Sách giáo khoa mới được xây dựng công phu
Chỉ một thời gian ngắn nữa, kết quả thẩm định bộ SGK phổ thông mới sẽ được Bộ GD&ĐT công bố.
Quá trình thẩm định đã được tổ chức và diễn ra ra sao? SGK mới phải có những tiêu chí gì để đáp ứng CTGDPT mới?… vẫn là những thông tin được xã hội quan tâm trước khi SGK mới được ban hành. TS Thái Văn Tài – Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ GD&ĐT) đã trao đổi với Báo GD&TĐ xung quanh các vấn đề trên.
Ảnh minh họa/ INT
- Ông có thể cho biết rõ hơn về quy trình biên soạn, thẩm định SGK phổ thông mới. Những tiêu chuẩn SGK đáp ứng CTGDPT mới là gì?
- Bộ GD&ĐT đã ban hành Thông tư số 33/2017/TT-BGDĐT ngày 22/12/2017 quy định về tiêu chuẩn, quy trình biên soạn, chỉnh sửa SGK; tiêu chuẩn, tổ chức cá nhân biên soạn SGK; tổ chức và hoạt động của Hội đồng quốc gia thẩm định SGK (Thông tư số 33) và Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 28/12/2018 ban hành Chương trình giáo dục phổ thông (Thông tư số 32 kèm theo) cụ thể như sau:
Quy trình biên soạn SGK là: Tổ chức, cá nhân biên soạn SGK đăng ký và nộp bản thảo SGK đến nhà xuất bản. Đơn vị đề nghị thẩm định SGK là Nhà xuất bản (NXB) được thành lập theo quy định của pháp luật, trong đó việc tổ chức xuất bản SGK phải được ghi trong giấy phép thành lập NXB. NXB tổ chức biên tập, hoàn thành bản mẫu SGK; phối hợp với tổ chức, cá nhân biên soạn SGK tổ chức thực nghiệm SGK.
Bộ GD&ĐT tổ chức thẩm định bản mẫu SGK theo quy định. NXB có SGK được thẩm định phối hợp với tổ chức, cá nhân biên soạn SGK hoàn thiện bản mẫu SGK sau thẩm định. Bộ trưởng Bộ GD&ĐT phê duyệt, cho phép sử dụng SGK.
Hội đồng quốc gia thẩm định SGK bao gồm các nhà khoa học, nhà giáo dục, nhà quản lý giáo dục có kinh nghiệm, uy tín về giáo dục và đại diện các tổ chức có liên quan. Có ít nhất 1/3 tổng số thành viên là các nhà giáo đang giảng dạy môn học, hoạt động giáo dục ở cấp học tương ứng.
Ảnh minh họa/ INT
Số lượng thành viên Hội đồng là số lẻ, tối thiểu là 7 người. Mỗi thành viên Hội đồng là những người “có phẩm chất đạo đức, tư tưởng tốt; có đủ sức khỏe và thời gian tham gia thẩm định SGK; có trình độ từ đại học trở lên, am hiểu về khoa học giáo dục, có chuyên môn phù hợp với SGK được thẩm định” và tham gia vào các hoạt động liên quan đến đổi mới chương trình, SGK.
Tiêu chuẩn SGK đáp ứngCTGDPT mới đòi hỏi: Nội dung SGK thể hiện đúng và đầy đủ nội dung của chương trình môn học hoặc hoạt động giáo dục; bảo đảm tính cơ bản, khoa học, thiết thực, phù hợp với thực tiễn Việt Nam.
Các bài học trong SGK tạo điều kiện cho GV vận dụng sáng tạo các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học lấy hoạt động học của HS làm trung tâm; tạo cơ hội và khuyến khích học sinh tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập, phát huy tiềm năng của mỗi HS. Các bài học trong SGK thể hiện đúng, đủ, rõ mức độ đáp ứng yêu cầu cần đạt về phẩm chất, năng lực của HS và yêu cầu về đánh giá kết quả giáo dục được quy định trong chương trình môn học, hoạt động giáo dục, làm cơ sở cho việc đánh giá chính xác kết quả giáo dục.
Cấu trúc SGK có đủ các thành phần cơ bản sau: Phần, chương hoặc chủ đề; bài học; giải thích thuật ngữ; mục lục. Cấu trúc bài học trong SGK bao gồm các thành phần cơ bản sau: Mở đầu, kiến thức mới, luyện tập, vận dụng…
Dựa vào các tiêu chuẩn, tiêu chí nói trên, Bộ GD&ĐT đã tổ chức các hội thảo chuyên sâu gồm các chuyên gia giỏi, có nhiều kinh nghiệm về CTGDPT, trong lĩnh vực biên soạn và thẩm định SGK; các nhà quản lý giáo dục, các GV đang trực tiếp giảng dạy, các chuyên gia quốc tế để phân tích và xây dựng hệ thống các minh chứng cần đạt trong SGK khi tiến hành thẩm định.
Video đang HOT
TS Thái Văn Tài – Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ GD&ĐT)
- Vậy tiến trình tổ chức thẩm định SGK lớp 1 theo Chương trình GDPT mới đã diễn ra tới đâu?
- Bộ GD&ĐT đã ban hành Kế hoạch số 544/KH-BGDĐT ngày 24/6/2019 về việc tổ chức thẩm định SGK lớp 1 và Thông báo số 543/TB-BGDĐT về việc tổ chức thẩm định SGK lớp 1. Đến hết thời hạn thông báo, Bộ GD&ĐT đã tiếp nhận các bản mẫu SGK từ 3 đơn vị đề nghị thẩm định, gồm NXB Giáo dục Việt Nam, NXB Đại học Sư phạm, NXB Đại học Sư phạm TPHCM.
Qua quá trình rà soát, kiểm tra và đối chiếu với quy định tại Thông tư số 33 đối với từng hồ sơ của mỗi bộ SGK, Bộ GD&ĐT đã tiếp nhận các bộ sách được đề nghị thẩm định đối với 9 môn học ở lớp 1 như sau: Môn Tiếng Việt: 6 bản thảo; Môn Toán: 6 bản thảo; Môn Đạo Đức: 6 bản thảo; Môn Tự nhiên – Xã hội: 5 bản thảo; Môn Giáo dục thể chất: 4 bản thảo; Môn Nghệ thuật (Âm nhạc): 5 bản thảo; Môn Nghệ thuật (Mĩ thuật): 5 bản thảo; Hoạt động trải nghiệm: 6 bản thảo; Môn Tiếng Anh: 6 bản thảo.
Đến thời điểm hiện tại, Bộ GD&ĐT chưa nhận được bất kì phản ánh chính thức nào từ các đơn vị đề nghị thẩm định (NXB), từ các tác giả về kết quả đánh giá của Hội đồng thẩm định và quy trình làm việc của ban tổ chức thẩm định. Hầu hết, đơn vị đề nghị thẩm định có bản mẫu SGK xếp loại “Không đạt” đều có nguyện vọng và gửi đơn đề nghị về Bộ GD&ĐT để được chỉnh sửa, biên soạn lại để tiếp tục trình tự thẩm định.
Quy trình làm việc của Hội đồng gồm: Mỗi thành viên Hội đồng nhận bản thảo SGK từ ban tổ chức và nghiên cứu độc lập (15 ngày); Hội đồng làm việc tập trung để thảo luận, 7 ngày gồm các nội dung: Nghe tác giả báo cáo về nội dung bản thảo SGK, thảo luận tập trung công khai về bản thảo SGK, công bố kết quả trực tiếp cho tác giả để biết nội dung chi tiết đánh giá của Hội đồng thảo luận tiếp thu, chỉnh sửa và có ý kiến phản biện lại Hội đồng (nếu có).
Hội đồng thẩm định SGK được thực hiện theo hai vòng (vòng 1, vòng 2), dựa trên các tiêu chí, tiêu chuẩn và các minh chứng cần đạt của từng bản thảo SGK và kết luận ở ba mức: Đạt, Đạt nhưng cần sửa chữa, Không đạt. Đối với bản thảo được Hội đồng đánh giá là “Đạt nhưng cần sửa chữa”, các tác giả chỉnh sửa theo góp ý của Hội đồng và đề nghị thẩm định vòng 2. Những bản thảo SGK được đánh giá là “Không đạt”, các tác giả có quyền chỉnh sửa theo góp ý đánh giá của Hội đồng để trình thẩm định lại như thẩm định lần đầu…
- Khi nào Bộ GD&ĐT dự định công bố kết quả thẩm định của các Hội đồng để các địa phương lựa chọn SGK theo đúng thẩm quyền của mình, thưa ông?
Hiện nay, hội đồng thẩm định SGK quốc gia đã kết thúc làm việc theo kế hoạch và bàn giao cho Bộ GD&ĐT 38 bản thảo SGK của 9 môn học lớp 1. 38 bản thảo này đã được hội đồng quốc gia đánh giá các nội dung mạch kiến thức theo Thông tư 32 về công bố CTGDPT 2018; và đảm bảo về tiêu chí, cấu trúc, quy định theo Thông tư 33.
Do SGK là tài liệu quan trọng đối với quá trình thực hiện CTGDPT và là tài liệu quan trọng đối với quá trình dạy học, liên quan đến nhiều luật quan trọng (Luật Giáo dục; Luật Xuất bản; Luật Sở hữu trí tuệ và nhiều văn bản pháp luật khác) nên các vụ, cục chức năng của Bộ GD&ĐT đang thực hiện bước cuối cùng rà soát lại những căn cứ pháp lý một cách đầy đủ đối với các quy định về SGK trước khi trình Bộ trưởng ký quyết định công nhận thẩm định SGK.
- Cảm ơn ông!
Có nhiều tác giả tuổi cao, sức khỏe đã yếu nhưng với tinh thần chăm lo cho thế hệ trẻ, tâm huyết với sự nghiệp giáo dục đã nghiên cứu và biên soạn các bản thảo SGK theo Chương trình mới. Nhiều bản mẫu SGK có quan điểm biên soạn riêng, cấu trúc sách mới, hiện đại, tiếp cận với cách biên soạn sách của các nước tiên tiến trên thế giới nhưng vẫn bảo đảm phù hợp với điều kiện nhà trường và HS tiểu học Việt Nam; bảo đảm tính “mở”, linh hoạt, tạo điều kiện cho GV phát huy tính chủ động, sáng tạo theo định hướng và qui định của CTGDPT mới…
TS Thái Văn Tài – Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ GD&ĐT)
Đức Trí (Thực hiện)
Theo giaoducthoidai
Thẩm định sách giáo khoa: Chưa đồng thuận, mời 'trọng tài'
Một đợt thẩm định sách giáo khoa mà TS Thái Văn Tài - vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học - đánh giá là bài bản, chặt chẽ trên cơ sở pháp luật đã khép lại ở vòng 2 với 38/49 bản thảo của 9 môn lớp 1 đạt yêu cầu.
Tổng chủ biên một bộ SGK vừa đạt yêu cầu thẩm định đi thực tế, trực tiếp trao đổi với giáo viên và học sinh ở Lào Cai - Ảnh: CHU HÀ LINH
"Nếu các tác giả, nhóm tác giả có tâm huyết, kiên trì thì có thể tiếp tục gửi sách thẩm định vào tháng 11-2019. Sách vượt qua đợt thẩm định này vẫn kịp chuẩn bị cho năm học 2020-2021, năm đầu tiên thực hiện chương trình mới ở lớp 1."
Ông THÁI VĂN TÀI
Tuy vậy, vẫn còn rất nhiều băn khoăn và những ý kiến khác nhau trong quá trình thực hiện. Và nếu chưa thuyết phục, có thể nghĩ đến "lực lượng trọng tài".
Liệu có quay về thời sách giáo khoa "đồng phục"?
TS Thái Văn Tài cho rằng kết quả thẩm định sách giáo khoa (SGK) khách quan, minh bạch, dựa trên cơ sở khoa học và sự cầu thị, lắng nghe của hội đồng với các nhóm tác giả.
"Đa số các tác giả có thái độ cầu thị, nghiêm túc tiếp thu góp ý của hội đồng thẩm định. Số bản SGK đã đạt ở vòng 2 đầy đủ các môn đảm bảo chất lượng, đa dạng hóa cách tiếp cận nội dung, chú trọng đến tổ chức dạy học" - TS Thái Văn Tài khẳng định.
Tuy nhiên, ý kiến từ các chuyên gia độc lập và tác giả tham gia biên soạn lo ngại về việc thẩm định quá tỉ mỉ, cứng nhắc, can thiệp sâu vào cấu trúc SGK dẫn tới các bộ SGK thực chất chỉ là những phiên bản của một bộ sách, minh họa cho chương trình giáo dục mới.
"Nhiều ý tưởng sáng tạo đã không được thành viên hội đồng thẩm định chấp nhận do quan điểm khác biệt. Những quan điểm mới mẻ đã không thể thuyết phục được hội đồng với tư duy duyệt sách an toàn, bám sát quy định một cách cơ học" - một tác giả sách toán chia sẻ.
Nhóm tác giả của các cuốn sách tiếng Việt và đạo đức của Trung tâm Công nghệ do GS.TSKH Hồ Ngọc Đại chủ biên cho rằng hội đồng can thiệp sâu vào cấu trúc từng bài học thay cho việc căn cứ vào chuẩn kiến thức, kỹ năng, mục tiêu giáo dục cần đạt.
Những đánh giá "khó" hoặc "không có trong chương trình", "còn thiếu" khá cứng nhắc, chung chung, mang quan điểm chủ quan nhiều. Khi trao đổi về sự việc này, GS.TSKH Trần Ngọc Thêm - nguyên chủ tịch Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước - cho rằng: "Chúng ta cũng không nên đòi hỏi tất cả bộ SGK đều phải được biên soạn giống nhau đến từng nội dung, chi tiết.
Nếu vậy, những bộ sách được thông qua của một môn học sẽ trở thành những biến thể của một bộ sách. Chúng ta đã vô tình trở lại lối quản lý theo "tư duy đồng phục". Điều này vô hình trung triệt tiêu tính đa dạng, sáng tạo mà chúng ta đang muốn các tác giả viết sách phải phát huy".
PGS.TS Mạc Văn Trang, Viện Khoa học giáo dục Việt Nam, thì bức xúc hơn khi cho rằng "làm đúng quy trình" như thế thì sách của GS Hồ Ngọc Đại bị loại là đúng rồi, cũng có nghĩa là loại luôn những giá trị đã được khẳng định.
Có thể mời "lực lượng thứ ba"
Trao đổi thêm với Tuổi Trẻ, TS Thái Văn Tài vẫn khẳng định lại quan điểm của Bộ GD-ĐT về thẩm định SGK, trước hết bám sát thông tư 32/2018/TT-BGDĐT ban hành chương trình giáo dục phổ thông và thông tư 33/2017/TT-BGDĐT về quy định liên quan tới biên soạn, thẩm định SGK.
Việc các nhóm tác giả có cách tiếp cận nội dung khác nhau đó chính là sự sáng tạo, đa dạng, nhưng cốt lõi vẫn phải bám sát chương trình đã ban hành, tuân thủ nguyên tắc nhất quán trong các bộ sách từ lớp 1 - 12.
Tuy nhiên, ông Tài cũng bày tỏ quan điểm tôn trọng sự dân chủ trong quy trình thẩm định SGK, tôn trọng ý kiến của hội đồng thẩm định và tác giả. Trường hợp hội đồng và nhóm tác giả SGK không có tiếng nói chung thì cả hai bên (hội đồng và tác giả) đều có quyền đề nghị Bộ GD-ĐT mời một lực lượng thứ ba làm việc độc lập để có một đánh giá khách quan.
"Nếu cho rằng hội đồng làm việc cứng nhắc, can thiệp sâu làm mất đi tính sáng tạo làm nên giá trị riêng của mỗi bộ sách thì tại sao không sử dụng quyền đề nghị trưng dụng lực lượng thứ ba?" - ông Tài nêu vấn đề.
Theo luật, bộ trưởng Bộ GD-ĐT có thẩm quyền công bố các bộ SGK đạt yêu cầu và chịu trách nhiệm về việc này, vì thế lực lượng thứ ba - nếu cần thiết và có sự đề nghị của hội đồng hoặc tác giả - thì cũng do bộ trưởng Bộ GD-ĐT quyết định về thành phần.
Những người tham gia "lực lượng thứ ba" này phải hiểu về chương trình, hiểu quy trình biên soạn SGK, làm việc độc lập, khách quan.
Loại thêm cuốn sách đạo đức 1 - Công nghệ giáo dục
Ngoài sách tiếng Việt và toán từng có giá trị thực tiễn, trong đó tiếng Việt có quá trình thực nghiệm dài, trải qua nhiều hội đồng thẩm định, kết quả nghiên cứu khẳng định giá trị của nội dung dạy học này, mới đây sách đạo đức 1 cũng bị loại ở vòng 2 khiến nhóm tác giả bất ngờ.
Theo bà Ngô Thị Tuyên, tác giả cuốn đạo đức 1 - Công nghệ giáo dục, nhóm tác giả đã rất cầu thị. Mặc dù ở vòng 1 nhiều góp ý cứng nhắc, chi tiết, mang tính kỹ thuật nhưng nhóm tác giả vẫn cố gắng điều chỉnh hết để đăng ký thẩm định lần 2, nhưng vẫn bị loại.
Trong biên bản nhận xét lần 2, những đánh giá khiến nhóm tác giả thấy không thuyết phục. Theo nhóm tác giả, hội đồng can thiệp quá sâu vào nội dung bài học thay vì căn cứ vào mục tiêu, yêu cầu, chuẩn kiến thức, kỹ năng cần đạt của chương trình.
Bà Tuyên cũng cho biết ở vòng 2, hội đồng nhận xét tốt về sách đạo đức - Công nghệ giáo dục, cho rằng cách tiếp cận của sách theo hướng giáo dục lối sống, cụ thể hóa thành các kỹ năng rất tốt.
"Ngày 2-10, hội đồng trao đổi với nhóm tác giả chỉ cần phải sửa chữa chút ít nữa và 14-10 nộp lại để xem xét. Nhưng chỉ 2 ngày sau, 4-10, có người của hội đồng báo cho chúng tôi là sách không đạt. Trong quá trình làm việc với hội đồng, nhóm tác giả này cũng đối thoại, trao đổi lại ý kiến của mình nhưng không nhận được giải thích thỏa đáng" - bà Tuyên chia sẻ.
TS Thái Văn Tài cho biết chưa nắm được những vấn đề tác giả nói về quy trình ở vòng 2 nhưng những vấn đề nhóm tác giả thấy chưa ổn thì cần đối thoại hoặc có phản hồi chính thức.
Tham khảo "trọng tài" quốc tế
TS Thái Văn Tài cho rằng luật cũng quy định có thể tham khảo ý kiến chuyên gia quốc tế trong việc thẩm định SGK. "Hiện kết quả này đang được chuyển cho ban tổ chức thẩm định SGK của Bộ GD-ĐT để rà soát lại lần cuối về quy trình, xem xét cả những ý kiến phản hồi, khiếu nại của các nhóm tác giả (nếu có). Khi mọi vấn đề đã ổn sẽ trình bộ trưởng Bộ GD-ĐT công bố kết quả chính thức của đợt thẩm định đầu tiên" - ông Tài cho biết. Dự kiến việc công bố này sẽ diễn ra vào cuối tháng 10-2019.
Ông Thái Văn Tài cũng cho biết các sách không đạt ở đợt này nếu sửa chữa theo những góp ý của hội đồng thẩm định thì có thể đăng ký thẩm định lại vào tháng 11-2019.
Theo tuoitre
Sách giáo khoa cho đổi mới giáo dục Kỳ 3: Nỗ lực chọn bộ sách tốt nhất Theo tinh thần Nghị quyết 88 của Quốc hội, việc triển khai một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa (CT, SGK) sẽ xóa độc quyền, tạo điều kiện huy động các nguồn lực xã hội, môi trường cạnh tranh trong biên soạn, xuất bản SGK. Đây không những là cơ hội để các địa phương chọn lựa dạy và học bộ SGK...