Thực hư tin đồn hiến máu gây tăng cân
Nhiều người cho rằng sau khi hiến máu, cơ thể sẽ hấp thụ tốt hơn từ đó dễ tăng cân. Liệu điều đó có phải sự thật?
Hiến máu nhân đạo lâu nay đã trở thành hoạt động mang nhiều ý nghĩa, giúp ích cho xã hội và cộng đồng. Tuy nhiên, rất nhiều người nghi ngờ hiến máu có thể dẫn đến tăng cân do cơ thể hấp thụ dinh dưỡng nhiều hơn.
Hiến máu không làm tăng cân hay ảnh hưởng tới sức khỏe
Thạc sĩ, bác sĩ Doãn Thị Tường Vi (Viện Dinh dưỡng lâm sàng) cho biết: “Đời sống hồng cầu thông thường chỉ kéo dài trong vòng 120 ngày. Bởi vậy, dù trong trường hợp không hiến máu, các tế bào hồng cầu cũng sẽ chết sau 120 ngày. Cơ thể sẽ liên tục sản sinh các tế bào hồng cầu mới và bù đắp lại”.
Bởi vậy, bác sĩ này cho rằng sau khi hiến máu, cơ thể chỉ kích thích chuyển hóa ở ngưỡng vừa đủ để gia tăng số lượng hồng cầu mất đi, không thể nhanh chóng làm tăng cân như những thông tin được truyền miệng.
Hiến máu không khiến chúng ta dễ dàng tăng cân nếu vẫn duy trì chế độ ăn hợp lý. Ảnh: Verywell Fit.
Đồng ý với quan điểm này, bác sĩ Nguyễn Thị Hạnh (khoa Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng, Bệnh viện Đa khoa khu vực Phúc Yên) giải thích: “Đối với các trường hợp sau khi hiến máu, cơ thể sẽ phát sinh cơ chế tăng sinh hồng cầu, bù đắp lại lượng máu đã hiến nhanh chóng”.
Cụ thể, theo bác sĩ Hạnh, mỗi ngày cơ thể luôn có một lượng hồng cầu già, tự đào thải và được thay thế bởi các hồng cầu mới đầy đủ chất hơn, tốt hơn.
Khi hiến, lượng máu đang hoạt động tốt được gửi ra để dành tặng người khác. Lúc này, cơ thể sẽ tự động nhận biết vừa có một lượng hồng cầu chết đi, từ đó kích thích sản sinh thêm hồng cầu để duy trì hoạt động bình thường.
Video đang HOT
Bác sĩ Nguyễn Thị Hạnh cho biết hoạt động hiến máu dưới 9 ml/kg trọng lượng cơ thể hoàn toàn không ảnh hưởng đến các chức năng của con người. Thực tế, ngưỡng lấy máu tại Việt Nam cũng như thế giới hiện nay là 250-350 ml. Đối với người có cân nặng trung bình từ 40 kg trở lên, lượng máu này đều nằm trong mức an toàn.
Hầu hết, sau khi hiến máu, chúng ta sẽ có suy nghĩ bổ sung năng lượng để bù cho lượng máu đã mất và có xu hướng nghỉ ngơi nhiều hơn giúp cơ thể nhanh chóng phục hồi. Tâm lý này khiến một số người tăng cân sau khi hiến máu vài ngày.
Ngoài ra, cơ chế tăng sinh sẽ kích thích việc ăn uống và mang lại cảm giác ngon miệng hơn. Tuy nhiên, nếu giữ thói quen ăn uống, sinh hoạt bình thường, cân nặng của chúng ta sẽ hoàn toàn không bị ảnh hưởng. Lý do là hiện tượng tăng cân chỉ xảy ra trong trường hợp năng lượng nạp vào từ ăn uống nhiều hơn năng lượng tiêu hao khi tập luyện, hoạt động thể lực.
Ngoài ra, một số người còn lo ngại về các bệnh lý lây qua đường máu trong quá trình hiến. Theo bác sĩ Hạnh, trước khi hiến máu, các bệnh viện luôn có xét nghiệm sàng lọc để hạn chế vấn đề này. Đồng thời, kim lấy máu cũng như các thiết bị được sử dụng đều phải sát khuẩn toàn bộ nên mức độ an toàn là rất cao và không ảnh hưởng tới sức khỏe người hiến.
Bác sĩ này chia sẻ: “Ban đầu, quá trình kiểm tra sẽ được diễn ra rất nhanh để xác nhận viêm gan hay HIV. Sau đó, chúng sẽ được sàng lọc kỹ hơn và xét nghiệm lại để xác định đầy đủ các bệnh lý lây qua đường máu. Nếu có bất cứ vấn đề nào, đơn vị máu này sẽ không được sử dụng”.
Những lưu ý sau khi hiến máu
Bác sĩ Nguyễn Thị Hạnh khuyến cáo người hiến máu nên dành thời gian nghỉ ngơi và chú ý ăn uống điều độ, khoa học. Họ nên bổ sung thêm một số vi lượng từ thức ăn hoặc thực phẩm bổ sung, đặc biệt là sắt, để kích thích quá trình sinh hồng cầu.
Các ống kim lấy máu đường kính to có thể khiến vị trí cắm bị tổn thương nếu vận động mạnh. Ảnh: Futurity.
Ngoài ra, người hiến nên lưu ý tránh vận động quá mạnh hay tập luyện thể thao cường độ cao trong khoảng 3 ngày đầu tiên sau khi hiến máu, nhất là đối với bên tay cắm kim. Nguyên nhân là hầu hết việc lấy máu đều đang được thực hiện thông qua các ống kim có đường kính khá lớn. Việc làm này giúp các bác sĩ tránh tình trạng vỡ hồng cầu trên đường máu ra ngoài. Do vậy, vị trí cắm ống kim rất dễ bị tổn thương nếu vận động quá mạnh trong những ngày đầu.
Hiến máu mùa dịch Covid-19: Làm thế nào để hiệu quả mà vẫn an toàn
WHO khẳng định, hầu hết các virus lây qua đường hô hấp không lây qua đường truyền máu, nên người dân có thể yên tâm đi hiến máu...
Do lượng máu dự trữ để phục vụ công tác điều trị bệnh tại các bệnh viện đang còn rất ít. Trong khi đó, người đến hiến máu tình nguyện thời gian qua giảm tới 60% so với trước đây. Trước tình trạng này, các bệnh kêu gọi người dân tích cực hưởng ứng, tham gia hiến máu cứu người bệnh.
Tuy nhiên, rất nhiều người băn khoăn là nếu tham gia hiến máu nhân đạo trong mùa dịch có an toàn không và làm thế nào để có được hiệu quả tốt nhất?
PV VOV đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ, bác sĩ Ngô Mạnh Quân, Phó Giám đốc Trung tâm Máu Quốc gia, Trưởng Khoa Vận động hiến máu, Viện Huyết học-Truyền máu Trung ương.
PV: Trong thời gian cao điểm về phòng chống dịch Covid 19 như hiện nay, người tình nguyện hiến máu cần lưu ý những thông tin gì, thưa ông?
TS.BS Ngô Mạnh Quân: Chúng tôi luôn mong ngày nào cũng là ngày hội hiến máu, song quan trọng hơn, chúng ta biến việc hiến máu trở nên hiệu quả hơn, thiết thực hơn. Tức là chúng ta hiến máu dựa theo nhu cầu của người bệnh.
Vì vậy, chúng tôi mong rằng cộng đồng tích cực hưởng ứng tham gia phong trào hiến máu nhưng cũng theo dõi các kênh thông tin để biết rằng ở bệnh viện mình hiến máu, ngày hôm đấy họ cần nhóm máu nào là chính.
Bởi chúng ta biết là máu, cùng như các chế phẩm đặc biệt thì thời hạn dự trữ rất ngắn. Như hồng cầu chỉ dự trữ được 42 ngày, tiểu cầu thì 3-5 ngày, mà không dùng thì sự lãng phí rất lớn.
PV: Bên cạnh việc hiến máu thì việc hiến tiểu cầu cũng đang được khuyến khích. Vậy tiểu cầu có ý nghĩa như thế nào trong điều trị bệnh và người hiến tiểu cầu cần chú ý gì?
TS.BS Ngô Mạnh Quân: Tiểu cầu là một chế phẩm đặc biệt vì giúp cho những trường hợp rối loạn truyền máu, đông cầm máu. Ở nhiều nước thì nhu cầu về tiểu cầu rất cao, như Nhật chẳng hạn vì họ còn sử dụng cho các bệnh lý về ung thư.
Tiểu cầu thông thường được tách từ những bịch máu toàn phần, nhưng không bao giờ đủ cho điều trị. Thế nên chúng tôi vận động những người hiến máu từng phần, tức là dùng hệ thống máu hiện đại để tách tế bào máu, giữ lại tiểu cầu để chữa cho người bệnh.
Bởi vì chế phẩm tiểu cầu như thế này chỉ bảo quản tử 3-5 ngày, nếu không dùng hoặc bảo quản không đúng cách thì nó cũng hỏng. Vì vậy chúng tôi vận động những người từng hiến máu thì trở thành những người hiến tiểu cầu.
Trước đây, bao giờ chúng tôi cũng khám và xét nghiệm lượng tiểu cầu đủ thì mới tiến hành lấy. Với hiến máu toàn phần thì người hiến trên 42kg với nữ và 45 kg với nam. Nhưng với tiểu cầu tách ra và các thể tích máu đòi hỏi thì chúng tôi áp dụng ngưỡng an toàn, tức là chọn người hiến máu trên 55kg và đủ lượng tiểu cầu thì mới cho tách.
PV: Nhiều người dân có bày tỏ lo lắng về nguy cơ mắc Covid-19 khi đến các điểm hiến máu. Vậy bác sĩ có lời khuyên gì về vấn đề này?
TS.BS Ngô Mạnh Quân: Thời gian vừa qua thì người dân rất quan tâm đến việc lây nhiễm SARS-CoV-2. Một là có lây giữa người hiến máu khi đến điểm hiến máu hay không? Thứ 2 là cán bộ y tế có phải trung gian truyền nhiễm giữa người hiến máu với nhau hay không? Thứ 3 là người hiến có thì có thể lây cho người bệnh hay không?
Về những vấn đề này chúng tôi đã nhiều lần khẳng định là vẫn chưa tìm được bằng chứng cho thấy SARS-CoV-2 lây nhiễm qua đường truyền máu. Tổ chức Y tế thế giới WHO cũng đã khẳng định là các loại virus lây nhiễm qua đường hô hấp thì hầu hết không lây qua đường truyền máu. Vậy nên chúng ta có thể yên tâm cho người hiến máu.
Còn với nhân viên thì phải được trang bị các biện pháp phòng hộ tốt nhất để tự phòng cho chính mình và không lây sang người hiến máu. Thứ 3 là bao giờ chúng tôi cũng khuyến cáo người hiến máu trước khi đến các điểm hiến máu thì có đủ thông tin về phòng bệnh, về tiền sử đi lại, tiếp xúc của mình.
Nếu có bất kỳ biểu hiện không ổn thì không đến điểm hiến máu nữa.
Tại điểm hiến máu thì chúng tôi cũng nhắc lại một lần nữa, thực hiện các tờ kê khai để giám sát dịch tễ và đo thân nhiệt người hiến máu 3 lần. Trong suốt quá trình vừa qua, chúng tôi cũng thấy người hiến máu cũng khá yên tâm trước công tác chủ động phòng hộ Covid-19 qua việc đến các điểm hiến máu.
PV: Xin cảm ơn bác sĩ!
Gần 400 người tham gia hiến máu nhân đạo Sáng 23-2, Bệnh viện đa khoa Đồng Nai đã phối hợp với Hội chữ thập đỏ, Trung tâm truyền máu Bệnh viện Chợ Rẫy tổ chức chương trình hiến máu nhân đạo với chủ đề: "Giọt hồng tình nguyện". Người dân hiến máu tại Bệnh viện đa khoa Đồng Nai Kết quả, ngay trong buổi sáng, chương trình đã thu được 364 đơn...