Thuốc lá làm nóng: Giống và khác gì với thuốc lá điếu?

“Nếu chấp nhận giải pháp giảm thiểu tác hại thuốc lá, đến năm 2030 sẽ tạo ra những khác biệt lớn giúp giảm thiểu gánh nặng bệnh tật” – Giáo sư danh dự Robert Beaglehole của trường Đại học Auckland, New Zealand và là cựu Giám đốc Bộ phận Bệnh Mạn tính và Khuyến cáo về Sức khỏe của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã dự đoán.

Giải pháp mà GS. Robert Beaglehole đề cập, chính là các sản phẩm không khói, bao gồm thuốc lá làm nóng và cách tiếp cận mới này đang được nhiều nước đón nhận dựa trên sở cứ khoa học được đồng thuận bởi nhiều cơ quan y tế trên toàn cầu.

Giảm thiểu tác hại bằng cách loại bỏ khói thuốc lá

Tổ chức Y tế Công cộng Anh khẳng định, hệ thống sở cứ hiện có cho thấy rằng các sản phẩm thuốc lá làm nóng ít gây hại hơn so với thuốc lá điếu đốt cháy.

Sự khác biệt về hàm lượng độc chất gây hại và khả năng loại bỏ được quá trình đốt cháy chính là một trong những yếu tố giúp Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đưa ra quyết định cho phép một sản phẩm thuốc lá làm nóng (đã qua kiểm định) được kinh doanh tại quốc gia này và thương mại với chỉ định giảm thiểu phơi nhiễm với các chất gây hại lên cơ thể so với thuốc lá điếu.

Quyết định của FDA có ý nghĩa trong việc công nhận có sự khác biệt rõ ràng giữa thuốc lá làm nóng với thuốc lá điếu, và dù không phải là sản phẩm an toàn nhưng xét về mức độ nguy cơ, thuốc lá làm nóng sẽ có tác hại thấp hơn so với thuốc lá điếu.

Khi điếu thuốc lá được đốt lên, có hơn 6.000 chất có hại và tiềm năng gây hại hấp thu vào cơ thể thông qua việc hít (rít) thuốc của người hút thuốc. Chính dòng khói này là nguyên nhân gây ra các bệnh lý do hút thuốc lá, bao gồm ung thư, tim mạch và hô hấp – điển hình là COPD.

Vì vậy bài toán loại bỏ quá trình đốt cháy nhưng vẫn cung cấp lượng nicotin vừa đủ để đáp ứng cho người hút thuốc lá, đã và đang được giải bằng các sản phẩm không khói, trong đó có thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử, thuốc lá ngậm snus.

Theo nghiên cứu của Bekki và cộng sự (2017) đăng trên tạp chí của Trường Đại học Sức khỏe và Nghề nghiệp Nhật Bản chỉ rõ, hàm lượng tar (nhựa thuốc lá), nicotin và carbon monoxide trong thuốc lá làm nóng thấp hơn nhiều lần so với thuốc lá điếu đốt cháy.

Cụ thể: hàm lượng tar trong thuốc lá làm nóng là 9,8 so với 25,2 của thuốc lá điếu; hàm lượng nicotin là 1,1 so với 1,7; hàm lượng carbon monoxide (CO – chất gây ra các bệnh hô hấp do hút thuốc lá) chỉ có 0,44 so với 33,0.

Thêm vào đó, Viện Đánh giá Nguy cơ Liên bang Đức (BfR) xác định, khi so sánh thể tích của các hợp chất carbonyl formaldehyde, acetaldehyde, acrolein (chất gây ung thư đặc trưng trong thuốc lá điếu) và crotonaldehyde, khí thải ra từ hệ thống làm nóng thuốc lá giảm đáng kể, từ 80 – 96%, so với thuốc lá đốt cháy truyền thống.

Thể tích của các hợp chất dễ bay hơi và bán bay hơi trong khí hơi từ hệ thống làm nóng thuốc lá thậm chí còn thấp hơn từ 97 – 99% so với thuốc lá điếu đốt cháy.

PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc, Phó Chủ tịch Hội phổi Việt Nam, Chủ tịch Hội hô hấp TP.HCM

Như khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), không có sản phẩm thuốc lá nào là an toàn, kể cả thuốc lá làm nóng hay bất kỳ sản phẩm không khói nào khác.

Nhưng các chứng cứ khoa học đã cho thấy rõ sự khác biệt đáng kể về hàm lượng các chất gây hại có trong thuốc lá làm nóng so với thuốc lá điếu.

Sự khác biệt này theo các chuyên gia y tế trong nước là có ý nghĩa. PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc, Phó Chủ tịch Hội phổi Việt Nam, Chủ tịch Hội hô hấp TP.HCM trong một lần trả lời phỏng vấn báo chí cho biết, về mặt logic, với nồng độ những chất gây COPD hay ung thư trong thuốc lá làm nóng thấp hơn nhiều so với thuốc lá điếu đốt cháy, thì khả năng gây bệnh cũng có thể sẽ giảm theo.

Quản lý thuốc lá làm nóng bằng luật hiện hành?

Nói về vấn đề quản lý thuốc lá làm nóng, theo Luật sư Phan Hoàng Lâm – Luật sư Đoàn Hà Nội kiêm đại diện Công ty Luật DT LAW: “Thuốc lá làm nóng được xem là “thuốc lá” vì có chứa thành phần lá thuốc lá, phù hợp với khái niệm “thuốc lá” theo quy định pháp luật hiện hành của Việt Nam. Do vậy, loại thuốc này hoàn toàn được quản lý bởi Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá 2012.”

FDA cong bo san pham IQOS cua cong ty Philip Morris International (PMI) đuoc kinh doanh tai My nhu la san pham thuoc la đieu chinh nguy co

Mặc dù, thuốc lá làm nóng và thuốc lá điếu khác biệt về cơ chế và hàm lượng độc chất gây hại, nhưng đến nay quan điểm của các chuyên gia y tế vẫn thận trọng trong việc quản lý thuốc lá làm nóng, nhằm tránh bị hiểu sai lệch và sử dụng sai mục đích.

Các nước Nhật, Mỹ, Anh… cho phép thuốc lá làm nóng được thương mại hóa và xem đây nhưng một giải pháp đi kèm nhằm giải quyết thực trạng sức khỏe cộng đồng bị ảnh hưởng do tác hại của thuốc lá điếu. Bởi vì cai bỏ hoàn toàn thuốc lá và nicotin luôn là giải pháp tốt nhất.

Tuy nhiên, mục tiêu cai bỏ thuốc lá điếu 30% trên thế giới là điều chưa bao giờ đạt được, bên cạnh các chính sách khuyến khích và đưa ra nhiều biện pháp giúp cai bỏ đồng thời cả thuốc lá và nicotin.

Đồng quan điểm với định hướng này, PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc bổ sung: “Hút huốc lá nguy hiểm cho sức khoẻ dù dưới bất cứ hình thức nào, kể cả thuốc lá làm nóng. Tôi hoàn toàn toàn ủng hộ chương trình phòng chống thuốc lá của Bộ Y tế và chính phủ, phòng ngừa và ngăn chặn mạnh mẽ việc tiếp xúc với mọi loại thuốc lá, đặc biệt là thanh thiếu niên.

Nhưng những bệnh nhân có các bệnh liên quan đến hút thuốc lá như đã nêu lại không thể cai nghiện, cai nghiện thất bại hoặc tái nghiện vẫn đang tiếp tục hút thuốc lá, và chúng ta chưa có biện pháp nào hữu hiệu hơn.

Tôi nghĩ, chúng ta nên có cách tiếp cận nhân văn hơn như FDA Hoa Kỳ hay Bộ Y tế Nhật Bản đang làm, bằng cách chỉ định thay thế (thuốc lá điếu) bằng “biện pháp giảm thiểu tác hại” dưới sự giám sát của ngành y tế, hơn là cấm đoán”.

WHO cũng khuyến nghị rằng các sản phẩm thuốc lá làm nóng cần được quản lý bởi các chính sách và biện pháp giống với mọi sản phẩm thuốc lá khác, nhất quán với Công ước khung về Kiểm soát Thuốc Lá (WHO FCTC).