Sư phạm hấp dẫn trở lại
Sinh viên sư phạm có thêm khoản sinh hoạt phí, được bảo đảm đầu ra sau tốt nghiệp, đặc thù công việc khá ổn định, số lượng đào tạo không nhiều là những yếu tố khiến nhóm ngành đào tạo giáo viên trở nên hấp dẫn
Kết thúc đợt đăng ký xét tuyển đại học (ĐH) và cao đẳng sư phạm, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) cho biết toàn hệ thống có trên 3,8 triệu nguyện vọng (NV) đăng ký trên gần 550.000 chỉ tiêu.
Sư phạm thăng hạng
Tỉ lệ (số đăng ký NV1/chỉ tiêu) cho thấy những ngành “hot” nhất, nhiều thí sinh đăng ký nhất năm nay là: An ninh quốc phòng (566,82%); báo chí và thông tin (311,65%); nghệ thuật (210,7%); du lịch khách sạn, dịch vụ cá nhân (201%); khoa học xã hội và hành vi (197,97%)… Đáng chú ý, ngành khoa học giáo dục và đào tạo giáo viên có tỉ lệ NV đăng ký đứng thứ 9, tăng hồ sơ so với các năm trước.
Thí sinh đăng ký nguyện vọng xét tuyển ĐH năm 2021 tại Trường THPT Nguyễn Khuyến (TP HCM) .Ảnh: TẤN THẠNH
PGS-TS Nguyễn Kim Hồng, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm TP HCM, cho rằng so với nhiều ngành nghề khác, nhóm ngành đào tạo giáo viên trước đây có phần yếu thế, nguyên nhân là do sinh viên ra trường khó xin việc, thu nhập từ giảng dạy ở trường không cao… Những năm gần đây, trong khi sinh viên nhiều ngành khác phải tăng học phí do nhiều trường thực hiện tự chủ thì sinh viên sư phạm vẫn được miễn học phí.
Đặc biệt, từ năm nay, sinh viên sư phạm có thêm khoản sinh hoạt phí, được bảo đảm đầu ra sau tốt nghiệp, đặc thù công việc khá ổn định, số lượng đào tạo không nhiều là những yếu tố khiến nhóm ngành đào tạo giáo viên trở nên hấp dẫn. Nhìn tổng quan có thể thấy khi ngành sư phạm có những chính sách tốt thì nhiều thí sinh quan tâm, khi đó có cơ hội tuyển được những người giỏi.
Ông Đoàn Xuân Phong, giảng viên khối sư phạm Phân hiệu Ninh Thuận của Trường ĐH Nông Lâm TP HCM, cho rằng tỉ lệ thí sinh đăng ký vào ngành khoa học giáo dục và đào tạo giáo viên cao bởi từ năm nay, chính sách nhà nước có thêm những ưu tiên cho sinh viên ngành sư phạm. Ngoài ra, nhu cầu tuyển thêm giáo viên để thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới, chính sách xã hội hóa giáo dục được đẩy mạnh tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho sinh viên ngành sư phạm. Đặc biệt, tâm lý thí sinh muốn vào sư phạm vì muốn có công việc ngay tại địa phương, không xa nhà, ít cạnh tranh khốc liệt so với các ngành nghề khác.
Thạc sĩ Nguyễn Hứa Duy Khang, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Cần Thơ, cũng cho rằng từ khóa tuyển sinh năm nay, ngoài việc được miễn học phí, sinh viên sư phạm còn được cấp sinh hoạt phí hằng tháng nên đây cũng là yếu tố thu hút nhiều thí sinh vào sư phạm.
Video đang HOT
Băn khoăn đặt hàng đào tạo giáo viên
Ông Khang cho rằng đặt hàng đào tạo là cơ sở để sinh viên sư phạm nhận được khoản hỗ trợ sinh hoạt phí. Tuy nhiên, chính sách này có thể dẫn đến khó khăn cho các địa phương.
Trước tiên là khi cho sinh viên đăng ký chọn địa phương công tác sau tốt nghiệp thì những khu vực vùng sâu, vùng xa liệu có đủ số đăng ký theo nhu cầu tuyển dụng của địa phương. Đó là chưa kể trong 4 năm tới, nhu cầu tuyển dụng vào thời điểm sinh viên ra trường có thể sẽ thay đổi. “Nếu nhu cầu tuyển dụng không còn nhiều khi đăng ký nhu cầu thì địa phương có tuyển không hay sẽ đánh trượt trong kỳ thi tuyển công chức, viên chức, sinh viên không trúng tuyển có phải bồi hoàn kinh phí cho địa phương?” – ông Khang đặt vấn đề.
Ngoài ra, nếu sinh viên nhận hỗ trợ sinh hoạt phí của tỉnh này nhưng vì một lý do nào đó mà công tác ở tỉnh khác thì tỉnh này có trả tiền sinh hoạt phí cho sinh viên không, trong khi sinh viên phải bồi hoàn cho địa phương trước đây đã cấp sinh hoạt phí?
Từ những vấn đề trên, ông Khang cho rằng chính sách miễn học phí, cấp sinh hoạt phí chỉ nên là quy định. Để tránh lãng phí, sinh viên sư phạm tốt nhất vẫn phải trả học phí, sau này địa phương nào tuyển dụng thì phải trả chi phí đào tạo (học phí) và sinh hoạt phí theo quy định cho sinh viên. Địa phương nào cần thì phải có những chính sách tốt để thu hút.
PGS-TS Nguyễn Kim Hồng cho rằng nếu để sinh viên được chọn địa phương làm việc sau khi tốt nghiệp thì những vùng sâu, vùng xa sẽ rất khó tuyển được, dẫn đến thiếu giáo viên. Bởi lẽ, chính sách về lương của giáo viên hiện cũng như nhiều ngành nghề khác, trong khi giáo viên vùng sâu, vùng xa gần như không có cơ hội cải thiện thu nhập. Để có những sinh viên đăng ký làm việc ở vùng sâu, vùng xa thì khả năng phải hạ chuẩn đầu vào. Ngoài ra, việc xác định nhu cầu tuyển dụng cho 4 năm tới cũng khó bảo đảm về việc làm cho giáo viên bởi sự dịch chuyển dân cư, khi kinh tế địa phương khó khăn, người dân có xu hướng chuyển đến những TP lớn để tìm việc làm và mang theo gia đình, con cái.
Nên làm việc theo điều động
PGS- TS Nguyễn Kim Hồng cho rằng để tránh tình trạng nơi thừa, nơi thiếu giáo viên, ngành giáo dục cần tính đến cơ chế bổ nhiệm mang tính toàn quốc. Khi đó, sinh viên ra trường phải phụng sự công việc, chấp hành sự điều động đến làm việc ở những vùng sâu, vùng xa trong những năm nhất định.
Tuyển sinh ĐH năm 2021: Lỗ hổng lựa chọn ngành nghề
Thống kê từ Bộ GD-ĐT cho thấy, cả nước có hơn 1 triệu thí sinh đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT năm 2021 và xét tuyển đại học (ĐH).
Tổng số nguyện vọng (NV) đăng ký xét tuyển ĐH là hơn 3,8 triệu, trong khi tổng chỉ tiêu tuyển sinh ĐH, cao đẳng là 544.578 chỉ tiêu.
Dù số NV đăng ký so với tổng chỉ tiêu là dồi dào về nguồn tuyển; nhưng thực tế ngành bão hòa, dư thừa vẫn thu hút nhiều NV, ngành có nhu cầu lớn lại ít NV.
Những nghịch lý
Nếu so sánh giữa số NV so với chỉ tiêu thì số NV đăng ký nhiều hơn gấp 6,977 lần so với tổng chỉ tiêu cần tuyển. Tuy nhiên, nhìn vào thống kê của từng nhóm ngành sẽ có sự nghịch lý.
Nhóm ngành báo chí và thông tin có tổng chỉ tiêu là 6.539 nhưng số NV đăng ký là 100.120 (cao hơn 15,3 lần so với chỉ tiêu). Nhóm ngành kinh doanh và quản lý, pháp luật có chỉ tiêu là 118.579 nhưng NV đăng ký là 1.253.021 (cao hơn 10,5 lần so với chỉ tiêu). Nhóm ngành An ninh, quốc phòng có 6.280 chỉ tiêu nhưng NV đăng ký lên đến 39.492 (cao hơn 6,28 lần).
Nhóm ngành sức khỏe chỉ tiêu là 36.816 nhưng thu hút đến 233.163 NV đăng ký (nhiều hơn 6,3 lần so với chỉ tiêu). Nhóm ngành đào tạo giáo viên có chỉ tiêu là 50.687 và NV đăng ký là 234.383 (cao hơn gấp 4,6 lần).
Trong khi đó, nhóm ngành thú y, khoa học sự sống, khoa học tự nhiên có số lượng NV đăng ký chỉ nhiều hơn chỉ tiêu chưa tới 3 lần. Còn nếu tính theo số lượng NV1 đăng ký so với chỉ tiêu thì đáng báo động.
Ngành thú y chỉ tiêu là 3.100 nhưng NV1 đăng ký chỉ có 2.371, ngành khoa học sự sống chỉ tiêu là 5.938 nhưng NV1 đăng ký chỉ có 1.552, ngành khoa học tự nhiên chỉ tiêu là 4.525 nhưng NV1 đăng ký chỉ có 912. Trong khi đó, NV1 là nguyện vọng cao nhất và ưu tiên nhất của thí sinh khi đăng ký.
Thí sinh xét tuyển bằng điểm học bạ THPT năm 2021 vào Trường ĐH Công nghệ TPHCM
Thử nhìn vào một số trường đa ngành, từ thực tế tuyển sinh và đào tạo nhóm ngành III sẽ thấy quy mô đào tạo nhóm ngành này rất lớn.
Ở Trường ĐH Công nghệ TPHCM, năm 2020 nhóm ngành kinh doanh và quản lý, pháp luật (nhóm ngành III) chỉ tiêu tuyển sinh là 1.388, sang năm 2021 chỉ tiêu nhóm ngành này tiếp tục tăng lên thành 1.950.
Đáng nói là ngành quản trị kinh doanh năm 2020 chỉ tiêu 370, nhưng năm 2021 tăng lên thành 700 chỉ tiêu; ngành kế toán năm 2020 chỉ tiêu 148, nhưng năm 2021 tăng lên thành 300 chỉ tiêu.
Trường ĐH Mở TPHCM năm 2020 chỉ tiêu nhóm ngành III là 2.115 chỉ tiêu, nhưng nhập học đến 2.534. Chỉ tiêu nhóm ngành này chiếm gần 50% tổng chỉ tiêu năm 2020. Năm 2021 nhóm ngành này của trường tiếp tục tăng chỉ tiêu lên thành 2.228, cũng chiếm gần 50% tổng chỉ tiêu...
Phải điều tiết bằng chính sách vĩ mô
Chiếu theo Quyết định 579 của Thủ tướng Chính phủ về Chiến lược phát triển nhân lực Việt Nam giai đoạn 2011-2020, hiện nay đã có nhiều nhóm ngành vượt ngưỡng và một số nhóm ngành chưa đạt được mục tiêu đề ra. Cụ thể, nhóm ngành quản lý nhà nước, hoạch định chính sách và luật quốc tế đến năm 2020 chỉ tiêu là 20.000 sinh viên, nhóm ngành tài chính - ngân hàng chỉ tiêu là 120.000, nhóm ngành khoa học, công nghệ 100.000 chỉ tiêu, nhóm ngành y tế, chăm sóc sức khỏe chỉ tiêu là 80.000, nhóm ngành công nghệ thông tin 550.000.
Trong khi đó, thực tế cho thấy, riêng năm 2021 chỉ tiêu tuyển sinh nhóm ngành III (kinh doanh và quản lý, pháp luật) đã có chỉ tiêu là là 118.579, nếu tính luôn quy mô đào tạo hiện nay thì vượt mục tiêu ít nhất gấp 3 lần. Còn nhóm ngành khoa học máy tính và công nghệ thông tin chỉ tiêu tuyển sinh năm 2021 chỉ có 49.555, nếu tính luôn quy mô đào tạo hiện nay cũng chưa đạt 50% mục tiêu của chiến lược.
Th.S Phạm Thái Sơn, Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông Trường ĐH Công nghệ thực phẩm TPHCM, cho biết: Thực ra việc tìm kiếm việc làm đã quyết định tới việc học gì của các thí sinh. Các ngành kinh tế, du lịch, công nghệ thông tin vào trường tăng hơn trước khoảng 15%-30% hồ sơ. Điều này phản ánh tâm lý thí sinh thích những ngành học kinh tế, du lịch... hơn.
Có thực tế trên là do công tác hướng nghiệp của chúng ta còn chưa đúng, các thí sinh vẫn thích học đại học hơn, và ngay cả các trường THPT vẫn lấy tỷ lệ học sinh vào ĐH làm thước đo cho uy tín, chất lượng.
"Để tự chủ giáo dục đại học, trong đó tự chủ trong tuyển sinh thì quản lý nhà nước vẫn phải có sự điều tiết vĩ mô nhằm đảm bảo sự phát triển cân đối ngành nghề và trình độ như luật định. Nếu không có sự can thiệp của cơ quan quản lý thì quy hoạch sẽ phá vỡ và khó đạt mục tiêu như kỳ vọng", TS Hoàng Ngọc Vinh, thành viên Tổ tư vấn của Ủy ban đổi mới giáo dục quốc gia giai đoạn 2016-2021 nhấn mạnh.
TS Hoàng Ngọc Vinh, thành viên Tổ tư vấn của Ủy ban đổi mới giáo dục quốc gia giai đoạn 2016-2021, nhìn nhận: Sở dĩ có sự tồn tại ngành dư thừa vẫn tuyển nhiều, ngành thiếu không tuyển đủ là do khi làm quy hoạch tổng hợp phát triển nguồn nhân lực và quy hoạch từ các bộ ngành, địa phương có thể đã có những tính toán dự báo không sát, nhưng lại không có đánh giá giữa kỳ thực hiện để điều chỉnh các mục tiêu cũng như những giải pháp.
Bên cạnh đó, cách xác định chỉ tiêu tuyển sinh vẫn dựa vào nguồn lực đầu vào mà không dựa vào nhu cầu thị trường để sớm điều tiết quy mô. Cách điều tiết ở đây là tăng học phí ở những ngành có quy mô tuyển sinh lớn hoặc bằng tỷ lệ giảng viên/sinh viên giảm. Nói cách khác, đào tạo phải theo nhu cầu của thị trường lao động chứ không phải khả năng đến đâu đào tạo đến đó. Chính vì vậy, hiện nay tồn tại cách làm trống đánh xuôi, kèn thổi ngược và những bất cập.
Trong khi đó, nhiều chuyên gia đào tạo cho rằng: Định hướng nghề nghiệp chọn ngành, chọn trường và thậm chí bậc học, là câu chuyện quan trọng nhưng vẫn còn nhiều lỗ hổng chưa thể giải quyết. Tình trạng ngồi nhầm chỗ, chọn ngành theo đám đông là nguyên nhân dẫn đến khi học, đi thực hành, cọ xát thực tế nhiều em cảm thấy mình thật sự không phù hợp, bỏ học giữa chừng. Do đó, thí sinh cần lưu ý lấy gốc là hướng nghiệp, nghĩa là bản thân phù hợp lĩnh vực nghề nghiệp nào, sau đó mới chọn ngành và chọn trường.
Đấu thầu trong đào tạo giáo viên nghe hay nhưng khó khả thi? Bộ GD-ĐT đang có dự thảo văn bản về việc hướng dẫn thực hiện phương thức giao nhiệm vụ đặt hàng hoặc đấu thầu đào tạo giáo viên theo nhu cầu xã hội quy định tại Nghị định số 116/2020/NĐ-CP của Chính phủ. Theo đó, UBND các tỉnh sẽ xác định nhu cầu sử dụng giáo viên mới, lập dự toán và bố...