Tiến sĩ kép ngành y
PGS, TS Nguyễn Thị Trang hiện là giảng viên cao cấp của Trường Đại học Y Hà Nội ( Bộ môn Y Sinh học-Di truyền), Phó tổng thư ký Hội Di truyền Y học Việt Nam.
Để bảo vệ thành công một luận án tiến sĩ đã vô cùng khó, vậy mà trong một ngày đặc biệt, với một hội đồng đặc biệt ở nước Nga, cô gái Việt Nam nhỏ bé Nguyễn Thị Trang đầy ý chí, nghị lực và thông minh đã bảo vệ thành công luận án tiến sĩ ở hai chuyên ngành: Hóa sinh y học và Di truyền học, trở thành tiến sĩ ở cả hai chuyên ngành. Thật là một trường hợp hiếm hoi trên thế giới.
Vượt “vũ môn” ở hội đồng kép
PGS, TS Nguyễn Thị Trang hiện là giảng viên cao cấp của Trường Đại học Y Hà Nội (Bộ môn Y Sinh học-Di truyền), Phó tổng thư ký Hội Di truyền Y học Việt Nam. Nói chuyện với chúng tôi, PGS, TS Nguyễn Thị Trang cho biết: Thời điểm ấy, chị đã phải nỗ lực rất nhiều. Đó không chỉ là “bước nhảy” sau cả chục mùa đông lạnh giá ở nước Nga để chuyên cần học tập, đọc cả nghìn cuốn sách khoa học, trải qua hàng trăm kỳ thi vô cùng khắt khe… mà nó đán.h dấu một cột mốc mới trong cuộc đời học tập, nghiên cứu, giảng dạy của chị. Giây phút chị bảo vệ thành công cả hai luận án tiến sĩ và được hội đồng 24 giáo sư đầu ngành của nước Nga thống nhất cho điểm xuất sắc, chị đã bật khóc.
Một ngày cuối đông ở Hà Nội, sau nhiều lần hẹn, tôi mới gặp được PGS, TS Nguyễn Thị Trang. Không phải có điều gì, nhưng nhìn vào lịch làm việc thì đủ thấy dường như chị không có thời gian rỗi: Giảng dạy; tham dự hội nghị, hội thảo; hướng dẫn sinh viên; làm việc với các nhóm nghiên cứu; hỗ trợ các nhóm nghiên cứu khoa học của nhiều trường THPT, THCS; rồi chuyện gia đình, con cái…
- Nhiều việc thế thì thời gian đâu để chị viết bài cho các tạp chí trong và ngoài nước? Thời gian đâu để nghỉ ngơi, sắp xếp công việc ở trường, ở các hội nghiên cứu, chấm luận văn, luận án, tham gia các đề tài, dự án, tham dự các cuộc thi quốc tế…?-Tôi hỏi PGS, TS Nguyễn Thị Trang.
- Anh thấy không, em vẫn có thời gian đấy chứ. Vẫn có thể ngồi nói chuyện với anh-Trang vui vẻ trả lời.
PGS, TS Nguyễn Thị Trang (ở giữa) chia vui với sinh viên khi nhóm nghiên cứu giành được giả.i thưởn.g. Ảnh do nhân vật cung cấp
Ước mơ truyền lửa học
Thật ra, trước khi có một giờ chính thức “phỏng vấn” PGS, TS Nguyễn Thị Trang, tôi cũng đã có chút ít thông tin về chị. Những thầy, cô giáo công tác ở Trường Đại học Y Hà Nội đều nhận xét: PGS, TS Nguyễn Thị Trang là người cởi mở, hiền hậu, nhiệt tình, thông minh, nhân văn…; là một trong số giảng viên trẻ có triển vọng về nghề nghiệp, luôn mong muốn chia sẻ, lan tỏa tri thức mà mình có đến với nhiều thế hệ. Chị cũng là người phụ nữ biết chăm sóc gia đình, đặc biệt nhiệt huyết với nghề, với các thế hệ học sinh, sinh viên. Sự nỗ lực, niềm say mê để có được những thành công cả trong nước và quốc tế của PGS, TS Nguyễn Thị Trang trở thành tấm gương sáng để nhiều học sinh, sinh viên noi theo.
Nguyễn Thị Trang sinh ra và lớn lên ở vùng quê Quảng Minh, Sầm Sơn, Thanh Hóa. Ngay từ nhỏ, Trang đã thể hiện rõ sự nỗ lực vươn lên với tinh thần ham học hỏi, cầu tiến và là gương mặt nổi bật về thành tích học tập ở các cấp học phổ thông. Tốt nghiệp THPT với số điểm xuất sắc, Trang được nhận học bổng tại Trường Đại học Quốc gia Saint Petersburg (Nga) chuyên ngành di truyền y học.
Những năm tháng ở nước Nga với chị có biết bao nhiêu ân tình, biết bao kỷ niệm. Cũng những năm tháng ấy, chị không chỉ học được kiến thức mà tinh thần học tập, sự nhân hậu của con người Nga như tiếp thêm động lực, ý chí để Nguyễn Thị Trang học liền một mạch từ đại học, rồi thạc sĩ cũng với chuyên ngành di truyền y học tại Trường Đại học Miền Nam Liên bang Nga và sau đó là nghiên cứu sinh TS chuyên ngành Di truyền và hóa sinh y học vào năm 2012. Vẫn chưa “mãn nguyện”, con đường học tập tiếp tục nối dài khi chị trở thành nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại Trường Đại học Miền Nam Liên bang Nga chuyên ngành Hóa sinh y học.
- Sự nghiệp đèn sách vẫn chưa chấm dứt đâu anh. Em sẽ còn học mãi, học suốt đời. Kiến thức ngành y, những thành tựu của ngành y luôn luôn mới, không học là lạc hậu ngay-PGS, TS Nguyễn Thị Trang chia sẻ.
Trên Facebook cá nhân của PGS, TS Nguyễn Thị Trang, ngoài vài hoạt động của gia đình, hầu hết hoạt động của chị gắn với các chuyến đi thực tế cùng sinh viên, các hoạt động nghiên cứu khoa học. Nhiều sinh viên chia sẻ: Cô Trang luôn là một cán bộ giảng dạy mẫu mực, có tinh thần trách nhiệm cao, hết lòng vì công việc, gương mẫu, trung thực, khiêm tốn và giản dị, gần gũi như một người chị với các thế hệ sinh viên, như một người mẹ chăm sóc, che chở cho học sinh khi các em tham dự các cuộc thi hay làm những đề tài khoa học khó. Nghe tôi kể lại những nhận xét trên, chị cười rồi cho biết: Mọi điều chị làm đều hoàn toàn tự nhiên, tất cả vì sinh viên, vì sự nghiệp chăm sóc sức khỏe cho nhân dân… Bởi theo PGS, TS Nguyễn Thị Trang: Nghiên cứu sâu vấn đề di truyền học phân tử các bệnh ở người và di truyền hóa sinh các bệnh ở người sẽ giúp cho quá trình chữa bệnh trở nên đơn giản, tiết kiệm hơn.
Những bước chân không mỏi
PGS, TS Nguyễn Thị Trang kể về hàng chục công trình nghiên cứu, các bài viết đăng trên những tạp chí chuyên ngành của quốc tế; nhiều đề tài nghiên cứu cấp Nhà nước, cấp bộ đạt kết quả xuất sắc được ứng dụng trong thực tế. Chị cũng làm chủ nhiệm 3 đề tài cấp cơ sở tại Trường Đại học Y Hà Nội, 1 đề tài cấp Bộ Y tế đều được nghiệm thu và đạt kết quả xuất sắc; chủ nhiệm 1 dự án cấp Nhà nước thuộc Chương trình KC10/2016-2020 và thư ký kiêm điều phối đề tài khoa học cấp Nhà nước thuộc Chương trình KC4.0/2020-2025. Ngoài ra, Trang còn công bố 22 công trình khoa học trên các tạp chí uy tín quốc tế, có 2 giải pháp hữu ích được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) công nhận năm 2018, 2019; công bố 70 bài báo khoa học và tham gia nhiều báo cáo khoa học trong các hội nghị, hội thảo chuyên ngành y sinh học-di truyền, vô sinh và nam học, tai mũi họng trong và ngoài nước.
Ngoài cống hiến cho khoa học, công tác đào tạo nguồn nhân lực, các thế hệ y sĩ, bác sĩ ngành di truyền học cũng được PGS, TS Nguyễn Thị Trang dành nhiều tâm huyết. Trong 7 năm tham gia giảng dạy với chuyên ngành chính là bộ môn Y sinh học-Di truyền, PGS, TS Nguyễn Thị Trang còn tham gia đào tạo và giảng dạy trực tiếp, bồi dưỡng, hướng dẫn nhiều sinh viên y đa khoa, bác sĩ đa khoa, nghiên cứu sinh và học viên cao học các chuyên ngành: Răng hàm mặt; y học cổ truyền; tai mũi họng; sản khoa; kỹ thuật y học và hóa sinh y học. Sinh viên, nghiên cứu sinh, học sinh tham gia nghiên cứu khoa học dưới sự hướng dẫn của PGS, TS Nguyễn Thị Trang giành được nhiều giả.i thưởn.g trong và ngoài nước.
Không chỉ giảng dạy, nghiên cứu, làm đề tài khoa học, tham gia các công trình sản xuất, PGS, TS Nguyễn Thị Trang còn tham gia khám, chữa bệnh tại Trung tâm Tư vấn di truyền Bệnh viện Đại học Y Hà Nội; triển khai nhiều xét nghiệm di truyền ứng dụng trong chẩn đoán bệnh như: Tự kỷ, vô sinh, hiếm muộn, nam học, sảy thai, thai lưu, ung thư, tim mạch, điếc bẩm sinh, tầm soát bất thường bẩm sinh… Các xét nghiệm do PGS, TS Nguyễn Thị Trang phụ trách triển khai đã góp phần quan trọng trong việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh và đang được triển khai ứng dụng rộng rãi ở không ít đơn vị, cơ sở y tế.
Trò chuyện cả tiếng đồng hồ, PGS, TS Nguyễn Thị Trang mới bật mí cho tôi biết về không ít bằng khen, giả.i thưởn.g mà chị đã giành được trong thời gian vừa qua, như: Giải nhất Hội thảo khoa học toàn khoa Y sinh học sức khỏe Trường Đại học Miền Nam Liên bang Nga (2008); bằng khen của Trung ương Đoàn (2011); giải nhất Hội thảo quốc tế về y học, di truyền và công nghệ sinh học lần thứ hai tại Ekaterinburg, Liên bang Nga (2011); bằng danh dự của Hiệu trưởng Trường Đại học Miền Nam Liên bang Nga về những đóng góp to lớn trong lĩnh vực nghiên cứu và sáng chế phương pháp chẩn đoán bệnh tim mạch (2013); Giả.i thưởn.g Đặng Văn Ngữ cho bài báo quốc tế có chỉ số IF cao nhất (2018)… Nở nụ cười hiền hậu, chị nói rằng đó là những thành tích nho nhỏ của mình mà chưa thể so sánh được với nhiều giáo sư, những người thầy, người bạn, đồng nghiệp. Với chị, giờ mới chỉ là chặng đường đầu tiên của sự nghiệp.
PGS, TS Nguyễn Thị Trang liếc nhìn đồng hồ với hàm ý đã tới giờ hẹn các giáo sư ở Hội Di truyền Y học Việt Nam. Trước khi chia tay, PGS, TS Nguyễn Thị Trang hóm hỉnh đùa rằng: “Thật vui khi em có chút thời gian thả lòng mình để nhớ. Nhớ những tháng ngày học tập ở Nga; nhớ những người bạn, những gia đình Nga. Nhớ sự tận tình của các thầy cô vì mình mà biết bao đêm cùng thức trắng bên bàn học, bên giá sách hay trong phòng thí nghiệm. Nhưng có lẽ, những câu hỏi “xoáy” của 24 giáo sư đầu ngành trong hội đồng tại buổi bảo vệ hai luận án tiến sĩ cùng cảm giác lâng lâng khi trở thành tiến sĩ kép về hóa sinh y học và di truyền học sẽ mãi là kỷ niệm đẹp, là hành trang theo em suốt cuộc đời”.
Cô giáo "vẽ" ước mơ cho trẻ điếc bằng ngôn ngữ ký hiệu
Không đầu hàng trước nghịch cảnh, Ngọc Anh đã "vẽ" cuộc đời mình bằng ước mơ giảng dạy cho học sinh điếc với nghị lực và ý chí phi thường.
Lớp học nhỏ kê 2 dãy bàn ghế, không một tiếng cười nói, cô giáo Nguyễn Thị Ngọc Anh (29 tuổ.i) và 8 học sinh trong tiết học đặc biệt, tất cả giao tiếp bằng cử chỉ, ánh mắt. Thỉnh thoảng, một vài học sinh cố giơ cánh tay mình cao hơn tay bạn khác, ánh mắt sáng ngời, ra hiệu muốn được phát biểu.
Đó là lớp 1A tại trung tâm Hỗ trợ Phát triển giáo dục hòa nhập (trường cao đẳng Sư phạm Trung ương). Sau 10 năm, từ một học sinh của lớp khiếm thính, Ngọc Anh đã đứng trên bục giảng để dạy chính những học trò có hoàn cảnh như mình.
Cô giáo vẽ ước mơ cho trẻ điếc bằng tay
Sau 10 năm, từ một học sinh của lớp khiếm thính, Ngọc Anh đã đứng trên bục giảng để dạy chính những học trò có hoàn cảnh như mình.
Tia hy vọng ánh lên rồi vụt tắt
Gần 30 năm trước, cô bé Nguyễn Thị Ngọc Anh chào đời trong niềm hạnh phúc vô bờ của gia đình. Bà Phạm Thị Lan Anh (56 tuổ.i), mẹ của Ngọc Anh, đã đặt hết tình yêu thương, hy vọng vào đứa con gái lớn của mình, nhưng "cơn bão" đã chờ sẵn trước hiên nhà khi cô bé tròn 1 tuổ.i.
"Khi Ngọc Anh lên 1 tuổ.i, gia đình tôi phát hiện cháu học nói rất chậm, không phát triển thêm từ. Quá lo lắng, chúng tôi đưa con đi khám tại bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, nhận kết quả con bị điếc bẩm sinh. Đó là cú sốc rất lớn đối với gia đình tôi" - bà Lan Anh bùi ngùi nhớ lại.
Cô Ngọc Anh dùng ký hiệu để diễn giải ý nghĩa của từ mới.
Vực lại tinh thần, cả gia đình đã chuyển từ Thái Bình lên Hà Nội sinh sống, hết lòng chạy chữa cho con. Nhưng mọi công sức đều không mang lại kết quả, Ngọc Anh phải suốt đời sống chung với rào cản ngôn ngữ.
Quyết tâm không để con phải chịu thiệt thòi so với bạn bè đồng trang lứa, gia đình cho Ngọc Anh đến trường. Học lớp mầm non cùng những đứ.a tr.ẻ bình thường khác, cô bé luôn bị bỏ lại phía sau vì không thể giao tiếp cùng bạn bè. Không chịu bỏ cuộc, gia đình lại đưa cô con gái lớn đến trường PTCS Xã Đàn, theo học lớp dành cho người khiếm thính. Đây là môi trường tốt nhất cho Ngọc Anh lúc bấy giờ.
Vào trường PTCS Xã Đàn, Ngọc Anh được giáo viên dạy bằng khẩu hình miệng, nhìn vào miệng của cô giáo để tập nói theo. Về nhà, lại được bố mẹ luyện tập thêm, nếu không hiểu thì viết ra giấy. Với một người có thể nghe nói bình thường thì chỉ cẩn học mỗi năm một lớp, còn với những đứ.a tr.ẻ như Ngọc Anh, lại cần đến hai năm mới hoàn thành chương trình của một lớp. Với tư chất thông minh, lên lớp 4, Ngọc Anh đã có thể giao tiếp cơ bản bằng cử chỉ, điệu bộ.
Một lớp học chỉ có 8 học sinh.
"Khi lên 9 tuổ.i, tôi biết rằng mình không thể nghe mọi thứ xung quanh. Giáo viên chủ yếu sử dụng phương pháp đọc khẩu hình miệng, mà đây không phải cách tốt nhất để dạy học, nên thực sự khá khó khăn cho tôi. Lúc đầu, tôi không thể hòa nhập với các bạn, vì hoàn toàn chưa biết những ký hiệu cơ bản. Qua một thời gian làm quen, tôi dần bắt nhịp và nhanh chóng phá bỏ khoảng cách với các bạn cùng hoàn cảnh" - Ngọc Anh lờ mờ nhớ lại.
Tia hy vọng đầu tiên ánh lên khi Ngọc Anh biết ở Biên Hòa (Đồng Nai) có trung tâm Nghiên cứu văn hóa điếc, dạy người điếc học bằng ngôn ngữ ký hiệu. Với khao khát tìm được môi trường mình có thể hòa nhập, được giao tiếp, được thấu hiểu, Ngọc Anh liền xin bố mẹ để lên đường, đi tìm "tiếng nói" của bản thân. Bố mẹ Ngọc Anh thương con còn nhỏ, lại phải xa nhà, nên không muốn mạo hiểm cho cô đi. "Khi đó, mặc dù hơi buồn, nhưng tôi không có lựa chọn nào khác" - nhắc đến đây, cô vẫn không giấu nổi xúc động.
Năm 2010, trường cao đẳng Sư phạm Trung ương lần đầu tiên mở lớp dạy cho người điếc bằng ngôn ngữ ký hiệu. Ngọc Anh may mắn được tuyển vào học lớp 6 tại trường. Đây là ngã rẽ quan trọng để Ngọc Anh vẽ nên con đường tri thức cho mình. "Khi đó tôi vô cùng hạnh phúc, vì có cơ hội học tập, hòa nhập với những bạn cùng cảnh ngộ như mình giúp tôi không còn cảm thấy cô đơn" - đôi mắt cô gái trẻ bỗng ánh lên rạng rỡ.
Cô Ngọc Anh hướng dẫn từng học sinh một cách chi tiết.
Nhiều em thi nhau giơ tay phát biểu ý kiến.
Tại đây, Ngọc Anh được dạy bằng phương pháp trực quan, ngôn ngữ ký hiệu phù hợp với người điếc. Ngoài việc tiếp thu, học sinh còn chia sẻ một số từ vựng mới để thầy cô có thêm vốn ký hiệu. Bản thân cô cũng chủ động học hỏi những người đi trước có kinh nghiệm và tự tìm ra phương pháp tự học.
Nhìn thấy tuổ.i thơ mình, càng thương học trò nhiều hơn
Nhờ tham gia hoạt động giáo dục cho trẻ điếc của dự án IDEO (dự án giáo dục cho trẻ điếc trước tuổ.i đến trường), Ngọc Anh được chứng kiến nhiều hoàn cảnh giống mình, nhiều gia đình khó khăn về kinh tế khiến việc học tập với trẻ điếc trở nên xa vời hơn. Từ đó, Ngọc Anh nung nấu quyết định thi vào trường cao đẳng Sư phạm Trung ương với hi vọng trở thành giáo viên để "vẽ" nên ước mơ học tập cho trẻ điếc.
Từ THCS đến bậc cao đẳng Sư phạm, Ngọc Anh đã nhiều năm liền đứng "top đầu" của lớp với thành tích học tập xuất sắc.
Cô Ngọc Anh hướng dẫn học sinh tập viết.
Nắn nót chỉ dạy cho từng học trò.
Nói về việc học của con gái, bà Lan Anh tự hào chia sẻ: "Tôi chưa bao giờ phải nhắc nhở con học hành. Trước đây, nhà cách trường những 25 km, phải đi qua 3 trạm xe buýt nhưng ngày nào, Ngọc Anh cũng chủ động thức dậy đi học. Đến nay, mặc dù đã có gia đình riêng nhưng Ngọc Anh vẫn ham học, thậm chí, trước ngày sinh con, con bé vẫn tự bắt taxi đến trường thi rồi về hôm sau đi sinh".
Sau nhiều năm giảng dạy cho trẻ điếc, cô giáo Ngọc Anh nghiệm ra rằng: Việc mở rộng vốn ngôn ngữ ký hiệu luôn luôn cần thiết, phương pháp giảng dạy trực quan, kết hợp ngôn ngữ ký hiệu là phương pháp phù hợp với trẻ điếc. Khi dạy tiếng Việt, giáo viên phải giới thiệu mặt chữ tiếng Việt, chiếu hình ảnh minh họa, cho trẻ học ký hiệu, sau đó, đán.h vần chữ cái tiếng Việt bằng ngón tay. Như vậy, trẻ sẽ dễ tiếp cận và dễ nhớ hơn.
"Mỗi lần giảng bài, nhìn thấy hình ảnh tuổ.i thơ mình ở các em, tôi càng yêu thương những học sinh của mình hơn" - cô giáo trẻ hướng ánh mắt về những đứ.a tr.ẻ.
Cô giáo Ngọc Anh luôn kiên trì và nhẫn nại, vì nhìn thấy hình ảnh của chính mình thuở nhỏ.
Hiện tại, Ngọc Anh là một trong những giáo viên giảng dạy bằng ngôn ngữ ký hiệu đang được tập huấn sử dụng bộ hơn 4.000 ngôn ngữ ký hiệu, 150 video bài giảng Toán và tiếng Việt từ giáo viên người điếc được số hóa, trong đó, có các bài tập tương tác với học sinh.
Được học và dạy bằng ngôn ngữ ký hiệu, Ngọc Anh đã tự tin hơn để bước ra thế giới bên ngoài. Cô tham gia những sự kiện liên quan đến quyền của người điếc trong việc tạo dựng môi trường bình đẳng cho người điếc trong xã hội. Tham gia đóng góp và đưa khuyến nghị về giáo dục cho người điếc. Đó là mối quan tâm hàng đầu của cô giáo Ngọc Anh để đảm bảo môi trường giáo dục chất lượng, phù hợp cho trẻ điếc.
Không nhất thiết phải nghe được bằng âm thanh
"Nếu có một điều ước, liệu bạn ước mình có thể nghe?" - Chúng tôi hỏi.
"Không! Tôi là người điếc và vẫn luôn có ích đối với xã hội. Ngôn ngữ ký hiệu là cánh cửa đưa tôi vào thế giới của mình, là hơi thở của tôi. Ngày xưa, tôi rất ao ước được cảm nhận những thanh âm trong cuộc sống ra sao, nhưng sau đó, tôi hiểu rằng, không nhất thiết phải nghe được bằng âm thanh. Quan trọng hơn, hãy tận dụng cảm giác trong tim mình và hành động tích cực sẽ khiến cuộc sống trở nên sống động hơn nhiều" - Ngọc Anh thẳng thắn đáp.
N.ữ sin.h ĐH Y - Dược thành công nhờ "nghiêm khắc với bản thân" Từ niềm đam mê với môn Hóa học, Cao Thị Tuyết (SN: 1998) quê Bắc Giang đã nuôi dưỡng ý chí và nghị lực để nỗ lực thi đỗ vào trường Đại học Y - Dược (ĐH Thái Nguyên). Cao Thị Tuyết tham gia chương trình tình nguyện mùa đông "Xuân yêu thương" tại tỉnh Cao Bằng và Bắc Kạn Với quyết tâm...