Sa sút trí tuệ: Giải bài toán khó bằng cách tiếp cận sớm

Ngày nay, bệnh sa sút trí tuệ có xu hướng ngày càng gia tăng khi mà tuổi thọ người Việt Nam được cải thiện và tốc độ già hóa ngày càng tăng.

Bệnh không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe mà còn là gánh nặng kinh tế, làm giảm chất lượng cuộc sống không chỉ của người bệnh mà còn của cả người thân xung quanh.

Lão hóa hay suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ

Chúng ta đã biết, ở người cao tuổi có thể có một số biểu hiện như giảm chú ý, kém tập trung, khó ghi nhớ, hay quên v.v… Đó là những hậu quả của quá trình lão hóa não và có thể do suy giảm hoạt tính của chức năng của não bộ. Tuy nhiên chúng ta cần phân biệt các dấu hiệu này với các biến đổi sinh lý, bệnh lý sớm của sa sút trí tuệ để có hướng xử trí phù hợp,kịp thời.

Quá trình tiến triển từ các dấu hiệu lão hóa bình thường đến bệnh lý sa sút trí tuệ đều trải qua một giai đoạn trung gian là “suy giảm nhận thức nhẹ” với các biểu hiện như đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi, rối loạn tiền đình, hoa mắt, ù tai, hay tăng tập trung, ghi nhớ do công việc – đây là các yếu tố nguy cơ của suy giảm trí nhớ.

Ảnh hưởng của giai đoạn sớm làm bệnh nhân mất tập trung, mệt mỏi, giảm chất lượng công việc. Nếu không được điều trị bệnh sẽ ngày càng nặng và việc điều trị sẽ ngày càng khó khăn. Bệnh sau đó có thể tiến triển nặng dần lên với đầy đủ các biểu hiện của bệnh sa sút trí tuệ như:

- Trí nhớ bị suy giảm, giảm khả năng nhận thức về thời gian, không gian, không nhận ra được người thân, người quen, các đồ vật quen thuộc.

- Giảm giao tiếp bằng lời và chữ viết, khó tìm từ để nói, nói sai, viết sai.

- Khó khăn trong việc ăn uống, sinh hoạt, vệ sinh cá nhân.

- Lo âu, trầm cảm, lãnh đạm, nghi ngờ.

Việc nhận biết các biểu hiện này từ người thân có giá trị vô cùng quan trọng vì bản thân bệnh nhân khó đánh giá hoặc phát hiện ra được sự thay đổi này trong thời gian dài.

Quản lý và điều trị suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ

Điều trị suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ bao gồm: thay đổi lối sống, sinh hoạt, phục hồi chức năng và điều trị bằng thuốc. Các biện pháp cần được thực hiện sớm và quản lý hiệu quả nhằm giúp người bệnh điều trị bệnh hiệu quả và nâng cao được chất lượng cuộc sống:

Thay đổi lối sống, sinh hoạt: Tăng cường hoạt động trí não như đọc báo, đọc sách, chơi trò chơi phù hợp với lứa tuổi, tạo tinh thần sảng khoái, ăn uống khoa học, tập thể dục đều đặn, tăng cường giao tiếp xã hội.

Tập phục hồi chức năng: Những bài tập được thực hiện ở các bệnh nhân sa sút trí tuệ mức độ vừa và nặng, mỗi bệnh nhân cụ thể sẽ có phác đồ điều trị khác nhau.

Sử dụng thuốc điều trị: Các loại thuốc cần được tư vấn bởi các bác sĩ, với mỗi trường hợp hoặc nguyên nhân cụ thể sẽ có sự lựa chọn thuốc và phác đồ điều trị khác nhau. Không tự ý mua thuốc, không nên sử dụng các loại thực phẩm chức năng hay cây cỏ chưa được kiểm nghiệm, không có bằng chứng rõ ràng để điều trị.

Những quan điểm sai lầm của cộng đồng về sa sút trí tuệ

- Nghĩ các dấu hiệu của bệnh là biểu hiện lão hóa, hoặc cố chịu đựng bệnh mà không đi khám sàng lọc bệnh sớm, dẫn đến bệnh tiến triển ngày càng nặng và điều trị ngày càng khó khăn, di chứng nặng nề.

- Sử dụng các loại cây cỏ không rõ nguồn gốc hoặc không được kiểm định. Việc tin tưởng vào những biện pháp không có căn cứ khoa học chỉ làm mất thời gian mà không có hiệu quả, đến khi bệnh tiến triển nặng hơn mới gặp bác sĩ để điều trị.

- Sử dụng thực phẩm chức năng, nhưng thực phẩm chức năng không thay thế được thuốc. Điều trị bằng thuốc hiệu quả hơn thực phẩm chức năng nhờ vào lượng hoạt chất có trong thuốc cao hơn, được chứng minh hiệu quả thông qua các nghiên cứu lâm sàng, đạt các tiêu chí kỹ thuật đủ để đáp ứng điều trị.

Cần lựa chọn chế phẩm có nguồn gốc rõ ràng, nhà sản xuất uy tín, tùy theo tình trạng bệnh lý mà có các loại thuốc điều trị tương ứng. Trong đó, nhiều loại có nguồn gốc tự nhiên như chế phẩm chiết suất từ cây Vinca Minor , vừa hiệu quả trong điều trị, vừa an toàn khi sử dụng lâu dài.

Như vậy, việc điều trị bệnh hiệu quả hay không phụ thuộc một phần bởi sự phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh, được sàng lọc, tư vấn điều trị sớm và sử dụng các thuốc phù hợp đã được kiểm chứng và kiểm định. Nếu não bộ chúng ta là một chiếc đồng hộ, hãy bảo trì chiếc đồng hồ của bạn ở thời gian đủ sớm!