Thêm 2 ngoại ngữ trong nhà trường: Có cần thiết? Bài 2: Chỉ triển khai ở những nơi có nhu cầu

Những ngày qua, trước băn khoăn về việc tiếng Đức, tiếng Hàn trở thành ngoại ngữ 1, dạy và học bắt buộc trong trường phổ thông, Bộ GDĐT đã đưa ra giải thích cụ thể.

Học sinh tiểu học tại Hà Nội trong giờ học tiếng Anh.

Ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học (Bộ GDĐT) cho biết: Đây là quyết định về việc thí điểm tiếng Hàn trở thành một trong những ngoại ngữ 1. Còn chương trình tiếng Hàn – ngoại ngữ 2 thì đã được Bộ GDĐT ban hành trước đây. Việc thí điểm ít nhất cũng phải diễn ra trong vài năm để xem xét, đánh giá tính khả thi, chất lượng của việc dạy học, đào tạo. Sau khi thí điểm mà thấy có nhu cầu và chất lượng thì Bộ sẽ triển khai đưa vào để người học thêm các cơ hội lựa chọn.

Không phải là bắt buộc

Theo ông Nguyễn Quốc Bình, nguyên Hiệu trưởng Trường THPT Việt Đức (Hà Nội): Việc dạy Tiếng Đức trong trường học không phải là chuyện hiếm, bởi tại Hà Nội có một số trường dạy tiếng Đức có nhiều học sinh tham gia như THPT chuyên ngữ, THPT Việt Đức. Một số trường THCS cũng triển khai dạy ngoại ngữ 2 tiếng Đức và cả thí điểm Tiếng Hàn. Ở giai đoạn thí điểm của Bộ GDĐT thì phụ huynh cứ yên tâm, không nên hiểu theo nghĩa “bắt buộc”, là bắt buộc học ngoại ngữ chứ không phải là bắt buộc phải học môn đó, lựa chọn hay không là do học sinh.

Bộ GDĐT cho biết, vào ngày 9/2/2021, Bộ đã ban hành Quyết định số 712/QĐ-BGDĐT về việc Ban hành Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) môn tiếng Hàn và tiếng Đức – ngoại ngữ 1, hệ 10 năm thí điểm. Theo đó, môn tiếng Hàn, tiếng Đức sẽ được thí điểm là Ngoại ngữ 1 trong Chương trình GDPT.

Theo Bộ GDĐT, việc dạy học các môn ngoại ngữ trong trường phổ thông đã được triển khai từ nhiều năm qua. Ngoại ngữ 1 là môn học bắt buộc, gồm các môn tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Trung Quốc, tiếng Nga, sau đó bổ sung môn tiếng Nhật; ngoại ngữ 2 là môn học tự chọn, trong đó có tiếng Đức, tiếng Hàn.

Sau thời gian thí điểm dạy tiếng Hàn, tiếng Đức là ngoại ngữ 2 ở một số địa phương cho thấy đạt hiệu quả và nhu cầu học tập của học sinh ngày càng nhiều hơn. Các cơ sở GDPT và học sinh có nguyện vọng lựa chọn môn học này là ngoại ngữ 1, để phù hợp với nhu cầu học tập của học sinh.

Từ các nhu cầu thực tế nói trên, Bộ GDĐT quyết định thí điểm dạy tiếng Hàn, tiếng Đức là ngoại ngữ 1 để học sinh lựa chọn theo nhu cầu. Điều này đồng nghĩa với việc giúp giảm áp lực cho học sinh. Khi tiếng Đức, tiếng Hàn được giảng dạy như Ngoại ngữ 1, học sinh yêu thích hai thứ tiếng này có thể lựa chọn để học tập trong trường phổ thông, giảm bớt áp lực khi lựa chọn tiếng Hàn, tiếng Đức là ngoại ngữ 2 vẫn phải học song song ngoại ngữ 1 khác.

Bộ GDĐT cho biết, việc đưa tiếng Đức, tiếng Hàn vào giảng dạy cũng là nội dung thỏa thuận khung giữa Việt Nam với Hàn Quốc, CHLB Đức về việc dạy tiếng Hàn, tiếng Đức ở trường phổ thông Việt Nam. Việc thí điểm sẽ triển khai ở những nơi có nhu cầu và bảo đảm điều kiện thực hiện cả về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, tính liên thông giữa các cấp học, có đăng ký với Bộ GDĐT. Bộ sẽ giám sát quá trình thực hiện này để bảo đảm tính hiệu quả và quyền lợi cho người học.

Lý giải cụ thể hơn, ông Nguyễn Xuân Thành cho biết: Từ “bắt buộc”, không có nghĩa Tiếng Hàn sẽ trở thành môn học bắt buộc, mà từ này dùng để bổ ngữ giải nghĩa cho cụm “Ngoại ngữ 1″. Tức Ngoại ngữ 1 là môn học bắt buộc trong chương trình phổ thông, học sinh có thể chọn một trong các thứ tiếng được xác định là ngoại ngữ 1. Như vậy, học sinh có thể chọn bất cứ môn học nào trong các môn thuộc nhóm ngoại ngữ 1 mà không cứng nhắc bắt buộc phải học môn Tiếng Hàn.

Hơn 90% học sinh đang chọn tiếng Anh

Làm một khảo sát nhỏ ngay cổng các trường tiểu học, THCS và THPT tại Hà Nội những ngày qua, chúng tôi ghi nhận được tỉ lệ khoảng trên 95% học sinh đang chọn học tiếng Anh. Thực tế cũng cho thấy, trong Chương trình GDPT mới đã được Bộ GDĐT ban hành năm 2018 và đang bắt đầu thực hiện, tiếng Anh là môn duy nhất đến thời điểm này được ghi trong chương trình môn học là “môn bắt buộc”. Những ngoại ngữ còn lại như tiếng Nhật, Pháp, Nga, Đức, Trung Quốc… đều là môn ngoại ngữ tự chọn.

Tìm hiểu được biết, khi xây dựng chương trình môn ngoại ngữ trong chương trình GDPT 2018, Bộ GDĐT đã có khảo sát và cho thấy có tới 99% các trường và học sinh phổ thông vẫn chọn học ngoại ngữ 1 là tiếng Anh. Số trường dạy ngoại ngữ không phải tiếng Anh là ngoại ngữ 1 không nhiều, và cũng tập trung ở 2 thành phố lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh là chủ yếu.

Đến thời điểm này, ngoài tiếng Anh, chỉ có tiếng Nhật đã được chính thức triển khai thí điểm dạy học như ngoại ngữ 1 từ lớp 3 nhưng phạm vi thực hiện cũng rất hẹp. Như đã đề cập ở kỳ trước, từ năm 2016, việc triển khai thí điểm môn tiếng Nhật cấp tiểu học (bắt đầu từ lớp 3) chỉ được thực hiện ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh.

Theo đó có 5 trường tiểu học đã được triển khai thí điểm gồm: 3 trường công lập tại Hà Nội là Nguyễn Du (Q.Hoàn Kiếm), Khương Thượng (Q.Đống Đa), Chu Văn An (Q.Tây Hồ) và 1 trường tư thục; TP Hồ Chí Minh cũng có 1 trường tiểu học tư thục tham gia thí điểm dạy tiếng Nhật. Mỗi trường chỉ thực hiện ở 1 – 2 lớp. Học sinh học tiếng Nhật theo chương trình và SGK thí điểm tiếng Nhật lớp 3, 4, 5 với thời lượng 4 tiết/tuần.

Ban Quản lý Đề án ngoại ngữ quốc gia cho biết, sở dĩ tiếng Nhật được thí điểm đầu tiên là ngoại ngữ 1 ở cấp tiểu học vì trước đó hơn chục năm, tiếng Nhật đã được đưa vào trường phổ thông thí điểm ngoại ngữ 1 hệ 7 năm ở Việt Nam từ cấp THCS.

Cũng cần nói rõ là từ năm 2006, văn bản của Bộ GDĐT đã cho phép học sinh được lựa chọn 1 trong 4 ngoại ngữ: tiếng Anh, tiếng Nga, tiếng Pháp, tiếng Trung làm ngoại ngữ 1. Đề án Ngoại ngữ 2020 cũng quy định: Ngoài chương trình đào tạo môn ngoại ngữ bắt buộc (ngoại ngữ 1), học sinh có thể tự chọn học thêm một ngoại ngữ khác (ngoại ngữ 2). Việc bố trí dạy môn ngoại ngữ 2 chỉ thực hiện từ lớp 6 đến lớp 12 với trình độ đạt tương đương bậc 2 theo khung năng lực ngoại ngữ sau khi tốt nghiệp THPT.

Theo Quyết định số 712/QĐ-BGDĐT của Bộ GDĐT ngày 9/2/2021, hai môn tiếng Hàn và tiếng Đức được thí điểm là ngoại ngữ 1 trong chương trình GDPT, giảng dạy từ lớp 3 đến lớp 12. Mục tiêu cơ bản của chương trình GDPT môn tiếng Đức là giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực giao tiếp thông qua rèn luyện các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết và các kiến thức ngôn ngữ.

Học sinh kết thúc tiểu học (lớp 3, 4, 5) đạt bậc 1 (tương đương A1 theo Khung tham chiếu chung châu Âu về ngôn ngữ/ CEFR), học sinh kết thúc Trung học cơ sở (lớp 6, 7, 8, 9) đạt bậc 2 (tương đương A2 theo CEFR), học sinh kết thúc Trung học phổ thông (lớp 10, 11, 12) đạt bậc 3 (tương đương B1 theo CEFR).

Nội dung cơ bản của chương trình giáo dục phổ thông môn tiếng Hàn bao gồm các chủ điểm, chủ đề và kiến thức ngôn ngữ (ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp), được lựa chọn phù hợp với khả năng tiếp nhận của học sinh và được tích hợp vào quá trình rèn luyện, phát triển các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết cơ bản. Mục tiêu là học sinh kết thúc lớp 6 đạt bậc 1; kết thúc THCS (lớp 9) đạt bậc 2; kết thúc THPT (lớp 12) đạt bậc 3.

Tổng thời lượng chương trình môn tiếng Hàn là 1.155 tiết (mỗi tiết 35 phút), bao gồm cả các tiết ôn tập và kiểm tra, đánh giá. Thời lượng tương đương với bậc 1, bậc 2 và bậc 3 lần lượt là 420, 420 tiết và 315 tiết. Nội dung của chương trình giáo dục phổ thông môn tiếng Hàn thể hiện những định hướng cơ bản được nêu trong Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể của Bộ GDĐT.

(Còn nữa)