Sự thật sau đồng vốn đầu tư Trung Quốc

Tổng Công ty Cầu đường Trung Quốc đã gây ra nhiều tai tiếng ở Kenya.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc thông báo từ ngày 9 đến 14-8, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị sẽ thăm hai nước châu Phi Kenya và Uganda và nước châu Á Ấn Độ.

Báo Trung Quốc tán tụng công ơn với Kenya

Nhân dịp này, Tân Hoa xã đã đăng bài viết với đầu đề “Trung Quốc là đối tác tin cậy cho phát triển cơ sở hạ tầng Kenya”. Báo khoe khoang khoảng 50 công ty Trung Quốc đang làm việc tại Kenya về nhiều dự án cơ sở hạ tầng.

Báo dẫn lời vài chuyên gia địa phương ca tụng Trung Quốc là đối tác tin cậy của Kenya trong phát triển cơ sở hạ tầng. Ví dụ như chuyên gia Eric Mangunyi ở ĐH Công giáo Đông Phi tại Nairobi đánh giá: “Xây dựng đường sá, cầu cống, đường sắt là trọng tâm trong tăng trưởng kinh tế Kenya. Đây là dấu hiệu cải thiện quan hệ giữa Kenya và Trung Quốc”.

Tân Hoa xãmô tả ban đầu Trung Quốc chỉ tập trung vào các dự án đường bộ, sau đó vốn đầu tư Trung Quốc bắt đầu cung cấp cho các lĩnh vực khác như sản xuất điện, mạng lưới thủy lợi, vận tải đường sắt và nhà ở.

Đứng đầu là dự án xây dựng tuyến đường sắt trị giá 3,6 tỉ USD kéo dài từ TP cảng Mombasa đến biên giới Uganda. Dự án do Tổng Công ty Cầu đường Trung Quốc (CRBC) đầu tư thực hiện và được xem như dự án lớn nhất từ khi Kenya độc lập vào năm 1963.

Dự án gồm tám tuyến ngầm đi qua vườn quốc gia Tsavo nổi tiếng thế giới và 98 cây cầu. Công ty Đường sắt Kenya cho biết dự án đã hoàn thành 75% và sẽ hoàn thành trước thời hạn một năm. Công ty sẽ bắt đầu nhập 60 đầu máy, 1.620 toa và 40 xe trung chuyển hành khách vào cuối năm nay.

Trung Quốc khoe khoang dự án xây dựng tuyến đường sắt sẽ đưa Kenya trở thành nền kinh tế lớn nhất khu vực, kinh tế Kenya sẽ được hưởng lợi như giảm chi phí vận tải và quan trọng là sử dụng hàng chục ngàn lao động địa phương.

Ngày 1-8, công nhân Tổng Công ty Cầu đường Trung Quốc tại công trình đường sắt ở Nakuru đòi tăng tiền công. Ảnh: NATION MEDIA GROUP

Sự thật sau tuyến đường sắt ở Kenya

Trang web kinh tế Quartz ngày 3-8 (giờ địa phương) đã vạch trần sự thật về dự án xây dựng đường sắt ở Kenya.

Ngày 2-8, người dân ở huyện Narok (đa số là người chăn nuôi thuộc bộ tộc Masai) cầm dao, gậy xông vào công trình xây dựng của Tổng Công ty Cầu đường Trung Quốc tấn công công nhân Trung Quốc và hô lên đòi quyền lợi.

Báo chí địa phương cho biết vụ ẩu đả đã làm 14 công nhân Trung Quốc bị thương, phải nhập viện. Phát biểu với đài truyền hình, người dân cho biết họ được nghe hứa hẹn sẽ có việc làm nhưng thật ra không có gì hết.

Một ngày trước vụ ẩu đả ở huyện Narok, công nhân Tổng Công ty Cầu đường Trung Quốc tại công trình đường sắt ở Nakuru đã sử dụng gậy gộc và đá phong tỏa giao thông.

Các công nhân đòi trả tiền công mỗi ngày 500 shilling (5 USD) thay vì chỉ lãnh được phân nửa như hiện nay. 250 shilling chỉ là tiền công bình quân của nhân công không có tay nghề.

Trang web Quartz ghi nhận chuyện kiện thưa về lương và điều kiện lao động trong các công ty Trung Quốc xây dựng đường sá, nhà cửa và cơ sở hạ tầng ở Kenya ngày càng nhiều trong những năm gần đây. Một trong những điều người dân phản ứng nhất chính là các công ty Trung Quốc đã đưa nhân công Trung Quốc vào Kenya làm việc.

Tổng Công ty Cầu đường Trung Quốc đã hứa hẹn xây dựng tuyến đường sắt nối liền Nairobi-Mombasa và mạng lưới nối Mombasa với các chi nhánh ở Kampala (Uganda), Juba (Nam Sudan).

Hai năm sau khi bắt đầu thi công, Tổng Công ty Cầu đường Trung Quốc đã bị chỉ trích là sa thải công nhân vô cớ, “ nhập khẩu” nhân công Trung Quốc vào Kenya, lấy cắp nước của cộng đồng dân cư địa phương và bí mật lấy cát trên bãi biển Kenya làm vật liệu xây dựng.

Vung tiền mua chuộc các nước châu Phi

Ngày 4-8, trang web Quartz tiếp tục đăng bài viết với tiêu đề “Trung Quốc xây dựng tòa nhà Quốc hội mới ở Zimbabwe”.

Bài viết dẫn nguồn từ báo chí Zimbabwe đưa tin Trung Quốc đã hứa đầu tư 46 triệu USD xây dựng tòa nhà Quốc hội mới cho Zimbabwe trên khu đất nông nghiệp bên ngoài thủ đô Harare. Hồi tháng 6, dự án đã được trình cho Tổng thống Robert Mugabe.

Trung Quốc đã từng chi 25 triệu USD xây dựng tháp đôi tại thủ đô Kampala của Uganda vào năm 2011. Hiện nay tòa nhà này được dùng làm văn phòng của tổng thống và phó tổng thống.

Ngoài ra, Trung Quốc còn chi cho nhiều dự án khác ở châu Phi như nâng cấp tòa nhà Quốc hội ở Sierra Leone, nâng cấp phức hợp chính phủ và doanh trại không quân ở Zambia, xây dựng dinh tổng thống ở Mozambique, nhà hát quốc gia ở Ghana và nhiều sân vận động trên khắp châu Phi.

Hầu hết dự án cơ sở hạ tầng công cộng do Trung Quốc đầu tư ở châu Phi được đầu tư bằng vốn vay. Ngược lại, đối với các dự án xây dựng tòa nhà chính phủ, thông thường Trung Quốc biếu luôn làm quà. Đây là chuyện hiếm xảy ra trong viện trợ theo truyền thống của Trung Quốc.

Trụ sở mới của Liên minh châu Phi trị giá 200 triệu USD ở Addis Ababa được xây dựng vào năm 2012 là “món quà của Trung Quốc gửi cho châu Phi”. Trung Quốc cũng xây dựng trụ sở Bộ Ngoại giao để làm quà cho Rwanda, một trong các khoản viện trợ hiếm hoi Trung Quốc trao cho Rwanda nhằm tái thiết đất nước này sau thảm họa diệt chủng năm 1994.

Tại Zimbabwe, vì Tổng thống Robert Mugabe đã cầm quyền hơn 28 năm nay nên bị nhiều chỉ trích, do đó Trung Quốc cũng mang tiếng xấu theo. Phe đối lập đã tố cáo người Trung Quốc ăn cướp tài nguyên thiên nhiên của Zimbabwe, đồng thời hô hào trục xuất người Trung Quốc.

Trang web Quartz ghi nhận một trong những chiến lược ngoại giao lâu đời của Trung Quốc là giúp đỡ những nước châu Phi xây dựng các tòa nhà chính phủ. Trong những năm đầu khi Trung Quốc bắt đầu thâm nhập châu Phi, đầu tư xây dựng công sở là phương cách để Bắc Kinh thắt chặt quan hệ ngoại giao với đối tác mới. Các nhà nghiên cứu nhận thấy xu hướng này đang tái lập nhưng lần này xuất phát từ yêu cầu của chính các nguyên thủ quốc gia châu Phi.

PH.QUỲNH

Theo PLO