Phương Tây quyết trừng phạt Nga nhưng lực bất tòng tâm
Những khó khăn kinh tế đang là rào cản đối với G7 để tăng cường trừng phạt Nga, giữa lúc Ukraine yêu cầu thêm vũ khí để ngăn chặn bước tiến của Moscow.
Nhóm 7 nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) trong tuần qua đã kết thúc hội nghị thượng đỉnh bằng một thỏa thuận thảo luận về một loạt biện pháp trừng phạt mới chống lại Nga.
Tuy nhiên, cuộc họp lần này đã nhấn mạnh hạn chế của việc sử dụng những công cụ kinh tế để trừng phạt Nga, sau 4 tháng Moscow phát động “chiến dịch quân sự đặc biệt” tại Ukraine.
Trong khi việc chuyển giao vũ khí đã tạo ra sự khác biệt ngay lập tức trên tiền tuyến, và Ukraine đang yêu cầu thêm khí tài để đẩy lùi lực lượng Moscow, các biện pháp trừng phạt đã được chứng minh là có hiệu quả chậm.
Một vài trong số các biện pháp trừng phạt của phương Tây đã phản tác dụng, trong khi những biện pháp mới cho đến nay thì lại quá phức tạp để triển khai nhanh chóng, theo Wall Street Journal.
Giảm động lực để tăng cường trừng phạt Nga
Trong hội nghị thượng đỉnh kéo dài ba ngày (26-28/6), các nhà lãnh đạo G7 đã thống nhất kiên định hỗ trợ Ukraine. Họ cũng không có dấu hiệu bất đồng chính kiến trước công chúng.
Các biện pháp trừng phạt chưa từng có của G7 và các quốc gia khác nhằm vào Nga đã gây ra biến động thị trường toàn cầu và khiến chi phí năng lượng tăng.
ADVERTISEMENT
Các nhà lãnh đạo G7 đã thống nhất cam kết ủng hộ Ukraine. Ảnh: Reuters.
Lạm phát cao, tăng trưởng chậm lại và bóng ma thiếu hụt năng lượng ở châu Âu vào mùa đông này đang làm giảm động lực của phương Tây trong việc áp dụng các biện pháp trừng phạt cứng rắn hơn đối với Moscow.
Sự khác biệt giữa các nhà lãnh đạo của Mỹ, Canada, Anh, Pháp, Italy, Đức và Nhật Bản đã khiến họ không thống nhất được các biện pháp trừng phạt mới. Nhóm này chỉ có thể thống nhất việc bắt đầu thực hiện các biện pháp từ giới hạn giá dầu đến cấm vận vàng Nga.
Khi hầu hết phương án sẵn có để ngay lập tức trừng phạt Nga đã cạn kiệt, họ chỉ còn có thể thảo luận về những phương án phức tạp và gây tranh cãi hơn.
“Chúng tôi sẽ xem xét một loạt phương pháp tiếp cận, bao gồm các phương án có thể cấm toàn diện tất cả dịch vụ cho phép vận chuyển dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ của Nga trên toàn cầu”, thông cáo của G7 viết.
Một số quan chức và chuyên gia cho biết bất kỳ biện pháp nào được nêu trong tuyên bố của G7 đều mất nhiều thời gian để đưa vào dự thảo và áp dụng.
“Đây là một cam kết rất tham vọng, cũng như sẽ cần thêm thời gian và công sức”, Thủ tướng Đức Olaf Scholz nói về đề xuất siết giá dầu Nga của Mỹ.
Việc các nhà lãnh đạo không thể cam kết các biện pháp chi tiết mới đã chứng minh rằng những biện pháp trừng phạt hiện tại đã vượt quá ngưỡng chịu đựng của hầu hết nhà hoạch định chính sách phương Tây, John Lough, một thành viên tại Chatham House, một tổ chức tư vấn của Anh, nhận định.
“Gót chân Achilles” của các lệnh trừng phạt
John E.Smith, cựu lãnh đạo Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài thuộc Bộ Tài chính Mỹ, cho biết các quốc gia G7 và đối tác của họ giờ phải quyết định một chiến lược trong trường hợp việc đối đầu kinh tế với Nga kéo dài. Họ cũng phải đồng thời thuyết phục cử tri về những hậu quả có thể xảy ra, ông cho biết thêm.
Chính phủ Đức vào tuần trước đã cảnh báo về tình trạng thiếu khí đốt tiềm ẩn và khả năng hạn chế nguồn cung khí đốt cho các hộ gia đình, trong đó có cả nhiên liệu để sưởi ấm.
“Nga đặt cược rằng họ có thể chịu đựng được những tổn hại cho nền kinh tế của mình nhiều hơn mức mà Mỹ và châu Âu sẵn sàng chịu đựng”, ông Smith nói.
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi gặp mặt Thủ tướng Đức Olaf Scholz bên lề hội nghị thượng đỉnh G7 hôm 27/6. Ảnh: Reuters.
“Gót chân Achilles” của các lệnh trừng phạt đối với dầu khí của Nga là việc chúng chỉ có thể mang đến hiệu quả đầy đủ, nếu hầu hết thế giới cùng tham gia.
Chẳng hạn, các kế hoạch trừng phạt xuất khẩu dầu Nga đã bị ảnh hưởng khi Trung Quốc, Ấn Độ và một số nước khác sẵn sàng mua dầu của Moscow. Doanh thu mà Nga đã đánh mất khi lượng dầu xuất khẩu giảm có thể được bù đắp bởi giá tăng.
Để mở rộng liên minh đối phó Nga trên toàn cầu, ông Scholz đã mời lãnh đạo của một số nền kinh tế mới nổi tham dự hội nghị thượng đỉnh G7, bao gồm Ấn Độ, Indonesia, Nam Phi, Senegal và Argentina. Tuy nhiên, các khách mời thể hiện rất ít cam kết trong việc tham gia các lệnh trừng phạt, theo giới chức phương Tây.
Thủ tướng Narendra Modi nói với ông Scholz rằng Ấn Độ không thể tham gia bất kỳ nỗ lực nào đối đầu với Nga. Hai nhà lãnh đạo gặp nhau vào chiều 27/6, khi chính phủ Ấn Độ công khai bảo vệ việc mua dầu của nước này, các quan chức cho biết.
Gustav Gressel, chuyên gia của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu, cho biết các biện pháp trừng phạt mang tính biểu tượng, vốn đang được thảo luận, thể hiện phương Tây muốn chiến đấu trên mặt trận kinh tế, thay vì quân sự.
Các nguồn tin cho biết Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã phát biểu trực tuyến tại hội nghị G7, nhắc lại yêu cầu về vũ khí hạng nặng và hệ thống phòng không trước mùa đông, khi Moscow có thể củng cố những gì họ đạt được.
Những giới hạn của cách tiếp cận trừng phạt đang khiến việc tăng cường viện trợ quân sự cho Ukraine nhận được nhiều sự chú ý. Bên cạnh đó, việc răn đe quân sự đang trở thành trọng tâm của các cuộc thảo luận quốc tế, khi hầu hết nhà lãnh đạo G7 tới Madrid (Tây Ban Nha) để tham dự hội nghị thượng đỉnh của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Ngoài Nga, G7 cũng xem xét những thách thức dài hạn từ phía Trung Quốc.
Nhóm này đã đưa ra ngôn ngữ cứng rắn nhất cho đến nay đối với Trung Quốc, trong đó có việc lên án hành vi căng thẳng của Bắc Kinh trên Biển Đông.
G7 cũng đưa ra một kế hoạch về cơ sở hạ tầng cho các nước đang phát triển nhằm đối trọng sức ảnh hưởng của Sáng kiến Vành đai và Con đường từ Trung Quốc.
Nga tung video pháo phóng loạt Grad phá hủy mục tiêu ở Ukraine.Bộ Quốc phòng Nga hôm 28/6 công bố video hệ thống pháo phóng loạt Grad của quân đội nước này phá hủy các mục tiêu của Ukraine.
Những quốc gia coi trừng phạt Nga là cơ hội ‘ngàn năm có một’
Khi Mỹ và các đồng minh rời khỏi Nga, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Quốc đang tiến vào.
ADVERTISEMENT
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và Tổng thống Nga Vladimir Putin.. Ảnh: AFP / Sputnik
Theo trang Asia Times, các biện pháp trừng phạt của phương Tây, khiến hàng loạt công ty Mỹ và các nước đồng minh rời khỏi Nga, cũng sẽ tạo khoảng trống cho các đối thủ cạnh tranh từ Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Quốc nhảy vào.
Ngày 13/4, đài phát thanh công cộng quốc gia Mỹ NPR đã đặt câu hỏi: "Phương Tây đang giáng đòn trừng phạt vào Nga. Nhưng, chúng có tác dụng không?". Theo một cuộc khảo sát do Trường Quản lý Yale (Mỹ) thực hiện, gần 300 công ty Mỹ, châu Âu, Đông Á và các công ty nước ngoài khác đã hoàn toàn ngừng kinh doanh tại Nga kể từ khi Moskva đưa quân vào Ukraine. Hơn 470 công ty đã tạm ngừng hoặc thu hẹp quy mô hoạt động và hơn 110 công ty khác hoãn các khoản đầu tư mới.
Những tập đoàn nổi tiếng đã từ bỏ hoặc tạm ngừng kinh doanh ở Nga bao gồm các công ty dầu khí BP, Exxon và Shell; nhà sản xuất máy bay Airbus và Boeing; các nhà cung cấp thiết bị viễn thông Ericsson và Nokia; và những "người khổng lồ" công nghệ Alphabet (Google), AMD, Apple, Cisco, Global Foundries, Intel, Nvidia, Samsung, TSMC và Qualcomm.
Điều đó sẽ làm tê liệt nền kinh tế Nga? Một số người nghĩ như vậy. Chính Thị trưởng Moscow, Sergey Sobyanin, cũng từng viết blog rằng tại thành phố của ông, "theo ước tính, khoảng 200.000 người có nguy cơ mất việc làm."
Vào ngày 24/4, chuyên gia Jeffrey Sonnenfeld và nhóm nghiên cứu của ông tại Trường Quản lý Yale đã công bố danh sách cập nhật các công ty đã tạm dừng hoặc cắt giảm hoạt động tại Nga.
Cuộc khảo sát của họ xếp hạng các công ty như sau: Hạng A: Rút lui - Dọn sạch, gồm các công ty hoàn toàn ngừng tham gia với Nga hoặc hoàn toàn rời khỏi Nga (299 công ty); Hạng B: Đình chỉ - Tạm thời ngừng hầu hết các hoạt động nhưng vẫn có các lựa chọn để quay trở lại (364); Hạng C: Mở rộng quy mô - Giảm một số hoạt động quan trọng nhưng vẫn tiếp tục các hoạt động khác (112); Hạng D: Chờ đợi - Trì hoãn các khoản đầu tư mới trong khi tiếp tục hoạt động kinh doanh thực chất. (143): Hạng F: Vẫn "chiến", gồm các công ty đang tiếp tục kinh doanh bình thường ở Nga (181)
Nhưng theo Asia Times, xếp hạng trên cần phải bổ sung một danh mục khác. Đó là Hạng E: Eurasia - các công ty Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Quốc đang tìm cách tận dụng sự rút lui hàng loạt của các đối thủ phương Tây và Đông Á khỏi thị trường Nga.
Có thể thấy phần lớn các quốc gia trên thế giới đã từ chối ủng hộ các lệnh trừng phạt đối với Nga. Trong đó quan trọng nhất là Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ.
Ấn Độ
Theo chính phủ Ấn Độ, khoảng 300 công ty Ấn Độ hiện đang hoạt động tại Nga. Thêm nhiều công ty nữa đang trên đường tới. Chủ tịch của Liên đoàn Các tổ chức xuất khẩu Ấn Độ (FIEO), A Sakthivel, giải thích: "Xuất khẩu sang Nga không nhiều, chỉ ở nông sản và dược phẩm. Bây giờ cả phương Tây đang cấm vận Nga, sẽ có rất nhiều cơ hội cho các công ty Ấn Độ vào Nga ".
Tổng thống Nga Vladimir Putin và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi gặp gỡ tại hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải ở Astana, Kazakhstan, ngày 9/6/2017. Ảnh: Sputnik
Susil Dungarwal, người sáng lập công ty tư vấn bán lẻ Ấn Độ Beyond Squarefeet Advisory, cho biết: "Chúng tôi đang tìm cách đưa các thương hiệu Ấn Độ đến Nga vì hầu hết các thương hiệu Mỹ và Châu Âu không còn bán ở đó nữa... Giả sử một anh chàng đang điều hành 50 cửa hàng của Calvin Klein với tư cách là một đại lý nhượng quyền chính ở Nga. Bây giờ, Calvin Klein không còn ở đó nữa, nhưng công ty đó vẫn còn 50 cửa hàng trống. Vì vậy, hoặc anh ấy đóng cửa 50 cửa hàng đó và bỏ kinh doanh, hoặc anh ấy có thể mang các thương hiệu Ấn Độ vào thay thế ".
Việc định giá một phần hoặc tất cả hoạt động thương mại Nga - Ấn bằng đồng rupee và đồng rúp sẽ giúp Ấn Độ tránh được các lệnh trừng phạt kinh tế của phương Tây và giảm sự phụ thuộc vào đô-la Mỹ.
Chỉ có một công ty Ấn Độ là Infosys đang ngừng hoạt động ở Nga (Hạng A); ba công ty khác - Reliance, Tata Motors và Tata Steel - tạm ngừng hoạt động (Hạng B), trong khi 13 công ty Ấn Độ đang tiến hành kinh doanh như bình thường (Hạng F).
Thổ Nhĩ Kỳ:
"Hơn 3.000 doanh nghiệp Thổ Nhĩ Kỳ đang làm việc trong các lĩnh vực kinh tế khác nhau ở Nga", Phó Thủ tướng Nga Alexander Novak cho biết tại Diễn đàn Doanh nghiệp Nga-Thổ Nhĩ Kỳ vào mùa hè năm ngoái.
ADVERTISEMENT
Hãng hàng không Turkish Airlines vẫn không ngừng bay đến Nga.
Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia có hơn 600 công ty đang làm việc tại Ukraine, quan tâm đến ngăn chặn chiến tranh và khôi phục lợi ích kinh doanh của mình ở cả hai nước, chứ không phải làm cho nền kinh tế trở nên tồi tệ hơn bằng cách các lệnh trừng phạt.
Phát biểu trên kênh truyền hình Thổ Nhĩ Kỳ, Ngoại trưởng Mevlt avuşoğlu cho biết, "Về nguyên tắc, chúng tôi không tham gia vào các lệnh trừng phạt như vậy. Chúng tôi cũng không có ý định tham gia vào các lệnh trừng phạt này ".
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan giải thích: "Chúng tôi đang mua gần một nửa lượng khí đốt tự nhiên mà đất nước sử dụng từ Nga. Chúng tôi còn đang xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Akkuyy với Nga. Chúng ta không thể gạt chúng sang một bên... Thứ nhất, tôi không thể bỏ mặc người dân của mình trong cái lạnh giá của mùa đông. Thứ hai, tôi không thể tạm dừng ngành công nghiệp của mình. Chúng tôi phải bảo vệ những điều này ".
Các công ty Thổ Nhĩ Kỳ đang hoạt động tích cực tại thị trường Nga về xây dựng thương mại, cơ sở hạ tầng giao thông và xây dựng nhà máy công nghiệp, phát triển bất động sản, máy móc, thiết bị điện, phụ tùng ô tô, hàng không, thực phẩm, dệt may, kim loại và khoáng sản, năng lượng tái tạo và khí đốt tự nhiên. Hai nước cũng đang nỗ lực để tạo thuận lợi cho giao dịch bằng đồng rúp và đồng lira Thổ Nhĩ Kỳ.
Đáng chú ý là cuộc khảo sát của Yale đề cập đến một công ty Thổ Nhĩ Kỳ - hãng hàng không Turkish Airlines (Hạng F), vẫn đang bay đến Nga.
Là thành viên NATO với nền kinh tế công nghiệp đang phát triển và dân số 85 triệu người, Thổ Nhĩ Kỳ là đối tác kinh tế quan trọng của cả Nga và Ukraine.
Trung Quốc
Danh sách Hạng F của Yale bao gồm 41 công ty Trung Quốc (trong đó có một công ty từ Hong Kong và hai từ Đài Loan). Đó là các công ty xây dựng, kỹ thuật và năng lượng do nhà nước kiểm soát, ngân hàng, SAIC Motor và một số công ty công nghệ nổi tiếng bao gồm Alibaba, ANT, China Mobile, Oppo, Tencent, Xiaomi và ZTE.
Một showroom Xiaomi ở Nga.
Huawei, đã đình chỉ các đơn đặt hàng mới ở Nga, được xếp loại D, nhưng hành động của họ có thể chỉ là một nỗ lực để tránh thu hút sự chú ý nhiều hơn của Mỹ. Dù thế nào, Huawei cung đã là nhà cung cấp thiết bị, phần mềm và dịch vụ viễn thông lớn nhất ở Nga. Cùng với ZTE, họ sẽ giành lấy thị phần bị Nokia và Ericsson bỏ rơi.
Có vẻ như Trung Quốc sẽ làm những gì có thể để cung cấp các chất bán dẫn mà Nga không còn có thể nhập khẩu từ phương Tây và Đông Á. Đây sẽ không phải là một sự thay thế hoàn toàn, nhưng nó sẽ tăng lên theo thời gian khi ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc phát triển.
Không rõ chính xác có bao nhiêu công ty Trung Quốc đang kinh doanh tại Nga, nhưng thông tin từ các nguồn truyền thông và chính phủ cho thấy con số này lên tới hàng nghìn, và có khả năng sẽ tăng lên. Chính phủ Trung Quốc được cho là đang giúp các công ty tư nhân của nước này "lấp đầy khoảng trống trên thị trường Nga", đặc biệt chú trọng đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Nga và Trung Quốc cũng đang tăng lượng giao dịch bằng đồng rúp và nhân dân tệ, để giảm bớt sự phụ thuộc vào đồng USD.
Tóm lại, một nền kinh tế mới của Nga có khả năng xuất hiện khi các công ty Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc tiến vào các thị trường bị bỏ trống bởi người châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và những nước khác phản đối cuộc chiến ở Ukraine.
Lý do phương Tây 'gặp khó' trong việc áp giá trần với dầu mỏ Nga Hợp pháp hóa dầu thô giá rẻ của Nga có thể thúc đẩy doanh số bán hàng cho Moskva và làm xáo trộn thông điệp về Ukraine. Lãnh đạo các nước G7 tại hội nghị thượng định ở Đức. Ảnh: Politico.eu Các lệnh trừng phạt của phương Tây đã có tác động tiêu cực trong việc tăng lợi nhuận năng lượng với Nga,...
