

Ban cố vấn không đề xuất chiến dịch tiêm mũi 4 mở rộng ở giai đoạn này, nhưng đã khuyên nên tiêm liều tăng cường 3 tháng sau liều thứ hai thay vì chờ 5 tháng như hiện nay.

Trong khi có bằng chứng cho thấy Omicron, được phát hiện mới tháng trước, thường gây ra triệu chứng nhẹ hơn so với các biến thể trước đó, các quan chức Israel cho biết rằng, vào thời điểm có được thông tin rõ ràng hơn về chủng này, lúc đó có thể đã quá muộn để bảo vệ những người có nguy cơ cao nhất.

Tuy nhiên, một số chuyên gia y tế khuyến cáo nên hoãn tiêm liều thứ 4.

Giáo sư Hagai Levine, một nhà dịch tễ học và là Chủ tịch Hiệp hội Bác sĩ Y tế Công cộng Israel, cho biết số ca nhiễm mới ở Israel vẫn chưa tăng mạnh và không có bằng chứng nào cho thấy cần phải tiêm mũi thứ 4 để ngăn ngừa bệnh nặng do Omicron.

“Tôi tôn trọng ý kiến của những người nói rằng an toàn hơn là hối tiếc và việc phòng bệnh là tốt nhất”, giáo sư Levine nói trong một cuộc phỏng vấn. “Nhưng trước khi tiêm mũi thứ tư, nên chờ dữ liệu khoa học”.

Một chuyên gia y tế có tiếng khác, giáo sư Dror Mevorach, hiện đứng đầu khoa Covid-19 tại Trung tâm Y tế Hadassah ở thành phố Jerusalem (Israel), cũng kêu gọi chờ đợi thêm dữ liệu. “Chỉ vì chúng ta đi đầu trong chiến dịch tiêm liều tăng cường không có nghĩa là phải tiêm liều thứ 4 là không có cơ sở khoa học”, ông nói.

Ban cố vấn của chính phủ Israel cho biết, khuyến nghị của họ về mũi thứ 4 xuất phát từ sự xuất hiện và lây lan của Omicron cùng với gánh nặng thêm cho hệ thống y tế trong mùa đông, và có thể sẽ không nhanh chóng dẫn đến mũi 5.

Lúc đầu, nhiều người Israel coi việc quốc gia của họ đi đầu trong việc tiêm vaccine cho người dân là một đặc ân và là tấm vé để nhanh chóng trở lại cuộc sống bình thường. Nhưng triển vọng về việc tiêm lần 4 trong vòng một năm đã làm tan biến suy nghĩ đó.