Thấy gì qua kỳ thi tuyển sinh lớp 10 công lập năm 2020 (phần 2)
Có cần xem xét trách nhiệm những địa phương, trường trung học cơ sở mà học sinh trúng tuyển vào lớp 10 với điểm dưới trung bình?
( Tiếp theo phần 1)
Thứ hai, giáo dục trong mối quan hệ tổng thể
Từng có dự báo vào năm 2006, rằng đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp hiện đại. Mốc thời gian đó nay dịch chuyển đến năm 2030.
Cũng từng có ý kiến, rằng chúng ta đã “Từng bước đưa nền giáo dục nước nhà phát triển sánh ngang với nền giáo dục tiên tiến”. [3]
Một nền công nghiệp phát triển không đạt kỳ vọng cũng có nghĩa là phát triển kinh tế chưa đạt yêu cầu thì giáo dục liệu có phải là ngoại lệ, giáo dục đã, đang hay sẽ “phát triển sánh ngang với nền giáo dục tiên tiến”?
“Thành quả” dễ nhận thấy là chúng ta đã hình thành và củng cố trong học sinh, cha mẹ học sinh, gia đình và xã hội tâm lý học hết chương trình phổ thông phải vào đại học.
“Chúng ta” ở đây không phải một mình ngành giáo dục mà còn bao gồm sự tham gia của các bộ phận thuộc hệ thống chính trị như truyền thông, văn hóa, tổ chức, nội vụ,…
Thi tuyển một vị trí công chức, viên chức cơ quan nhà nước cần có nhiều loại bằng cấp, chứng chỉ là yêu cầu của ngành Nội vụ.
Đề bạt, luân chuyển, bổ nhiệm cán bộ phải có thêm các bằng cấp khác (quản lý nhà nước, chứng nhận chuyên viên,…) là yêu cầu của bên Tổ chức.
Không trúng tuyển vào đại học luôn là gánh nặng tâm lý với bộ phận đông đảo học sinh và phụ huynh.
Phải thừa nhận chúng ta đã không đạt được kỳ vọng về một đất nước công nghiệp vào năm 2020, vậy kỳ vọng một “nền giáo dục tiên tiến” có rơi vào tình trạng tương tự?
Thí sinh tham dự kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 tại Hà Nội. (Ảnh minh họa: Thùy Linh)
Theo Luật Giáo dục, cấp mầm non (gồm hai bậc học giáo dục nhà trẻ và giáo dục mẫu giáo) là “giáo dục phổ cập”, với cấp phổ thông bậc tiểu học là “giáo dục bắt buộc”, bậc trung học cơ sở là “giáo dục phổ cập”, bậc trung học phổ thông không “phổ cập” và cũng không “bắt buộc”.
Phổ cập giáo dục là quá trình tổ chức hoạt động giáo dục để mọi công dân trong độ tuổi đều được học tập và đạt đến trình độ học vấn nhất định theo quy định của pháp luật.
Giáo dục bắt buộc là giáo dục mà mọi công dân trong độ tuổi quy định bắt buộc phải học tập để đạt được trình độ học vấn tối thiểu theo quy định của pháp luật và được Nhà nước bảo đảm điều kiện để thực hiện.
Khoản 2, điều 17 “Đầu tư cho giáo dục” trong Luật Giáo dục 2019 quy định:
“Nhà nước ưu tiên đầu tư và thu hút các nguồn đầu tư khác cho giáo dục; ưu tiên đầu tư cho phổ cập giáo dục, phát triển giáo dục ở miền núi, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn, địa bàn có khu công nghiệp”.
Luật Giáo dục có điều khoản: “Mọi công dân trong độ tuổi quy định có nghĩa vụ học tập để thực hiện phổ cập giáo dục và hoàn thành giáo dục bắt buộc” (Khoản 3, điều 14).
Video đang HOT
Một khi luật đã quy định công dân “có nghĩa vụ học tập để thực hiện phổ cập giáo dục” thì việc không hoàn thành “phổ cập giáo dục” bậc trung học cơ sở là vi phạm pháp luật.
Hai đối tượng liên quan đến việc “không hoàn thành phổ cập giáo dục” bậc trung học cơ sở là người học và cơ quan quản lý giáo dục.
Bài viết này không bàn đến đối tượng người học.
Với cơ quan quản lý giáo dục, nếu địa phương để cho học sinh trung học cơ sở không có bằng tốt nghiệp là gián tiếp phạm luật (bởi luật quy định “người học” chứ không phải cơ quan quản lý) và phải chăng đây là nguyên nhân khiến tỷ lệ tốt nghiệp trung học cơ sở khắp các địa phương luôn ở mức rất cao, có nơi như Quảng Ninh đạt 99,6%. [4]
Tỷ lệ tốt nghiệp trung học cơ sở bị đẩy lên cao chót vót nhưng chất lượng không tương xứng không chỉ phản ánh năng lực học sinh mà còn cho thấy cung cách điều hành, quản lý giáo dục bị áp lực thế nào từ quy định trong Luật Giáo dục.
Trong khi luật quy định phải “ưu tiên đầu tư cho phổ cập giáo dục, phát triển giáo dục ở miền núi, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn, địa bàn có khu công nghiệp…” thì phải hiểu thế nào về phát biểu của một lãnh đạo sở, rằng “ở khu vực miền núi, học sinh đến trường đã là thành công”?
Thực tế cho thấy cứ sau kỳ nghỉ hè, giáo viên không ít trường miền núi lại thấp thỏm mong chờ học sinh đến trường, có nơi thày cô phải đến tận gia đình vận động học trò đi học.
Báo Dân tộc và Phát triển, cơ quan ngôn luận của Ủy ban Dân tộc đặt vấn đề:
“Giải pháp nào cho vấn nạn học sinh dân tộc thiểu số bỏ học?”;
“Cần có giải pháp hữu hiệu để hạn chế tình trạng học sinh dân tộc thiểu số bỏ học”.
Liệu có thể áp dụng quy định “nghĩa vụ phổ cập giáo dục trung học cơ sở” để buộc học sinh dân tộc thiểu số không được bỏ học?
Luật ban hành xa rời thực tế, không thể áp dụng là lỗi của cơ quan soạn thảo, ban hành hay còn cũng có lỗi của cơ quan thực thi?
Như đã trích dẫn, học sinh trung học cơ sở tốt nghiệp với tỷ lệ cao chót vót bởi bậc học này không phải thi tốt nghiệp mà do Phòng Giáo dục huyện xét duyệt.
Vậy có cần xem xét trách nhiệm những địa phương, trường trung học cơ sở mà học sinh trúng tuyển vào lớp 10 với điểm dưới trung bình?
Câu hỏi này chắc chắn không có câu trả lời bởi nếu thế Hà Nội sẽ là 30%, Thành phố Hồ Chí Minh là 50% và có tỉnh sẽ là gần 100%.
Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh là những địa phương “giàu” nhất cả nước, song “có thực” liệu có thể “vực được đạo”?
Thứ ba, chủ trương hướng nghiệp và phân luồng trong giáo dục
Phân luồng giáo dục nhắm mục đích “học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở, trung học phổ thông tiếp tục học ở cấp học, trình độ cao hơn hoặc theo học giáo dục nghề nghiệp hoặc tham gia lao động phù hợp với năng lực, điều kiện cụ thể của cá nhân và nhu cầu xã hội…” (Khoản 2, điều 9 Luật Giáo dục).
Một thống kê cho thấy tại Thành phố Hồ Chí Minh chỉ có 1,33% học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở chuyển sang học nghề, tại Quảng Ninh, tỷ lệ này là 15%… [4]
Một bài viết trên Nhandan.com.vn cho biết:
“Theo mục tiêu của ngành giáo dục, mỗi năm phải phân luồng được khoảng 30% học sinh sau tốt nghiệp THCS theo học các trường nghề, 70% còn lại sẽ vào lớp 10 khối THPT.
Nhưng trên thực tế, trong nhiều năm qua, số học sinh tốt nghiệp THCS tham gia học nghề chưa đến 10%”. [5]
Vì sao có tới 81% học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở tiếp tục theo học bậc trung học phổ thông, vì sao việc phân luồng thất bại?
Câu trả lời nằm ở chỗ nhà nước vẫn bao cấp giáo dục bậc trung học phổ thông.
Người viết đã nhiều lần kiến nghị tập trung nguồn lực cho giáo dục mầm non, tiểu học và trung học cơ sở.
Vẫn là 20% tổng chi ngân sách cho giáo dục nhưng tập trung cho giáo dục bắt buộc và giáo dục phổ cập, điều này hoàn toàn phù hợp với quy định trong Luật Giáo dục “Nhà nước ưu tiên đầu tư cho phổ cập giáo dục”.
Luật Giáo dục không hề đề cập chuyện “nhà nước ưu tiên đầu tư cho bậc trung học phổ thông”.
Cần phải mạnh dạn điều chỉnh chính sách giáo dục theo hướng giáo dục bắt buộc (tiểu học) và giáo dục phổ cập (mầm non và trung học cơ sở) được nhà nước bao cấp toàn bộ, bậc trung học phổ thông sẽ tự chủ toàn diện.
Làm được việc này, các gia đình khó khăn về kinh tế sẽ không phải lo chuyện kinh phí học tập cho con cái ít nhất là 9 năm học (từ lớp 1 đến lớp 9), nếu cộng thêm cấp mầm non thì có thể là khoảng 10 – 15 năm.
Nếu vào học trung học phổ thông là chuẩn bị hướng nghiệp cho tương lai thì việc phải trả tiền không thể xem là bị bỏ rơi.
Mặt khác, việc phải chi trả cho bậc học này sẽ khiến nhiều gia đình và học sinh tự động cân nhắc việc theo học trung học phổ thông hay chuyển sang học nghề, học cao đẳng hoặc đi làm.
Nếu không tập trung nguồn lực cho bậc học trung học cơ sở thì đầu vào các bậc học, cấp học cao hơn (trung học phổ thông, cao đẳng, đại học) sẽ vẫn chỉ là lứa học sinh với kết quả học tập dưới trung bình.
Đây thực sự là điều cần phải báo động vì cho đến nay, khá nhiều doanh nghiệp nước ngoài ngần ngại đầu tư vào Việt Nam vì trình độ lao động có tay nghề cao không đáp ứng.
Giáo dục không chỉ cần đổi mới toàn diện mà thực sự cần một cuộc cách mạng./.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://laodong.vn/giao-duc/cong-bo-diem-thi-diem-chuan-lop-10-tinh-ha-nam-nam-2020
[2] https://laodong.vn/giao-duc/ha-noi-ha-diem-chuan-vao-lop-10-cua-cac-truong-thpt-tren-dia-ban-825709.ldo
[3] https://www.qdnd.vn/chinh-tri/tin-tuc-su-kien/tung-buoc-dua-nen-giao-duc-nuoc-nha-phat-trien-sanh-ngang-voi-nen-giao-duc-tien-tien-602926
[4] https://vietnamnet.vn/vn/giao-duc/tuyen-sinh/tim-huong-di-hieu-qua-cho-phan-luong-sau-thcs-593832.html
[5] https://nhandan.com.vn/tin-tuc-giao-duc/can-giai-phap-dot-pha-cho-phan-luong-giao-duc-355807
Điểm chuẩn vào lớp 10 là 2,9: Cần có kênh học tập riêng để tránh "vơ bèo vạt tép"
Theo lý giải của đại diện lãnh đạo ngành giáo dục địa phương, điểm chuẩn vào lớp 10 thấp là cách tạo điều kiện cho học sinh dân tộc thiểu số được học tập. Tuy nhiên, chuyên gia giáo dục lại cho rằng, cần có kênh học tập riêng ngay từ đầu để không lãng phí thời gian đào tạo.
Điểm chuẩn thấp nhưng vẫn cần sàng lọc
Điểm trúng tuyển vào lớp 10 THPT công lập ở Thanh Hóa năm nay khiến nhiều người bất ngờ khi 55/88 trường có mức dưới 20 điểm. Trong đó, có những trường đưa điểm chuẩn thấp, học sinh chỉ đạt trung bình dưới 1 điểm/môn vẫn trúng tuyển.
Chẳng hạn, trường THPT Lang Chánh (huyện Lang Chánh) có điểm chuẩn là 2,9 điểm (trung bình là 0,58 điểm/môn); trường THPT Thường Xuân III (huyện Thường Xuân) có điểm chuẩn là 4,6 điểm (trung bình là 0,92 điểm/môn. Kết quả thi được dùng để tuyển sinh vào lớp 10 gồm tổng điểm 3 môn thi (Toán, Văn, Ngoại ngữ). Trong đó, điểm Toán và Văn nhân hệ số 2.
Trao đổi với PV tạp chí ĐS&PL, ông Trần Văn Hòa- Phó Giám đốc sở GD&ĐT Thanh Hóa - cho biết, điểm chuẩn vào các trường của tỉnh năm nay được xác định trên số học sinh dự thi và điểm thi đạt được. Đồng thời, thí sinh trúng tuyển phải đáp ứng được yêu cầu không có bài thi nào bị "điểm liệt".
Được biết, sở GD&ĐT Thanh Hóa quy định "điểm liệt" trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 năm 2020-2021 là 0,25 điểm.
"Như vậy, trường THPT Lang Chánh đưa ra mức điểm chuẩn là 2,9 điểm, tuy thấp nhưng không sai. Những học sinh không có môn thi nào bị "điểm liệt" và đủ điểm chuẩn đều trúng tuyển vào trường. Đặc biệt, Lang Chánh là một huyện miền núi khó khăn, học sinh ở đây chủ yếu là con em đồng bào dân tộc thiểu số. Chính vì vậy, các em dự thi và thoát "điểm liệt" để đi học đã là điều rất đáng quý, giáo dục tạo điều kiện cho các em có nhu cầu được học tập", vị Phó Giám đốc sở GD&ĐT Thanh Hóa phân trần.
Bên cạnh đó, không riêng trường THPT Lang Chánh, điểm chuẩn lớp 10 ở các huyện vùng cao của tỉnh Thanh Hóa cũng thấp. Có 11 trường THPT công lập tại địa phương này lấy điểm chuẩn dưới 9,0 điểm (trung bình chỉ 1,8 điểm/môn là đỗ vào lớp 10). Điều này được ông Trần Văn Hòa lý giải, do số học sinh dự thi không nhiều. Chẳng hạn, theo kế hoạch, một trường tuyển 320 chỉ tiêu nhưng chỉ 300 thí sinh dự thi, thì em nào thoát "điểm liệt" là trúng tuyển.
Trước những băn khoăn của PV về chất lượng đào tạo của nhà trường khi điểm đầu vào quá thấp, ông bày tỏ: "Điểm chuẩn thấp không phản ánh chất lượng đào tạo của trường đó là thấp. Điểm chuẩn là điểm của những em cuối cùng trúng tuyển. Còn có những em trúng tuyển với mức điểm trên chuẩn, thậm chí, là một mức điểm cao. Chính vì vậy, muốn đánh giá chất lượng đầu vào của một trường thì phải tính điểm trung bình cộng của học sinh trúng tuyển, không thể chỉ nhìn vào điểm chuẩn, vì đó là mức thấp nhất".
Cũng theo vị Phó Giám đốc sở GD&ĐT Thanh Hóa, mặc dù điểm chuẩn lớp 10 của nhiều trường ở mức thấp nhưng vẫn phải tổ chức thi, vì đây là căn cứ để định hướng giảng dạy. Các trường cần biết năng lực học tập của học sinh để có định hướng dạy học phù hợp ở cấp THPT. Nếu học sinh có tư tưởng học hay không cũng trúng tuyển sẽ rất nguy hiểm.
Nên có kênh học tập khác
Trước những băn khoăn về điểm chuẩn của trường THPT Lang Chánh, thầy Nguyễn Xuân Khang - Hiệu trưởng hệ thống trường Marie Curie (Hà Nội) - cho hay, ông cũng có phần ngạc nhiên khi điểm chuẩn là điểm tối thiểu để đỗ vào một trường THPT công lập lại thấp như vậy. Tuy nhiên, vị Hiệu trường này cũng nhấn mạnh, việc điểm chuẩn của mỗi vùng có điều kiện khác nhau thì sẽ khác nhau, không thể lấy những vùng như vậy để đem so sánh với những thành phố lớn, cần phân luồng cao.
Chuyên gia giáo dục Tô Thụy Diễm Quyên (Cố vấn giáo dục cấp cao của tập đoàn Microsoft) nhận định: "Nếu điểm tuyển sinh đầu vào thấp như vậy, cái khó đầu tiên chính là cái khó cho trường. Những học sinh vừa đủ điểm chuẩn 2,9 điểm là những học sinh mà khi tuyển sinh, trường đã xác định sẽ phải dạy lại gần như toàn bộ những kiến thức từ bậc THCS. Đó là "con dao hai lưỡi". Có thể nhận những thí sinh này vào thì trường sẽ đủ chỉ tiêu về số lượng, nhưng về chất lượng khó đảm bảo.
Khi nhận học sinh vào trường, các thầy cô phải có sự sắp xếp phù hợp. Tuy nhiên, nếu xếp dồn tất cả những em yếu nhất về một lớp thì sẽ vi phạm một trong những nguyên lý giáo dục, khiến các em không có động lực phát triển. Mà nếu không chia ra, xếp cả những em học khá với những em yếu như vậy thì lại gây khó cho cả thầy và trò".
"Trong bối cảnh hiện nay, học sinh học tập cũng không nhất thiết phải đi thi đại học, thậm chí, không nhất thiết phải học hết 12 năm chương trình phổ thông. Các em hoàn toàn có thể học chương trình nghề, chương trình cao đẳng 9 , học những điều thiết thực hơn, thuận lợi hơn.
Với khả năng học tập các môn văn hóa của những em chỉ giới hạn ở mức thấp như vậy, biết chắc là khi học hết lớp 12 cũng không đủ khả năng đỗ đại học, vậy thì không nên đầu tư như vậy. Không nhất thiết học THPT mà có thể học nghề rồi đi làm luôn", vị chuyên gia giáo dục phân tích.
Theo đó, chuyên gia giáo dục Tô Thụy Diễm Quyên đề xuất: "Nếu trường muốn nhận hết những học sinh có kết quả thi thấp như vậy để tạo điều kiện cho các em, thì nên có một kênh học tập khác dành cho các em. Trong 4 đặc điểm của giáo dục thế kỷ XXI, đặc điểm thứ tư là "cá thể hóa việc học". Có nghĩa là, trường học nhận vào nhưng có thể xin những chính sách phù hợp để những học sinh này sẽ không phải học tập hết tất cả các môn văn hóa, mà thế mạnh là gì thì được quyền học tập và phát huy thế mạnh đó".
Nhiều trường của các tỉnh khác cũng lấy dưới 10 điểm
Theo công bố điểm chuẩn của nhiều địa phương, điểm chuẩn vào lớp 10 thấp nhất ở Bắc Giang là 6,7 tại trường THPT Lục Ngạn số 4. Tại Hưng Yên, trường THPT Nam Phù Cừ lấy điểm chuẩn là 8,4, thấp nhất trong toàn tỉnh. Theo công bố của sở GD&ĐT tỉnh Nghệ An, trường có mức điểm chuẩn thấp nhất là THPT Con Cuông với 8,6 điểm (trung bình chưa đến 3 điểm/môn). Điểm chuẩn lớp 10 thấp nhất tại Cần Thơ, Lạng Sơn cũng là 9 điểm...
Thấy gì qua kỳ thi tuyển sinh lớp 10 công lập năm 2020 (phần 1) Vì sao Bộ Giáo dục và Đào tạo lại có vẻ như đứng ngoài quá trình tổ chức tuyển sinh lớp 10 trung học phổ thông công lập tại 63 tỉnh, thành phố cả nước? Việc tuyển sinh lớp 10 trung học phổ thông công lập năm 2020 có nhiều điều không bình thường, thống kê ban đầu cho thấy có 09 tỉnh...