Rào cản khi đào tạo theo hướng thực hành nghề nghiệp

Có nhiều trở ngại trong định hướng đào tạo ĐH hiện nay khi nhiều trường được định hướng theo đào tạo nghề nghiệp lại đặt mục tiêu phát triển thành trường nghiên cứu.

Từ năm 2005 – 2009, Bộ GD-ĐT thí điểm đào tạo theo định hướng nghề nghiệp – ứng dụng (gọi tắt POHE) ở 8 trường ĐH, gồm: Nông nghiệp Hà Nội, Nông lâm (ĐH Huế), Sư phạm kỹ thuật Hưng Yên, Kinh tế quốc dân Hà Nội, Nông lâm TP.HCM, Nông lâm Thái Nguyên, Sư phạm Thái Nguyên, ĐH Vinh.

Ngoài kiến thức chuyên môn như các chương trình truyền thống, sinh viên (SV) chương trình POHE có các khả năng vượt trội về kiến thức thực tế, thực tập và ứng dụng, kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, tư duy độc lập sáng tạo, nhạy bén và biết nắm cơ hội. SV POHE cũng được đánh giá là tích cực, năng động và tự tin hơn. Sau khi tốt nghiệp, khả năng có việc làm của SV cũng cao hơn… Khi thực hiện chương trình POHE, các môn học được thiết kế theo mức độ, năng lực và thành tích học tập của SV. Giảng viên cũng phải thay đổi cách dạy theo hướng tích cực hơn và tập trung vào người học hơn.

Tuy nhiên, nhiều người cho rằng có không ít vướng mắc khi phát triển giáo dục ĐH theo định hướng này. Tiến sĩ Phạm Thị Ly (ĐH Quốc gia TP.HCM) – đại diện nhóm nghiên cứu về POHE, cho biết: “Tâm lý trọng bằng cấp trong xã hội tạo ra những lo ngại về khả năng chuyển tiếp lên học các bậc học cao hơn của SV. Thói quen quan tâm đến bảng điểm (hơn là tay nghề và khả năng thực sự của SV ra trường) của các nhà tuyển dụng cũng ảnh hưởng đến chương trình đào tạo. Theo chương trình POHE, SV khó có được một “bảng điểm đẹp” khi việc đào tạo bao gồm những dự án thực hành, bài tập nhóm được đánh giá bằng nhiều nguồn, nhấn mạnh đến kỹ năng thực hành…”.

Bên cạnh đó, chính sách liên quan đến giáo dục ĐH chưa đồng bộ và chưa khuyến khích đào tạo theo định hướng thực hành. Mặc dù đặt mục tiêu đến năm 2020 có 70 – 80% SV đào tạo theo định hướng thực hành nhưng chưa có khung chính sách về chương trình đào tạo theo định hướng nghề nghiệp; quy trình đào tạo còn phức tạp và chưa đáp ứng theo nhu cầu thế giới việc làm. Đặc biệt, theo bà Ly, tầm nhìn và chiến lược phát triển của các trường ĐH cũng chưa rõ ràng. Nghiên cứu từ 8 trường thực hiện POHE cho thấy có tới 6/8 trường coi họ là trường định hướng nghiên cứu. Như vậy, nhà trường sẽ ưu tiên hướng nghiên cứu hàn lâm và sẽ là rào cản khi phát triển theo hướng thực hành nghề nghiệp vì đây là 2 định hướng hoàn toàn khác nhau.

Mặc dù các trường đều hướng tới “đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực của xã hội”, song khảo sát ở các trường cho thấy thông tin và sự hiểu biết về thị trường lao động còn hạn chế. Đa số các trường chưa có các nghiên cứu thường xuyên về nhu cầu thị trường lao động.

Theo thanh niên