Tại sao một số loài ve sầu chỉ xuất hiện 17 năm một lần?
Ve sầu, loài côn trùng cánh cứng với tiếng kêu rả rích đặc trưng, thường gắn liền với những ngày hè oi ả. Tuy nhiên, một điều kỳ lạ mà nhiều người thắc mắc là tại sao một số loài ve sầu chỉ xuất hiện sau mỗi 17 năm?
Ve sầu dành 99,5% cuộc đời của chúng dưới lòng đất. Hầu hết chúng sống thành đàn lớn dưới lòng đất với thời gian lên tới hàng năm trời. Tuy nhiên, có một số loài sẽ sống dưới lòng đất và chỉ xuất hiện 13 hoặc 17 năm một lần – ve sầu Magicicada, bao gồm 3 loài chính: Magicicada septendecim, Magicicada cassini và Magicicada septendecula. Chúng sinh sống chủ yếu ở miền đông Bắc Mỹ.
Ve sầu Magicicada trải qua giai đoạn ấu trùng dài dưới lòng đất, có thể lên đến 17 năm (hoặc 13 năm) trước khi xuất hiện trên mặt đất để lột xác, giao phối và sinh sản. So với các loài ve sầu thông thường, Magicicada có kích thước lớn hơn.
Trên thực tế, không phải tất cả các loài ve sầu đều sống và lột xác theo chu kỳ. Một số loài sẽ xuất hiện hàng năm, chúng xuất hiện vào mỗi mùa hè.
Điểm đặc trưng nhất của ve sầu Magicicada là chu kỳ sống dài 13 hoặc 17 năm. Giai đoạn ấu trùng của chúng diễn ra hoàn toàn dưới lòng đất, hút nhựa cây để phát triển. Sau khi hoàn thành giai đoạn ấu trùng, chúng chui lên mặt đất, lột xác và trải qua giai đoạn trưởng thành ngắn ngủi chỉ vài tuần để giao phối và sinh sản. Tiếng kêu ồn ào của ve sầu 17 năm có thể gây phiền toái cho con người, đặc biệt là vào ban đêm.
Năm 1907, nhà côn trùng học Charles Lester Marlatt đã nghiên cứu các lứa ve sầu bố mẹ khác nhau ở Mỹ, ghi nhận khoảng thời gian trong chu kỳ của chúng. Những đàn ve sầu này có thể có hàng triệu cá thể – đây cũng là một phần trong chiến lược tiến hóa của ve sầu.
Một số có hơn 1,5 triệu cá thể trên một mẫu Anh. Khi bắt đầu chui lên khỏi lòng đất, chúng sẽ là con mồi dễ dàng cho các loài bò sát, chim, mèo, thậm chí cả sóc.
Vì vậy, ve sầu làm một việc khá đơn giản: chúng áp đảo những kẻ săn mồi này bằng số lượng. Đây là một đặc điểm sinh tồn được gọi là sự no của động vật ăn thịt và về cơ bản nó có nghĩa là có quá nhiều ve sầu để những kẻ săn mồi có thể ăn hết được chúng.
Ve sầu Magicicada thường lớn hơn ve sầu thông thường. Chúng có màu đen hoặc nâu với các sọc màu cam hoặc đỏ, trong khi ve sầu thông thường có thể có nhiều màu sắc khác nhau, bao gồm xanh lá cây, nâu và đen. Tiếng kêu của ve sầu Magicicada thường to và cao hơn tiếng kêu của ve sầu thông thường. Nhìn chung, ve sầu Magicicada và ve sầu thông thường là hai loài côn trùng khác nhau với những đặc điểm và tập tính riêng biệt. Chu kỳ sống 17 năm độc đáo và môi trường sống đặc trưng khiến ve sầu Magicicada trở thành một loài đặc biệt và thu hút sự chú ý của các nhà khoa học và công chúng.
Trái ngược với niềm tin phổ biến, ve sầu không ngủ đông dưới lòng đất mà chúng hoạt động rất tích cực. Ở dạng nhộng không cánh, chúng đào đường hầm và di chuyển, ăn xylem từ rễ cây. Chúng chủ yếu sống cách bề mặt trong phạm vi 2 ft (61 cm), di chuyển sâu hơn và ăn rễ dày hơn khi chúng trưởng thành.
Tuy nhiên, ve sầu không thể nhận được tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết từ rễ cây. Chúng cũng dựa vào vi khuẩn cộng sinh để cung cấp các vitamin và chất dinh dưỡng thiết yếu để đổi lấy một phần năng lượng của ve sầu.
Video đang HOT
Khi ấu trùng ve sầu đào hang dưới lòng đất, chúng góp phần bón tơi đất và thúc đẩy quá trình phân hủy lá rụng, giúp cây cối hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn. Ve sầu Magicicada đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát quần thể côn trùng khác, giúp duy trì sự cân bằng sinh thái trong hệ sinh thái rừng rụng lá.
Các cơ chế chính xác khiến ve sầu xuất hiện đồng thời sau 17 năm vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, nhưng các nhà nghiên cứu tin rằng nó liên quan đến sự kết hợp của những thay đổi nội tiết tố được kích hoạt bởi nhựa cây mà chúng ăn và các tín hiệu môi trường.
Ngoài ra, các nhà khoa học cũng đưa ra nhiều giả thuyết để giải thích cho chu kỳ sống kỳ lạ này của ve sầu. Một số giả thuyết phổ biến nhất bao gồm:
Tận dụng nguồn thức ăn: Cây cối rụng lá theo chu kỳ, và rễ cây là nguồn thức ăn chính của ve sầu ấu trùng. Chu kỳ 17 năm trùng khớp với chu kỳ rụng lá của nhiều loại cây, đảm bảo ấu trùng ve sầu có nguồn thức ăn dồi dào trong suốt quá trình phát triển kéo dài dưới lòng đất.
Tiết kiệm năng lượng: Chu kỳ sống dài cho phép ve sầu ấu trùng phát triển chậm nhưng chắc chắn, tiết kiệm năng lượng và tránh lãng phí tài nguyên. Việc dành nhiều năm dưới lòng đất giúp chúng tránh khỏi những nguy hiểm trên mặt đất như thay đổi thời tiết khắc nghiệt và các mối đe dọa từ con người.
Lợi thế sinh sản: Khi ve sầu trưởng thành đồng loạt xuất hiện sau 17 năm, chúng có cơ hội giao phối hiệu quả hơn, đảm bảo tỷ lệ thụ tinh cao và tạo ra thế hệ sau. Việc tập trung sinh sản trong một thời gian ngắn giúp giảm thiểu sự cạnh tranh nguồn thức ăn và nơi trú ẩn cho ấu trùng. Chu kỳ sống 17 năm của ve sầu Magicicada không chỉ là một bí ẩn sinh học mà còn là minh chứng cho sự thích nghi phi thường của sinh vật trước môi trường sống. Nó cho chúng ta thấy tầm quan trọng của chiến lược sinh tồn trong việc bảo tồn và duy trì nòi giống.
Hơn 1.000 tỷ con ve sầu sắp xuất hiện cùng lúc sau 221 năm
Hơn 1.000 tỷ con ve sầu dự kiến xuất hiện vào mùa xuân này ở Mỹ, khi hai lứa ve sầu khác nhau đồng thời xuất hiện lần đầu tiên kể từ năm 1803.
Hai lứa ve sầu khác nhau đồng thời xuất hiện lần đầu tiên kể từ năm 1803. Ảnh: Gene Kritsky/ Đại học Mount St. Joseph.
Ve sầu định kỳ (Magicicada) là một trong những loài côn trùng có vòng đời dài nhất trong tự nhiên, được phân loại thành hai nhóm chính. Nhóm 13 năm tuổi, được gọi là Brood XIX, hay Great Southern Brood, là đàn ve sầu định kỳ lớn nhất, trải dài khắp miền đông nam nước Mỹ. Trong khi đó đàn Brood North Illinois, hay Brood XIII, xuất hiện cứ sau 17 năm.
Lần cuối cùng 2 nhóm ve sầu này xuất hiện cùng lúc là khi Thomas Jefferson làm tổng thống Mỹ. Sự kiện hiếm có này được gọi là sự xuất hiện kép (dual emergence), theo New York Times.
Sau mùa xuân này, sẽ phải mất 221 năm nữa hai đàn ve trên mới xuất hiện cùng nhau một lần nữa.
"Không ai còn sống hiện nay sẽ thấy điều đó xảy ra lần nữa", Floyd W. Shockley, nhà côn trùng học, cho biết.
Tiến sĩ Jonathan Larson tại Đại học Kentucky (Mỹ), nói thêm: "Thật hiếm khi chúng ta thấy sự xuất hiện của cặp đôi với quy mô như vậy. Chúng tôi đang nói về sự kỳ lạ tuyệt đối của thiên nhiên, một trong những loài côn trùng thú vị nhất nước Mỹ".
Hai nhóm ve sầu sẽ "thức giấc" cùng lúc vào mùa xuân này, trong sự kiện xuất hiện kép trải dài khắp Trung Tây và Đông Nam Mỹ. Ảnh: New York Times.
Sự kiện hiếm có
Những con ve sầu này sẽ bắt đầu xuất hiện vào cuối tháng 4. Chúng sẽ sử dụng chân trước để đào, chui ra từ lòng đất, trong khi đôi mắt đỏ tìm kiếm nơi an toàn mà chúng có thể hoàn tất quá trình trưởng thành.
Vài ngày sau khi xuất hiện và lột xác, những con đực sẽ bắt đầu phát ra tiếng ồn để tìm kiếm bạn tình. Âm thanh tăng dần đến mức tiếng đàn ve kêu có thể lớn hơn cả tiếng máy bay.
Tiến sĩ Shockley cho hay sự kiện này có thể sẽ dẫn đến cảnh hơn 1.000 tỷ con ve sầu cùng xuất hiện ở khoảng 16 tiểu bang Mỹ.
Để dễ hình dung, 1.000 tỷ con ve sầu, mỗi con dài chừng hơn 2,5 cm, sẽ đi được hơn 25.3 triệu km nếu chúng được xếp nối tiếp nhau.
Quãng đường này "có thể lên tới Mặt Trăng và quay trở lại 33 lần", ông nói.
Tiến sĩ Shockley cho biết một trong những khía cạnh thú vị hơn của sự xuất hiện kép này nằm ở khả năng giao phối giữa hai đàn ve, dự kiến diễn ra dọc theo dải đất hẹp ở Bắc Illinois.
"Trong hoàn cảnh thích hợp và với số lượng cá thể lai giống phù hợp, có khả năng tạo ra một đàn ve mới với chu kỳ mới. Đây là sự kiện cực kỳ hiếm gặp", ông nói.
Hơn 1.000 tỷ con ve sầu có thể cùng xuất hiện ở khoảng 16 tiểu bang Mỹ. Ảnh: Gene Kritsky/ Đại học Mount St. Joseph.
Tiến sĩ Shockley chia sẻ trong hầu hết trường hợp, ve sầu sống được khoảng một tháng, và chết không xa nơi chúng xuất hiện.
Tuy nhiên, vì chúng "không phải là loài bay giỏi và thậm chí còn đáp tệ hơn", ve sầu thường rơi trên vỉa hè và đường phố, nơi chúng có thể bị người hoặc ôtô cán bẹp, "khiến mọi thứ trở nên trơn trượt".
"Ở các khu vực đô thị, số lượng sẽ lớn và cần phải loại bỏ xác ve sầu", ông nói. "Nhưng thay vì bỏ vào thùng rác hoặc làm sạch bằng máy quét đường, mọi người nên xem chúng như phân bón miễn phí cho cây trồng trong vườn và khu vực tự nhiên".
Theo Đại học Illinois Urbana-Champaign, trong đợt ve sầu xuất hiện năm 1990, "một số báo cáo từ người dân ở Chicago cho biết họ phải dùng xẻng xúc tuyết để dọn sạch xác ve sầu trên vỉa hè".
"Hãy đón nhận nó"
Theo Gene Kritsky, giáo sư sinh học đã nghỉ hưu tại Đại học Mount St. Joseph ở Cincinnati, làn sóng ve sầu định kỳ đầu tiên sẽ xuất hiện ở phía bắc Louisiana, phía nam Arkansas, Alabama, Mississippi, phía bắc Georgia và phía tây South Carolina.
Sau đó sẽ là trung North Carolina, phía đông Tennessee và bắc Arkansas. Tiếp theo là phía nam Missouri, nam Illinois và tây Kentucky. Cuối cùng, ông cho biết, ve sầu sẽ xuất hiện khắp trung và bắc Missouri cùng Illinois, tây bắc Indiana, nam Wisconsin và đông Iowa.
Những khu vực này sẽ nghe thấy tiếng ve kêu râm ran trong khoảng 6 tuần khi loài côn trùng này bay quanh để tìm bạn tình và đặt trứng vào những rãnh nhỏ trên vỏ cành cây mà chúng đào.
Sau đó, ve sầu sẽ chết, mang theo mùi khó quên - được tiến sĩ Shockley mô tả như mùi hạt dẻ thối, khi xác chúng phân hủy.
Những con ve không cắn, không đốt và không mang theo bệnh tật nào. Chúng đóng vai trò như những "người làm vườn tự nhiên" cho cây.
Ve sầu đem lại lợi ích nhất định cho môi trường sống. Ảnh: Flickr.
Những lỗ chúng để lại giúp đất thông thoáng và cho phép nước mưa thấm xuống lòng đất, nuôi dưỡng rễ cây trong mùa hè nóng nực.
Những khe chúng đào trên cây có thể khiến một số cành bị gãy, và sau đó lá sẽ chuyển sang màu nâu. Nhưng đó giống một cách tự nhiên để cắt tỉa, và khi cây mọc lại cành, quả sẽ to hơn. Xác của ve sầu cũng cung cấp chất dinh dưỡng mà cây cần.
"Chúng rất quan trọng đối với hệ sinh thái ở rừng rụng lá phía đông", giáo sư Kritsky cho biết.
John R. Cooley, giáo sư sinh học tại Đại học Connecticut, cho hay lời khuyên tốt nhất của ông dành cho những người sống ở khu vực có sự kiện xuất hiện kép là hãy để ve sầu tồn tại.
"Rừng là nơi chúng sinh sống", ông nói. "Chúng là một phần của khu rừng. Đừng cố giết chúng. Đừng cố gắng phun thuốc trừ sâu, tất cả thứ đó. Điều đó chỉ dẫn đến kết thúc tồi tệ vì có nhiều thứ khác cũng có thể chết khi bạn sử dụng thuốc trừ sâu. Bạn sẽ kết thúc bằng cách giết chết mọi thứ".
Giáo sư Cooley cho biết nếu muốn bảo vệ những loài cây nhạy cảm, hãy sử dụng loại lưới đặc biệt được tạo ra cho mục đích đó.
Sự kiện xuất hiện kép sẽ kết thúc vào đầu tháng 7, đồng nghĩa cư dân ở các bang bị ảnh hưởng tại Mỹ một lần nữa có thể tận hưởng sự yên bình và tĩnh lặng, theo Smithsonian Magazine.
Mặc dù viễn cảnh về hàng nghìn tỷ con ve sầu xuất hiện nghe có vẻ kinh hoàng đối với một số người, tiến sĩ Shockley nhấn mạnh sự kinh ngạc về sự kiện tự nhiên hiếm gặp này.
"Đừng sợ hãi, hãy đón nhận nó như một sự kiện kỳ diệu vốn có và chấp nhận sự thật rằng nó chỉ là tạm thời", ông nói. "Nó sẽ dữ dội nhưng chỉ trong thời gian ngắn".
Loài động vật sẵn sàng chết khi sinh con Trong thế giới tự nhiên có muôn vàn điều kì thú.Và có những ông bố bà mẹ sẵn sàng hi sinh bản thân để chào đón những đứa con của minh. Ve sầu là loài động vật hy sinh hết mình để chào đón thế hệ tương lai. Khi một con ve sầu chào đời, thường sẽ là ở trên cành cây hoặc...