Thầy trò đánh vật với Tiếng Việt 1 Cánh Diều, trách nhiệm hội đồng thẩm định đâu
Giáo sư Thuyết tin chắc rằng các thầy cô đang dạy lớp 1 khi sử dụng bộ sách này có thể dạy được ngay, thậm chí rất ít cần tập huấn. Nhưng thực tế thì ngược lại.
Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1 Cánh diều vừa đưa vào giảng dạy được hơn một tháng đầu năm học đã vấp phải sự phản ứng của giáo viên, phụ huynh học sinh và nhiều ý kiến của dư luận xã hội.
Cụ thể, các bài học được cho thiết kế nhiều nội dung, quá tải đối với học sinh lớp 1. Đặc biệt, sách giáo khoa dùng để giảng dạy cho học sinh lớp 1 sử dụng quá nhiều phương ngữ thay vì từ phổ thông chuẩn mực, và cách đặt câu không theo đúng ngữ pháp.
Ví dụ như: trong bài tập đọc “Thỏ và rùa”, tác giả đưa những từ như “nhá rau, nhá cỏ” thay vì nhai rau, nhai cỏ. Hay “thở hí hóp”, “lồ ô”… Chưa kể, những ngày qua cộng đồng mạng cũng dậy sóng vì những bài tập đọc, câu chuyện đưa vào sách giáo khoa thiếu tính giáo dục như: “Ve và gà”: “Hai con ngựa”…
Phụ huynh cho rằng đây là bài học nhưng lại dạy học sinh cách nói dối, trốn việc. Ảnh: TD.
Cô Nguyễn Thùy Trang – Giáo viên dạy lớp 1 một trường tiểu học tại Hà Nội cho biết khi trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam:
“Sách giáo khoa của môn Tiếng Việt bộ Cánh Diều quá nặng đối với trẻ học lớp 1. Sách giáo khoa phải dạy theo tốc độ nhanh thế thì các em mới làm quen với chữ cái thì làm sao mà đọc nhanh được?.
Theo tôi đó cũng là nguyên nhân dẫn đến trẻ lớp 1 không thể tiếp thu được, giáo viên đành phải phối hợp với phụ huynh kèm thêm cho các con ở nhà và hệ quả là vấp phải sự phản ứng từ rất nhiều phụ huynh trong trời gian vừa qua.
Nhưng thay vì nhìn nhận đúng vấn đề bất cập của sách giáo khoa mới và phải sửa tận gốc thì Bộ Giáo dục và Đào tạo lại yêu cầu giáo viên chúng tôi không giao bài tập cho học sinh về nhà.
Nhưng việc không giao bài tập về nhà cũng chỉ đúng một phần vì các phụ huynh không nắm bắt được phương pháp dạy trên lớp, dẫn đến dạy sai cách ảnh hưởng đến các con.
Nhưng thực tế không giao bài tập về nhà trong khi yêu cầu bài giảng trên lớp của chúng tôi không thay đổi, không giảm tải thì vấn đề vướng mắc trong việc dạy vẫn còn nguyên.
Chương trình cũ mỗi ngày học sinh chỉ cần học 2 âm với 4 từ mới đơn giản, ngắn gọn dễ hiểu.
Trong khi ở bộ sách giáo khoa mới bài đọc dài, nhiều chữ, câu văn lủng củng khó đọc mà muốn đọc được hết đoạn văn mẫu thì đòi hỏi học sinh phải biết hết mặt chữ cái, mà việc đó thì không thể vì năm học mới bắt đầu được hơn 1 tháng”.
Cũng về vấn đề này, Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, nhà giáo Phạm Thị Lý – Phó hiệu trưởng Trường tiểu học Lômônôxốp (Mỹ Đình, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội), chia sẻ:
“Trong khi chúng tôi triển khai dạy thực tế trong thời gian vừa qua và bản thân tôi cũng đã đi dự nhiều tiết dạy ở một số nhà trường, cũng như nghe phản ánh của nhiều giáo viên thì thấy có một số tồn tại khá nan giải.
Ở môn Tiếng Việt tôi thấy ngữ liệu dài quá, lượng tiếng và câu khá nhiều. Ví dụ như hiện nay đang là tuần học thứ 5 tính từ đầu năm học mà bài đọc của học sinh đã có tới 3 câu, điểm này khá nặng so với chương trình cũ.
Trước đây dạy hết âm rồi mới dạy đến vần và như vậy học sinh sẽ không bị lẫn âm, tiếng, vần, từ. Nhưng hiện nay đang học âm lại đan xen học vần, rồi lại sang học âm…dẫn đến học sinh không phân biệt được đâu là âm, đâu là vần, đâu là tiếng hay từ. Tất nhiên cũng không phải là tất cả học sinh đều như vậy nhưng cũng là đa số. Giáo viên cũng rất khó trong quá trình dạy trên lớp.
Điểm khó và nổi bật nhất của môn Tiếng Việt năm nay đó là từ, câu, chữ, tiếng quá nhiều và dài, thời lượng 35 phút cho 1 tiết học thì tôi thấy các trường sẽ khó mà tải nổi lượng kiến thức cho học sinh, phải tầm 60 phút thì mới có thể hòm hòm được.
Các môn khác thì đang có tình trạng các câu lệnh nhiều chữ quá, học sinh chưa biết đọc nên không thể hiểu được sách yêu cầu làm gì? Và giáo viên thường xuyên phải nói hộ, thậm chí nói đi nói lại rất nhiều lần cái lệnh đó thì học sinh mới làm được”.
Có khá nhiều dư luận xã hội cho rằng những câu văn đọc lủng củng, trúc trắc. Ảnh: TD.
Video đang HOT
Những câu văn quá dài so với học sinh lớp 1 mới học được 1 tháng. Ảnh: TD.
Không ai nhận sai và chịu trách nhiệm
Trả lời trên baodansinh.vn: Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết cho biết: “Nếu nhìn vào sách Tiếng Việt lớp 1 của bộ sách “Cánh Diều” thì sẽ thấy sự kế thừa sách giáo khoa hiện hành nhiều, do đó tin chắc rằng các thầy cô đang dạy lớp 1 hiện nay khi sử dụng bộ sách có thể dạy được ngay.
Thậm chí rất ít cần tập huấn bởi tính kế thừa, và đây là Bộ sách giáo khoa lớp 1 duy nhất được 100% Hội đồng thẩm định chấm đạt”. [1]
Thực tế các giáo viên và cha mẹ học sinh có con vào lớp 1 học sách Tiếng Việt 1 Cánh Diều đang phải lao đao, rất khó khăn trong việc dạy chữ, còn không ít học sinh lớp 1 cũng đang phải đánh vật với những con chữ mà Tổng chủ biên chương trình làm Chủ biên.
Nếu thông tin 100% Hội đồng thẩm định sách giáo khoa Tiếng Việt 1 Cánh Diều chấm đạt là đúng như khẳng định của Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết, vậy các vị bỏ phiếu thông qua sách giáo khoa này giải thích thế nào với dư luận?
Trước áp lực dư luận, Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết – Tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới, Chủ biên sách giáo khoa Tiếng Việt 1 bộ sách Cánh Diều cho biết, những ý kiến góp ý của dư luận, các tác giả sẽ tiếp thu và có sự điều chỉnh. Còn hội đồng thẩm định cuốn sách giáo khoa này thì sao?
Hội đồng thẩm định thành lập theo quyết định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo theo tinh thần của Thông tư 33 (về tiêu chuẩn, quy trình biên soạn, chỉnh sửa sách giáo khoa; tiêu chuẩn, tổ chức cá nhân biên soạn sách giáo khoa; tổ chức và hoạt động của Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa).
Thông tư này có 4 tiêu chuẩn, 13 tiêu chí về sách giáo khoa. Hội đồng thảo luận và xây dựng 40 minh chứng cần đạt để làm căn cứ thẩm định.
Hội đồng thẩm định các bản mẫu sách giáo khoa của từng môn/hoạt động giáo dục đọc độc lập bản thảo trong 15 ngày, sau đó nghe tác giả sách giáo khoa trình bày nội dung và quan điểm. Tiếp theo, Hội đồng làm việc độc lập với bản thảo và họp phân tích, kết luận lần 1, với sự tham gia của tác giả.
Có 3 mức đánh giá bản thảo là “đạt”, “đạt nhưng phải sửa” và “không đạt”. Những bản thảo được đánh giá là đạt nhưng phải sửa, tác giả có 1 tháng để sửa và thẩm định vòng 2 (trình tự giống như vòng 1). Sách được đánh giá không đạt, tác giả và các nhà xuất bản có thể chỉnh sửa để đề nghị thẩm định lại từ đầu.
Với sách giáo khoa lớp 1 được thẩm định vừa qua, sau vòng 1, theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, không có bản thảo nào “đạt” ngay, ngoài một số “không đạt”, hầu hết bản thảo “đạt nhưng cần sửa chữa” [2].
Ngay như phần câu hỏi có quá nhiều chữ dẫn tới việc các em học sinh khó đọc và không hiểu câu hỏi. Ảnh: TD.
Để thẩm định sách giáo khoa lớp 1, năm 2019, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ký quyết định thành lập 9 Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa các môn học và hoạt động giáo dục lớp 1 biên soạn theo chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Trong đó, Hội đồng thẩm định sách giáo khoa môn tiếng Việt gồm 15 thành viên.
Chủ tịch Hội đồng là Giáo sư, tiến sĩ Trần Đình Sử, nhà lý luận văn học, nguyên Chủ nhiệm khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội; chủ biên sách giáo khoa ngữ văn hiện hành lớp 6, 7, 8, 9 (phần làm văn), tổng chủ biên bộ nâng cao sách giáo khoa ngữ văn nâng cao lớp 10, 11, 12.
Phó chủ tịch Hội đồng là Giáo sư, tiến sĩ ngôn ngữ học Mai Ngọc Chừ (Đại học Quốc gia Hà Nội).
Trong số 13 thành viên còn lại của Hội đồng, có 1 thư ký Hội đồng là chuyên viên Vụ Giáo dục tiểu học (Bộ Giáo dục và Đào tạo).
Có 5 giáo viên dạy lớp 1 ở các địa phương; trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo cấp huyện; hiệu trưởng một số trường tiểu học; giảng viên trường Đại học sư phạm.
Trả lời trên vov.vn, Giáo sư, tiến sĩ Mai Ngọc Chừ – Phó Chủ tịch Hội đồng thẩm định sách giáo khoa Tiếng Việt đã cho biết: “Tất cả những vấn đề mà cộng đồng xã hội đã nêu ra thì Hội đồng đã đề cập đến và tôi nói ngay như vậy, chứ không phải như mọi người nói là Hội đồng không biết gì.
Cho đến nay chúng tôi khẳng định các bộ sách giáo khoa Tiếng Việt mà chúng tôi thẩm định không có gì sai, tất cả những vấn đề sai đều đã được chúng tôi chỉ ra. Vấn đề đánh giá sách giáo khoa nó có các mức độ phù hợp cao, mức độ phù hợp trung bình, và nếu mà không phù hợp là phải thay.
Những vấn đề mà xã hội đã nêu ra thì Hội đồng đều đã khuyến cáo nhóm tác giả, ví dụ như các chuyện cua cò và đàn cá, hay như chuyện hai con ngựa, hoặc chuyện lừa thỏ và cọp…thì trong biên bản Hội đồng thẩm định có viết rất rõ là khuyến cáo nhóm tác giả nên thay các ngữ liệu này bằng ngữ điệu khác…nhưng nhóm tác giả vẫn kiên quyết giữ quan điểm của họ và không sửa”.
Theo Giáo sư, tiến sĩ Mai Ngọc Chừ: “Trách nhiệm thì chủ biên và nhóm tác giả sẽ phải chịu trách nhiệm về nội dung của cuốn sách đó vì Hội đồng thẩm định đã khuyến cáo rồi nhưng họ vẫn giữ quan điểm và không chỉnh sửa. Vậy trách nhiệm thuộc về nhóm tác giả”. [3]
Giáo sư Trần Đình Sử – Chủ tịch Hội đồng thẩm định sách giáo khoa tiếng Việt lớp 1 cũng cho biết, trong quá trình thẩm định, một số vấn đề dư luận phản ứng về sách giáo khoa tiếng Việt lớp 1 của bộ Cánh Diều hiện nay như dùng từ ngữ khó hiểu, khó nhớ, ngữ liệu bài đọc không hay, thiếu tính giáo dục… cũng đã từng được hội đồng thẩm định góp ý và đề nghị tác giả điều chỉnh. Tuy nhiên, tác giả sách đã bảo lưu quan điểm. [4]
Nhưng trên nld.com.vn thì Chủ tịch Hội đồng thẩm định môn Tiếng Việt 1 Giáo sư Trần Đình Sử lại cho rằng: “Những từ như “gà nhí”, “gà nhép”, “chả”, “tợp” đều có trong cuốn Từ điển Tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên, nên không thể nói không thông dụng.
Ông cũng cho rằng từ “chén” trong bài “Cua, cò và đàn cá ” được sử dụng để chỉ việc ăn thô tục. Với bối cảnh của bài học này, dùng từ “chén” là hoàn toàn phù hợp, không sai. [5]
Từ phát biểu của 2 vị giữ trọng trách thẩm định sách giáo khoa Tiếng Việt 1 Cánh Diều với truyền thông có thể thấy rõ, quả bóng trách nhiệm đang được chuyền qua đá lại, chỉ có thầy trò và cha mẹ có con vào lớp 1 học sách Tiếng Việt 1 Cánh Diều phải gánh.
Thẩm định sách giáo khoa lớp 1 có "quên" ý kiến giáo viên tiểu học?
Quá trình thẩm định lại sách giáo khoa cần được thực hiện một cách nghiêm túc, chặt chẽ hơn, cần đi từ lý thuyết đến thực tiễn.
Trước những vấn đề gây tranh cãi về chương trình mới lớp 1, trao đổi với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Vũ Thu Hương, nguyên giảng viên Đại học Sư phạm Hà Nội đã nêu ra một số nguyên nhân, hạn chế tồn tại trong khâu triển khai chương trình mới trong năm học 2020 - 2021.
Không thực nghiệm sách giáo khoa mới là làm khó giáo viên, học sinh
Theo chia sẻ của Tiến sĩ Vũ Thu Hương, chương trình sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1 mới được áp dụng đại trà đã gây ra nhiều sự cố đáng tiếc.
Cụ thể, chương trình mới nặng hơn, có cuốn sách giáo khoa xuất hiện những từ ngữ, nội dung chưa thực sự phù hợp.
Việc tăng từ 10 lên 12 tiết học đối với môn Tiếng Việt khiến chương trình quá tải.
Theo chương trình mới, mỗi tuần tăng 2 tiết Tiếng Việt đồng nghĩa với việc học sinh phải học số lượng âm nhiều hơn. Việc đẩy nhanh tiến độ học vần, học viết và đọc đã cho thấy gánh nặng, áp lực của chương trình mới đối với cả học sinh và giáo viên.
Tiến sĩ Vũ Thu Hương khẳng định tầm quan trọng của việc thẩm định lại sách giáo khoa lớp 1. (Ảnh: Tiến sĩ Hương cung cấp)
Tiến sĩ Hương phân tích: "Số tiết học tăng lên nhưng do không có thực nghiệm trước nên chúng ta không thể biết được rằng 12 tiết học đó có thực sự phù hợp với năng lực học sinh hay không? Liệu rằng các em có thể tiếp thu lượng kiến thức nhiều như vậy?
Hệ quả là khi triển khai thực hiện, hầu hết giáo viên phản ánh chương trình quá nặng, quá tải và gây khó khăn trong công tác giảng dạy".
Bên cạnh đó, sau hơn 1 tháng triển khai, có bộ sách giáo khoa đã bộc lộ những vấn đề khiến dư luận phản ứng gay gắt.
"Ngoài việc sử dụng những từ ngữ khó hiểu, không phù hợp thì việc phân bổ nội dung bài học trong sách cũng tồn tại nhiều hạn chế", Tiến sĩ Vũ Thu Hương khẳng định.
Để chứng minh, Tiến sĩ Hương nêu câu chuyện "Hai con ngựa" trong sách Tiếng Việt 1 thuộc bộ sách Cánh Diều.
Theo đó, câu chuyện này được chia làm 2 phần, cắt ngang nội dung và gây hiểu lầm về ý nghĩa câu chuyện.
Thêm vào đó, khả năng ghi nhớ của học sinh có hạn, các con khó có thể liên hệ nội dung từ bài hôm trước đến bài hôm sau. Chính vì vậy, những bài đọc dài chia làm 2 phần không phù hợp với năng lực của học sinh lớp 1.
"Rõ ràng, tất cả những vấn đề trên xảy ra là do chúng ta không có thời gian thực nghiệm một cách nghiêm túc đối với chương trình sách giáo khoa lớp 1.
Tôi cho rằng, thời gian thực nghiệm phải kéo dài từ 1 đến 2 năm. Nhưng trên thực tế, cả chương trình giáo dục phổ thông mới lại được thực nghiệm chỉ vỏn vẹn 1 tháng.
Nếu được thực nghiệm trước khi áp dụng, dù xảy ra sự cố, việc chỉnh sửa, khắc phục chắc chắn được thực hiện đơn giản, dễ dàng hơn và tránh được vấn đề tốn kém, lãng phí".
Ngoài vấn đề thực nghiệm sách giáo khoa, Tiến sĩ Vũ Thu Hương còn đặt ra câu hỏi đối với công tác tập huấn cho giáo viên khi triển khai chương trình mới.
Theo Tiến sĩ Hương, năm học 2019 - 2020, tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, thời gian học online kéo dài đã gây nhiều áp lực đối với giáo viên, thời gian tập huấn cho chương trình mới cũng bị hạn chế.
Tuy nhiên, bên cạnh yếu tố khách quan thì công tác tập huấn cũng chưa được thực hiện một cách chuẩn mực.
"Thời gian qua, có ý kiến cho rằng những khó khăn, bất cập trong dạy học lớp 1 là do giáo viên chưa nắm bắt được tinh thần của chương trình mới, chưa thực hiện tốt phương pháp dạy học.
Vậy, chúng ta lại phải đặt ra câu hỏi là công tác tập huấn cho giáo viên đã tốt chưa, đã đảm bảo chất lượng hay chưa?
Bộ Giáo dục và Đào tạo khẳng định chương trình mới đã trao quyền chủ động cho giáo viên. Tuy nhiên, hầu hết các giáo viên đều lung túng, khó khăn trong khi dạy học. Rõ ràng, với một chương trình hoàn toàn mới như vậy, giáo viên rất cần những hướng dẫn cụ thể và thiết thực hơn", Tiến sĩ Vũ Thu Hương chia sẻ.
Thẩm định sách giáo khoa cần ghi nhận ý kiến của giáo viên tiểu học
Mục tiêu của chương trình mới là rèn luyện tốt phẩm chất và năng lực học sinh. Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Vũ Thu Hương, với những bất cập còn tồn tại của chương trình lớp 1 năm nay, mục tiêu này sẽ rất khó để đạt được.
Tiến sĩ Hương chia sẻ: "Nội dung sách giáo khoa gây nhiều tranh cãi, chương trình được đánh giá là quá tải. Phụ huynh lo lắng và thúc ép con học nhiều hơn, vì vậy không thể hình thành năng lực tự học cho trẻ.
Bản thân các em học sinh cũng bị áp lực bởi tiến độ chương trình. Giáo viên chạy theo chương trình, chạy theo sách giáo khoa nên khó có đủ thời gian để rèn luyện phẩm chất, phát triển năng lực cho học trò".
Thẩm định lại sách giáo khoa cần ghi nhận ý kiến đóng góp của giáo viên tiểu học. (Ảnh minh họa: Phạm Minh)
Chính vì vậy, Tiến sĩ Vũ Thu Hương khẳng định sự cần thiết đối với việc điều chỉnh những nội dung chưa phù hợp trong sách giáo khoa cũng như thẩm định, rà soát lại nội dung sách giáo khoa lớp 1.
"Những nội dung chưa phù hợp trong sách giáo khoa mới cần được chỉnh sửa lại. Việc phổ biến lại nội dung đã chỉnh sửa đến với giáo viên, phụ huynh, học sinh cũng cần được quan tâm, chú trọng.
Bên cạnh đó, quá trình thẩm định lại sách giáo khoa cũng cần được thực hiện một cách nghiêm túc, chặt chẽ hơn, cần đi từ lý thuyết đến thực tiễn.
Những người tham gia thẩm định không chỉ có đội ngũ chuyên gia mà còn phải triển khai rộng rãi đối với giáo viên tiểu học các vùng miền khắp cả nước", Tiến sĩ Hương chia sẻ.
Theo Tiến sĩ Vũ Thu Hương, giáo viên Tiểu học là người trực tiếp giảng dạy, trực tiếp làm việc với sách giáo khoa nên việc ghi nhận ý kiến của giáo viên là vô cùng quan trọng.
Giáo viên tham gia vào hội đồng thẩm định sách giáo khoa có thể thực hiện ngay tại địa phương. Họ sẽ viết nhận xét, ý kiến đóng góp và gửi về Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Như vậy, việc thẩm định lại sách giáo khoa sẽ hiệu quả mà không gây tốn kém.
Bàn về giải pháp gỡ rối cho chương trình mới lớp 1 năm nay, Tiến sĩ Vũ Thu Hương nhận định:
"Cần giảm tiết học, không dạy học theo kiểu dồn ép với tiến độ quá nhanh, không nên gây sức ép quá lớn đối với học sinh lớp 1.
Bên cạnh đó, cần có biện pháp cởi trói cho giáo viên trong công tác giảng dạy".
Theo Tiến sĩ Hương, dù nói rằng theo chương trình mới, giáo viên có thể linh hoạt tổ chức dạy học theo điều kiện và năng lực học sinh. Tuy nhiên, thực tế cơ quan quản lý trực tiếp giáo viên như tổ bộ môn, hiệu trưởng luôn đặt ra yêu cầu cụ thể theo quy định.
Do đó, giáo viên phải được quyền chọn sách và dạy học linh hoạt theo năng lực học sinh mà không bị áp đặt theo những quy định cứng nhắc, xa rời thực tế như hiện nay.
SGK lớp 1 có 'sạn', chủ biên phải chịu trách nhiệm Đại diện hội đồng thẩm định cho rằng nhóm tác giả phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về những "hạt sạn" trong sách giáo khoa lớp 1 vì hội đồng đã khuyến cáo nhưng nhóm tác giả vẫn giữ quan điểm của mình. Trước nhiều xôn xao của dư luận về những "hạt sạn" của sách giáo khoa (SGK) lớp 1 Cánh Diều...