Thỏa thuận hạt nhân của Mỹ sẽ không kiềm chế được Iran?

Thỏa thuận hạt nhân sẽ không kiềm chế được Iran khi các điều khoản ràng buộc đối với chương trình hạt nhân Iran trong thỏa thuận sẽ chỉ khắt khe trong 10 năm đầu, năm năm sau không còn nhiều khắt khe.

Thỏa thuận hạt nhân Iran và nhóm P5 1 (Mỹ, Nga, Trung Quốc, Anh, Pháp, Đức) đạt được giữa năm 2015 và đi vào thực hiện từ đầu năm 2016. Thỏa thuận này có hiệu lực 15 năm (2016-2031). Tuy nhiên AP (Mỹ) lo ngại thỏa thuận này sẽ không kiềm chế khả năng chế tạo bom hạt nhân của Iran.

Theo một tài liệu mật AP thu thập được từ một quan chức ngoại giao Mỹ đã có hơn 10 năm làm việc về chương trình hạt nhân Iran, các điều khoản ràng buộc đối với chương trình hạt nhân Iran trong thỏa thuận này sẽ chỉ khắt khe trong 10 năm đầu, năm năm sau không còn nhiều khắt khe.

Chương trình hạt nhân Iran chỉ bị ràng buộc trong 10 năm đầu. Ngoại trưởng Mỹ John Kerry (trái) và Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif tại Vienna (Áo) đầu năm 2016. (Ảnh: AP)

Tính xác thực của tài liệu mật này đã được một quan chức ngoại giao khác – có sở hữu một bản thỏa thuận hạt nhân Iran – xác nhận. Cả hai đều yêu cầu giấu tên.

Bản tài liệu mật này là một phần đính kèm, là phần không thể thiếu và có hiệu lực như văn bản thỏa thuận hạt nhân chính mà Iran và các nước P5 1 đã thống nhất. Tài liệu này không được công khai, dù thế một số thành viên Quốc hội cũng được báo cáo về bản tài liệu này, theo AP.

Trong tài liệu mật này, Iran đề rõ kế hoạch mở rộng chương trình làm giàu uranium sau thời điểm thỏa thuận hạt nhân kéo dài được 10 năm.

Theo tài liệu thì phần lớn các ràng buộc đối với chương trình hạt nhân Iran sẽ giảm nhẹ sau 10 năm và Iran sẽ khôi phục các hoạt động hạt nhân.

Văn bản thỏa thuận chính được công khai không đề cập đến các hoạt động hạt nhân – cụ thể là chương trình làm giàu uranium của Iran sau thời điểm 10 năm. Tài liệu mật điền vào chỗ trống này. Theo đó, bắt đầu năm 2027, năm thứ 11 của thỏa thuận, Iran sẽ bắt đầu nâng cấp, thay thế máy ly tâm. Số máy ly tâm sẽ được tinh gọn lại nhưng có năng suất hoạt động cao cấp hơn (từ 5.060 xuống còn từ 2.500-2.500).

Các máy ly tâm có thể sản xuất uranium ở nhiều mức độ, từ sử dụng làm các thanh nhiên liệu trong nhà máy điện hạt nhân, sử dụng trong y tế, nghiên cứu, đến mức cao hơn là dùng trong chế tạo đầu đạn hạt nhân.

Các máy ly tâm mới này có khả năng làm giàu uranium cao hơn gấp đôi. Có nghĩa thời gian Iran sản xuất đủ uranium làm giàu để chế tạo vũ khí hạt nhân sẽ được rút ngắn, giúp Iran đẩy nhanh tiến trình sản xuất bom hạt nhân.

Văn bản mật không đề cập đến hoạt động hạt nhân của Iran từ sau năm thứ 13, tuy nhiên AP dẫn lời Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Ernest Moniz cho biết từ thời điểm này Iran được tự do tăng lắp đặt thêm máy ly tâm.

Theo Bộ trưởng Moniz, Iran được phép sản xuất 300 kg uranium mức độ làm giàu thấp trong 15 năm, dưới mức cần để chế tạo một quả bom.

Hiện Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) vẫn đang theo dõi chặt quá trình Iran tuân thủ thỏa thuận. Theo IAEA, tính tới thời điểm này Iran vẫn tuân thủ các điều khoản của thỏa thuận.

THIÊN ÂN

Theo PLO