Thiếu phim chất lượng ở các giải thưởng điện ảnh Việt

Ngày càng nhiều các liên hoan phim, giải thưởng điện ảnh trong nước được tổ chức, dù số lượng phim ít ỏi, thiếu vắng phim hay và thị trường đang ở giai đoạn trầm lắng.

Dồn dập các liên hoan phim, giải thưởng điện ảnh

Hội Điện ảnh VN vừa công bố giải thưởng Cánh diều 2023 sẽ diễn ra từ 6 – 9.9 tới tại TP.Nha Trang (Khánh Hòa). Hiện Ban tổ chức (BTC) đã nhận được đăng ký dự thi tạm thời của 11 phim điện ảnh: Chị chị em em 2, Biệt đội rất ổn, Memento Mori Đất, Em và Trịnh , Siêu lừa gặp siêu lầy, Con Nhót mót chồng, Mười: Lời nguyền trở lại, Tro tàn rực rỡ; và Phơi sáng, Hoa nhài, Tiểu đội hoa hồng (chưa ra rạp). Hai phim ăn khách nhất năm nay là Nhà bà Nữ và Lật mặt 6: Tấm vé định mệnh chưa có mặt trong danh sách này. Tuy 2 phim này có doanh thu cao nhưng không được số đông đánh giá là tác phẩm xuất sắc nhất.

Trấn Thành và Nhà bà Nữ giành giải Đạo diễn xuất sắc và Phim VN hay nhất tại LHP châu Á – Đà Nẵng. T.L – NSCC

Trong khi đó, Liên hoan phim (LHP) VN lần thứ 23 được cho biết sẽ tổ chức tại TP.Đà Lạt (Lâm Đồng) từ 21 – 25.11, với khẩu hiệu “Xây dựng nền công nghiệp điện ảnh VN giàu bản sắc dân tộc, hiện đại và nhân văn”. Phim tham dự phải là phim nói tiếng Việt do các cơ sở điện ảnh VN sản xuất hoặc hợp tác với tổ chức, cá nhân nước ngoài sản xuất và không có tranh chấp về bản quyền; là phim chưa tham dự LHP VN và Liên hoan Truyền hình toàn quốc trước đó; phim làm lại (re-make) từ kịch bản/phim nước ngoài cũng có thể tham dự. Phim tham dự LHP VN 2023 phải được cấp giấy phép phổ biến phim hoặc giấy phép phân loại phim trong khoảng thời gian từ 1.7.2021 – 25.8.2023. Thời hạn cuối nhận hồ sơ đăng ký là ngày 5.9.

Sắp tới, tại TP.HCM cũng sẽ mở màn một hoạt động thường niên là LHP quốc tế TP.HCM, tổ chức lần đầu vào tháng 4.2024 và được kỳ vọng trở thành thương hiệu riêng của TP.HCM, sẽ quy tụ nhiều ngôi sao nổi tiếng trong và ngoài nước. NSƯT Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó giám đốc Sở VH-TT TP.HCM, đã ngỏ lời mời đạo diễn Trần Anh Hùng làm giám đốc nghệ thuật danh dự cho LHP quốc tế TP.HCM 2024.

Trước đó, LHP châu Á – Đà Nẵng lần thứ nhất 2023 đã được tổ chức từ ngày 9 – 13.5 tại Đà Nẵng (do Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh VN phối hợp với Sở VH-TT TP.Đà Nẵng tổ chức), gồm 2 hạng mục phim dự thi chính: phim châu Á và phim VN. BTC LHP châu Á Đà Nẵng hy vọng “không chỉ là sự kiện diễn ra một lần mà phải được nuôi dưỡng để tổ chức lâu dài và sẽ được tổ chức thường niên”.

Đêm tối rực rỡ đã nhận 4 giải, trong đó có Phim hay nhất tại “Ngôi sao xanh” 2022 (ảnh) và Giải đặc biệt của Ban giám khảo tại LHP châu Á – Đà Nẵng 2023; sắp tới sẽ dự thi tiếp ở LHP VN 2023.

Lấy đâu ra nhiều phim xuất sắc để trao giải ?

Ngoài các LHP, giải thưởng điện ảnh trên, hằng năm điện ảnh Việt còn có các giải khác như: “Ngôi sao xanh” tôn vinh những bộ phim và cá nhân trong lĩnh vực điện ảnh – truyền hình có nhiều đóng góp xuất sắc trong năm (do Kênh truyền hình TodayTV kết hợp tạp chí Thế giới Điện ảnh tổ chức từ năm 2014), hạng mục điện ảnh của giải Mai vàng (Báo Người Lao Động tổ chức), giải thưởng của Hội Điện ảnh TP.HCM…

Có thể nói hiện nay với tổng số lượng phim Việt cả hay lẫn dở trong mỗi năm chỉ khoảng hơn 30 phim và phim gọi là “xem được” chỉ đếm trên đầu ngón tay, thì quả là ít có sự cạnh tranh để chọn trao giải. Tính riêng 6 tháng đầu năm nay, thị trường mới có 11 phim điện ảnh Việt ra rạp (trong đó có 2 phim tài liệu). Đến cuối năm, tổng số phim Việt dự kiến ra rạp hiện mới chỉ 16 phim (bằng 1/2 so với năm 2022). Tất nhiên, với hiện trạng thiếu hụt phim này, kết quả của các LHP, giải thưởng điện ảnh sẽ ít nhiều bị trùng nhau, hoặc sẽ có sự “luân phiên” một vài phim lặp lại khi ban giám khảo buộc phải “so bó đũa chọn cột cờ”.

Vừa qua, việc Trấn Thành và Nhà bà Nữ được vinh danh, giành được hai giải thưởng Đạo diễn xuất sắc và Phim VN hay nhất tại LHP châu Á – Đà Nẵng cũng vấp phải các ý kiến trái chiều vì phim còn nhiều hạn chế. Một khán giả đã bình luận: “Không hiểu tiêu chí chấm thế nào, nội dung phim thì bình thường nếu không nói là cũ về đề tài gia đình. Chửi tục xuyên suốt, ồn ào, la lối chói tai! Phim xem tạm được, không có gì gọi là đầu tư lớn để nhận được giải”. Tuy nhiên, với việc đại thắng hơn 458 tỉ đồng ở phòng vé, là phim Việt có doanh thu cao nhất tính đến hiện tại, nên trong thời gian sắp tới, khi các LHP, giải thưởng điện ảnh Việt diễn ra, không ít khán giả đã dự đoán Nhà bà Nữ sẽ có mặt và thắng tiếp ở nhiều giải thưởng khác, bởi không còn phim nào khá hơn ngoài sự cạnh tranh với hai phim được xem là nghệ thuật cũng đã thắng nhiều giải là Tro tàn rực rỡ, Đêm tối rực rỡ.

Nhà sản xuất Bích Liên nhận định: “Phim Việt được xem là phim nghệ thuật thì lại làm kiểu không tới, nửa vời, không chạm được cảm xúc người xem, vắng khán giả. Hai năm qua, điện ảnh Việt không có phim nào xuất sắc để khán giả trầm trồ, nên nếu không trao giải cho Nhà bà Nữ hay Lật mặt 6 – hai bộ phim không tệ trong số rất nhiều phim thảm họa, phim dở khác hiện nay, thì ban giám khảo lấy phim hay ở đâu ra và biết trao giải cho phim nào?”.

Nhà tổ chức các giải thưởng điện ảnh, LHP trong nước đều có mong muốn “phải nâng chất lượng giải thưởng lên hàng đầu”, nhưng ai cũng biết phim tốt không có nhiều thì kết quả cũng khó nâng cao bởi “có bột thì mới gột nên hồ”; nếu có chuyên nghiệp, bài bản hơn thì cũng chỉ làm được ở khâu tổ chức, các sự kiện bên lề diễn ra trong khuôn khổ giải thưởng. Một đạo diễn trẻ (xin giấu tên) nêu ý kiến: “Thi thố nhiều nhưng điện ảnh Việt hiện giờ lại không mấy khởi sắc, thị trường đang ở giai đoạn trầm lắng, gạn lọc trong sản xuất vì khó tìm nhà đầu tư góp vốn. LHP, giải thưởng được tổ chức nhiều thì cũng tốt cho điện ảnh Việt, khích lệ và ghi nhận sáng tạo của các nhà làm phim, tạo động lực cho những người làm phim có tâm huyết; nhưng thiết nghĩ việc đầu tư phần gốc, ở các khâu cơ bản trong việc làm phim vẫn tốt hơn là hớt ngọn, chờ chọn ra phim hay để trao giải”.

Bộ phim độc lập Bên trong vỏ kén vàng của đạo diễn Phạm Thiên Ân – từng thắng giải Phim đầu tay xuất sắc tại LHP Cannes, sẽ chiếu rạp Việt vào 11.8 và chắc chắn sẽ là ứng cử viên sáng giá mới mẻ hơn để có mặt liên tục tại các giải thưởng điện ảnh Việt sắp diễn ra.