[Thuốc&Sức khoẻ] Chế độ ăn cho người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là một bệnh mà triệu chứng biểu hiện là khó thở kéo dài gây ra bởi sự tắc nghẽn đường thở nhỏ.
Những bệnh nhân này có sự mất cân bằng giữa sự cung cấp năng lượng và nhu cầu cung cấp năng lượng của cơ thể.
Ảnh minh họa
So với người bình thường, năng lượng cần cung cấp cho bệnh nhân tăng 1,5 – 2 lần. Mà năng lượng được cung cấp từ 3 nguồn: chất đạm, chất béo, và chất bột đường. Mà mỗi loại thực phẩm đều có chứa 1 – 3 loại chất này với tỷ lệ và các thành phần khác nhau nên chúng ta phải ăn đa dạng các loại thực phẩm:
Chất đạm cần sử dụng nhiều hơn người bình thường (vì quá trình viêm và sử dụng thuốc corticoid làm tiêu hao nhiều chất này). Nên sử dụng kết hợp đạm thực vật với đạm động vật. Đạm thực vật là mè, đậu phộng, đậu xanh, các chế phẩm từ đậu nành như đậu hủ, chao…
Đạm động vật như trứng, hải sản, cua đồng, cá, thịt gà, thịt vịt, thịt lợn… Hạn chế ăn nội tạng, da của động vật (gà, vịt, lợn, bò) vì có chứa nhiều cholesterol có hại cho tim, mạch. Nên ăn nhiều cá (vì thịt của cá dễ tiêu hóa) nhất là cá biển như cá trích, cá thu, cá hồi… (vì chất béo của các cá này có chứa nhiều chất Omega 3 là chất có tác động kháng viêm rất hữu hiệu). Một tuần nên ăn cá ít nhất 3 ngày.
Chất béo nên sử dụng nhiều hơn người bình thường vì chất béo cung cấp nhiều năng lượng hơn chất đạm và chất bột đường. Chất béo còn ít làm bệnh nhân khó thở (vì trong quá trình chuyển hóa thành năng lượng, chất béo sinh ra ít khí CO2 hơn so với chất bột đường). Nên sử dụng chất béo có nguồn gốc từ cá, từ thực vật như là dầu nành, dầu đậu phộng, dầu oliu, dầu gấc… hơn là mỡ lợn, mỡ bò, dầu dừa.
Video đang HOT
Chất bột đường nên sử dụng vừa đủ. Chất bột đường gồm gạo, ngũ cốc, khoai củ, rau xanh, trái cây và các chế phẩm từ chúng.
Nên ăn gạo chà dối (vì lớp vỏ cám có chứa chất đạm, chất xơ, vitamin nhóm B).
Nên ăn nhiều rau xanh (300-500g/ngày) và trái cây vì: Cung cấp nhiều vitamin A, C, E (giúp giảm tác hại gây ra từ phản ứng viêm và khói t.huốc l.á); cung cấp nhiều chất xơ, giúp quá trình tiêu hóa thức ăn tốt hơn (vì tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn có lợi trong ruột phát triển); giảm táo bón; thải cholesterol ăn dư thừa ra ngoài theo phân.
Nên uống đủ nước (nước lọc, nước trái cây, nước trà xanh…) 1,5 – 2 lít/ngày (giúp làm loãng đàm, dễ khạc, dễ đi cầu); uống nước ấm, không nên uống nước đá, lạnh.
Nên chia nhỏ bữa ăn (3 bữa chính, 2 – 3 bữa phụ) để cung cấp đủ năng lượng. Chọn thực phẩm tươi sống, không hóa chất độc hại, dễ tiêu. Chế biến thức ăn mềm (dễ nhai, dễ nuốt), hình thức hấp dẫn, phù hợp khẩu vị giúp bệnh nhân ăn ngon miệng.
Khi ăn nên ngồi thẳng lưng để tránh tạo áp lực lên phổi. Nên ăn chậm, nhai kỹ. Nên thở oxy cả trong khi ăn nếu có chỉ định thở oxy tại nhà. Cần phối hợp điều trị vật lý trị liệu (tập thở bụng), vận động thể lực phù hợp, phơi nắng buổi sáng sớm 15 – 30 phút (giúp da tổng hợp vitamin D tạo điều kiện thuận lợi cho việc hấp thu Canxi). Bỏ t.huốc l.á, thuốc lào, tránh nơi ô nhiễm không khí.
Bệnh nhân cần hạn chế muối ăn, cũng như gia vị (vì muối giữ nước trong cơ thể gây tăng gánh cho tim, phổi). Hạn chế ăn các loại thức ăn quá chua, cay vì có thể kích thích gây ho làm bệnh nhân mệt hơn. Hạn chế các loại thức ăn quá ngọt thường gây mệt sau ăn (khó thở vì nhiều khí CO2 sinh ra).
Hạn chế những thức ăn hay thức uống sinh hơi gây khó chịu cho bệnh nhân như rượu bia, đậu nành, dưa hấu… Tránh đồ ăn ít bổ mà dễ gây no như cốm phồng, bắp rang. Tránh ăn quá no làm bệnh nhân mệt.
Ăn chay tăng cơ được không?
Dù không tối ưu bằng nguồn đạm từ động vật, người ăn chay vẫn có thể tăng cơ giảm mỡ nhờ điều chỉnh chế độ dinh dưỡng phù hợp.
Với những người tập luyện thể dục thể thao với mục đích thay đổi vóc dáng, khả năng tăng kích thước và khối lượng cơ bắp là nhu cầu tối quan trọng. Để đáp ứng nhu cầu đó, việc đảm bảo đủ lượng protein (chất đạm) trong dinh dưỡng thường xuyên được nhắc đến. Đây cũng là lý do khiến cuộc tranh cãi về khả năng phát triển cơ bắp của chế độ ăn chay nổ ra.
Huấn luyện viên Nguyễn Quang Huy (Hà Nội) khẳng định: "Việc chúng ta tăng, giữ hay mất cơ phụ thuộc vào tỷ lệ giữa quá trình tổng hợp và phân giải protein mỗi ngày. Đây là quá trình cơ thể tạo ra các protein mới để phục vụ các chức năng sống thông thường, trong đó có thay đổi kích thước cơ bắp".
Nguyên liệu của quá trình này chính là protein hay chất đạm đến từ thực phẩm. Tuy nhiên, protein từ động vật và thực vật có những sự khác biệt nhất định.
Cơ sở so sánh
"Có rất nhiều chỉ số để đ.ánh giá hiệu quả của một loại protein trong quá trình tổng hợp. Tuy nhiên, xét riêng trên khả năng tăng cơ, chỉ số có thể sử dụng để đ.ánh giá là tiềm năng đồng hóa của chất đạm", huấn luyện viên Quang Huy cho biết.
Theo đó, tiềm năng đồng hóa của một nguồn chất đạm phụ thuộc vào các yếu tố như khả năng tiêu hóa, hấp thu axit amin, thành phần EAA... Tóm lại, nguồn đạm phù hợp với sự phát triển cơ bắp bị ảnh hưởng bởi chất lượng và tiềm năng đồng hóa của nó.
Đạm từ thực vật vẫn có thể giúp chúng ta tăng cơ tuy có nhiều thua thiệt so với động vật. Ảnh minh họa: Diet.
Bên cạnh đó, quá trình tổng hợp protein còn được thúc đẩy dựa trên những amino axit thiết yếu. Trong đó, theo nghiên cứu của Hà Lan năm 2015, một loại amino axit tên leucine đóng góp lớn nhất cho quá trình tổng hợp protein. Bởi vậy, đây được xem là yếu tố để so sánh giữa các nguồn đạm.
Đạm động vật hay đạm thực vật?
Quang Huy khẳng định: "Protein từ nguồn thực vật chứa ít các amino axit thiết yếu và leucine hơn so với động vật. Ngoài ra, các amino axit từ đạm thực vật có nhiều khả năng chuyển hóa thành urê hơn đạm động vật, qua đó giảm tiềm năng tổng hợp protein".
Theo kết quả của một nghiên cứu năm 2012 tại Canada, so sánh việc sử dụng cùng một lượng protein từ sữa và đậu nành, các amino axit từ đậu nành có tỷ lệ bị oxy hóa cao hơn.
Như vậy, trên các khía cạnh tăng cơ, nguồn protein từ thực vật có xu hướng thua thiệt hơn nguồn từ động vật. Tuy nhiên, chúng ta không thể phủ nhận ảnh hưởng của đạm thực vật tới hiệu quả tăng cơ.
"Khi chúng ta nạp một lượng đạm thực vật đủ lớn để đạt ngưỡng leucine tối ưu cho quá trình tổng hợp protein, hiệu quả tăng cơ vẫn tương tự đạm động vật", huấn luyện viên Quang Huy kết luận.
Do đó, những người ăn chay có thể gạt bỏ sự lo lắng về hiệu quả tăng cơ của mình. Dù không tối ưu bằng đạm động vật, nguồn protein từ thực vật vẫn có thể giúp chúng ta cải thiện vóc dáng. Tuy nhiên, mọi người cần tăng lượng đạm thực vật, đồng thời bổ sung các chất dễ thiếu hụt khi ăn chay như creatine, beta-alanine.
Ăn bao nhiêu protein trong ngày là đủ? Chúng ta cần bao nhiêu protein trong chế độ ăn? Ai cũng cần lượng protein như ai sao? Ăn protein vào bữa nào thì tốt?... Ngoài số lượng, bạn cũng nên để ý đến nguồn proteinm - ẢNH MINH HỌA: SHUTTERSTOCK Ban Thực phẩm và Dinh dưỡng Mỹ khuyến nghị mỗi người nên ăn 0,8 gram protein/kg trọng lượng cơ thể/ngày. Ví dụ,...