Thẩm định sách giáo khoa: Cộng đồng trách nhiệm

Sau SGK Tiếng Việt 1 biên soạn theo CTGDPT 2018 bị dư luận phản ánh với nhiều bức xúc, quy trình thẩm định các bộ sách của các khối lớp tiếp theo nhận được nhiều sự quan tâm.

Tại buổi khai mạc vòng 2 Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa (SGK) lớp 6 biên soạn theo chương trình giáo dục phổ thông (CT GDPT) 2018 vừa diễn ra, Thứ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Hữu Độ đề nghị các thành viên khi thẩm định cần xem xét kỹ về ngữ liệu, ngôn ngữ của từng bản mẫu SGK; cộng đồng trách nhiệm cùng với Bộ GDĐT trong việc giải trình trước xã hội.

SGK sẽ được thẩm định kỹ trước khi dạy chính thức.

Thẩm định cẩn trọng

Sau SGK Tiếng Việt 1 biên soạn theo CTGDPT 2018 bị dư luận phản ánh với nhiều bức xúc, quy trình thẩm định các bộ sách của các khối lớp tiếp theo nhận được nhiều sự quan tâm.

Hiện SGK lớp 6 đã bước vào vòng 2 thẩm định với 43 bản mẫu. SGK lớp 2 đợt đầu tiên với 33 bản mẫu đã trải qua 2 vòng thẩm định, trong đó không có sách Tiếng Việt lớp 2 nào được đánh giá Đạt. Được biết, 3 bản mẫu SGK Tiếng Việt lớp 2 gửi thẩm định đợt đầu tiên gồm 2 bản mẫu của NXB Giáo dục Việt Nam thuộc bộ Kết nối tri thức với cuộc sống và Chân trời sáng tạo; bản mẫu còn lại thuộc bộ Cánh diều của NXB ĐH Sư phạm TPHCM.

Như vậy, nếu theo quy định tại Thông tư số 23/2020/TT-BGDĐT thì SGK Tiếng Việt lớp 2 theo CT GDPT 2018 đang chưa có ứng cử viên nào. Cụ thể, Thông tư 23 quy định Bộ GDĐT tiếp nhận hồ sơ để tổ chức thẩm định SGK nhiều nhất 2 đợt trong một năm; trong mỗi đợt thẩm định, một bản mẫu SGK được thẩm định nhiều nhất 2 vòng, mỗi vòng nhiều nhất 5 ngày. Sắp tới, từ ngày 15 đến ngày 30/11/2020, Bộ GDĐT bắt đầu nhận hồ sơ đề nghị thẩm định SGK lớp 2 đợt 2.

Hy vọng vào đợt 2 sẽ có những cuốn sách đủ tiêu chuẩn được thông qua. Nhưng cũng không loại trừ nếu vẫn không có bản mẫu SGK Tiếng Việt lớp 2 nào được nộp hoặc khi đưa ra thẩm định cũng không có bản nào nhận được đánh giá Đạt thì phương án nào cho học sinh lớp 2 năm học 2021-2022?

Nhìn lại cả 5 bộ SGK Tiếng Việt lớp 1 được Bộ trưởng phê duyệt sử dụng trong năm học này nhận được những lá phiếu Đạt của các thành viên Hội đồng nhưng ít nhiều bị dư luận phản ứng. Với những bản mẫu SGK Tiếng Việt lớp 2 hiện nay cho thấy sự thận trọng, nghiêm túc của các thành viên trong Hội đồng thẩm định. Không vì áp lực của tiến độ mà thông qua những bản mẫu SGK chưa đạt chuẩn.

Tương tự, đối với SGK lớp 6, Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ nhận định thời gian qua, Hội đồng thẩm định đã nỗ lực hoàn thành tốt công việc thẩm định ở vòng 1. “Mong rằng các thầy cô trong Hội đồng tiếp tục nêu cao tinh thần trách nhiệm, làm việc nghiêm túc, chặt chẽ, khoa học, khách quan, góp phần mang tới những cuốn SGK lớp 6 chất lượng tốt nhất cho học sinh, giáo viên và xã hội”- Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ trao đổi.

Đồng thời, Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ cũng lưu ý các thành viên Hội đồng: Theo Luật Giáo dục 2019, Hội đồng quốc gia thẩm định SGK và thành viên Hội đồng phải chịu trách nhiệm về nội dung và chất lượng thẩm định. Vai trò của Hội đồng thẩm định như vậy là rất quan trọng.

Để bảo đảm chất lượng công tác thẩm định, Thứ trưởng đề nghị Hội đồng thẩm định cần nghiên cứu kỹ, bám sát Thông tư số 33 và Thông tư số 23. Các văn bản này đã quy định rõ 5 tiêu chuẩn, 13 tiêu chí trong thẩm định SGK, được Bộ GDĐT cụ thể hoá thành 40 chỉ báo. Đây là những nội dung quan trọng các thầy cô cần nắm vững để thẩm định và giúp tác giả hoàn thiện bản mẫu, cho ra được những SGK cho tốt.

Cùng với đó, Thứ trưởng nhấn mạnh các thành viên Hội đồng thẩm định cần nắm chắc, bám sát chương trình tổng thể, chương trình từng môn học, lưu ý việc bảo đảm độ tương đồng giữa SGK và chương trình.

Đổi mới thực nghiệm SGK

Theo báo cáo giám sát về đổi mới chương trình SGK phổ thông giai đoạn 2015 – 2020 của Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, quy định về tổ chức thực nghiệm SGK chưa rõ thời lượng và quy mô thực nghiệm, chưa được lấy ý kiến phản hồi rộng rãi. Do vậy, SGK lớp 1 (năm học 2020 – 2021) có những nội dung chưa phù hợp, gây khó khăn cho giáo viên, học sinh trong quá trình thực hiện, gây băn khoăn, phản ứng trong dư luận xã hội.

Cơ quan giám sát chỉ ra thực tế, sau 2 tháng triển khai chương trình, SGK lớp 1 (năm học 2020 – 2021), có nhiều ý kiến của phụ huynh, cử tri, dư luận về SGK Tiếng Việt lớp 1, chủ yếu tập trung vào bộ Cánh Diều…

Như vậy, thời gian tới đây quá trình thực nghiệm của các cuốn sách thuộc 11 khối lớp còn lại phải thay đổi ra sao để hạn chế tối đa những hạt sạn về mặt nội dung, hình ảnh… có thể mắc phải trước khi in thành SGK chính thức phát hành rộng rãi trên toàn quốc?

Đại diện Bộ GDĐT cho biết tới đây sẽ có hướng dẫn và giám sát chặt hơn về thực nghiệm và tập huấn sử dụng SGK mới từ lớp 2, lớp 6. Theo đó, hướng dẫn sẽ quy định cụ thể về thời lượng và quy mô thực nghiệm SGK. Cụ thể, để đảm bảo nâng cao chất lượng, Bộ GDĐT dự kiến trong thời gian tới sẽ tập trung vào việc kiểm soát quá trình thực nghiệm sách. “Trước đây, các nhà xuất bản phối hợp với tác giả đi thực nghiệm. Nhưng tới đây sẽ có sự tham gia của Bộ GDĐT trong việc phối hợp chỉ đạo cùng các nhà xuất bản thì sẽ hiệu quả hơn”- ông Độ nói.

Trong thời gian sắp tới, Bộ GDĐT sẽ tăng cường khâu thẩm định nội bộ tại các nhà xuất bản. Theo đó, các nhà xuất bản trước khi gửi bản mẫu hoàn thiện lên Bộ thì đã phải tổ chức thẩm định sơ bộ nhằm nâng cao chất lượng của các bản mẫu trước khi gửi lên Hội đồng thẩm định quốc gia.

Ngoài ra, ông Độ cho hay cần mở rộng đối tượng để có thể thêm các ý kiến đóng góp một cách rộng rãi hơn, từ đó chắt lọc nhiều ý kiến tốt cho quá trình chỉnh sửa.