Phòng, chống thừa cân, béo phì cho học sinh
Nhằm hạn chế tình trạng thừa cân, béo phì ở tr.ẻ e.m, từ năm 2023 đến 2025, Sở Y tế Hà Nội phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội triển khai mô hình can thiệp phòng, chống thừa cân, béo phì cho học sinh tại một số trường tiểu học trên địa bàn Thủ đô.
Thời gian qua, mô hình này bước đầu được triển khai tại một số trường đã góp phần nâng cao kiến thức, thực hành về phòng, chống thừa cân béo phì cho học sinh, phụ huynh và nhân viên y tế, giáo viên, nhân viên chế biến bữa ăn bán trú.
Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hà Nội Nguyễn Thị Kiều Anh cho biết, thừa cân, béo phì ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe cũng như tâm lý của trẻ. Cụ thể, trẻ béo phì dễ mặc cảm, tự ti về ngoại hình, bị bạn bè trêu chọc nên tổn thương về tâm lý. Cùng với đó, trẻ béo phì dễ đối mặt với nguy cơ mắc phải các bệnh không lây nhiễm như: Đái tháo đường, tim mạch, trầm cảm, ung thư…
Kết quả đán.h giá tình trạng dinh dưỡng ở tr.ẻ e.m lứa tuổ.i học đường giai đoạn năm 2017 đến 2021 tại 90 trường trên địa bàn Hà Nội với các khối lớp 5, 9, 12 (cỡ mẫu mỗi năm khoảng 7.300 học sinh) cho thấy, học sinh tiểu học có tỷ lệ thừa cân béo phì cao nhất với 37,8%; trong khi tỷ lệ này ở học sinh trung học cơ sở là 16,8% và học sinh trung học phổ thông là 11,3%. Đáng chú ý, tỷ lệ thừa cân, béo phì gia tăng nhanh theo các năm và ở khu vực nội thành cao hơn ngoại thành. Thậm chí, một số trường tiểu học khu vực nội thành có tỷ lệ thừa cân, béo phì lên tới 55,7%.
Nhóm tuổ.i tiểu học là giai đoạn quan trọng của quá trình tăng trưởng về thể lực và trí tuệ, do đó nếu can thiệp giai đoạn này sẽ đạt hiệu quả cao. Trước mắt, mô hình can thiệp phòng, chống thừa cân, béo phì được thực hiện tại 3 trường tiểu học: La Thành (quận Đống Đa), Nguyễn Du (quận Hoàn Kiếm) và Lê Lợi (quận Hà Đông).
Mới đây, CDC Hà Nội phối hợp với Trung tâm Y tế quận Đống Đa đã tổ chức truyền thông, tư vấn dinh dưỡng cho các em học sinh, phụ huynh/người chăm sóc bữa ăn cho gia đình tại Trường Tiểu học La Thành (quận Đống Đa).
Tại buổi truyền thông, học sinh khối lớp 2, 3 và 4 được các y, bác sĩ cân, đo, khám sức khỏe, sàng lọc, đán.h giá tình trạng thừa cân, béo phì. Đồng thời, các y, bác sĩ tư vấn chế độ dinh dưỡng, vận động thể lực hợp lý cho trẻ, phụ huynh/người chăm sóc bữa ăn chính cho gia đình.
Qua các buổi truyền thông, bà Nguyễn Thị Kiều Anh cho rằng, với trẻ bị thừa cân, béo phì và có nguy cơ thừa cân, các chuyên gia đã cung cấp các kiến thức, thực hành về dinh dưỡng hợp lý, về tháp dinh dưỡng và thực đơn nhằm phòng, chống thừa cân, béo phì. Ngoài ra, chuyên gia cũng hướng dẫn cách áp dụng thực đơn theo tháp dinh dưỡng và vận động thể lực cho trẻ có tình trạng dinh dưỡng bình thường.
Video đang HOT
Các chuyên gia dinh dưỡng cũng đưa ra khuyến cáo, cha mẹ có con thừa cân, béo phì cần phối hợp với cán bộ y tế, nhà trường thực hiện các bữa ăn dinh dưỡng hợp lý, ăn rau xanh đủ lượng theo khuyến nghị đối với từng lứa tuổ.i. Đặc biệt, phụ huynh lưu ý, không thường xuyên tiêu thụ các thực phẩm làm tăng nguy cơ thừa cân, béo phì như: Nước ngọt, trà sữa, bánh kẹo ngọt, mì tôm, xúc xích, thực phẩm chiên rán (gà rán, nem chua rán, cá viên chiên…) xung quanh trường học hay tại gia đình.
Bên cạnh đó, các y, bác sĩ cũng xây dựng và áp dụng thực đơn cho trẻ thừa cân, béo phì tại gia đình; đồng thời, tư vấn bổ sung một số chất khoáng và vi chất dinh dưỡng (canxi, sắt, kẽm, vitamin D3…) tùy theo thể trạng của từng trẻ thừa cân, béo phì tại gia đình. Thông qua các buổi truyền thông, tư vấn dinh dưỡng này, phụ huynh có con thừa cân, béo phì đã cam kết với nhà trường thực hiện khuyến cáo chế độ dinh dưỡng và luyện tập thể chất theo lứa tuổ.i, phù hợp với tình trạng dinh dưỡng của trẻ.
Thừa cân, béo phì ở trẻ: nhiều hệ quả nghiêm trọng
Tại Việt Nam, tình trạng thừa cân, béo phì tăng lên nhanh chóng ở tr.ẻ e.m. Tỷ lệ trẻ (5-19 tuổ.i) bị thừa cân, béo phì đã tăng hơn gấp đôi sau 10 năm.
Thừa cân, béo phì dẫn tới nhiều hệ quả nghiêm trọng, ảnh hưởng về tâm lý, nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm.
Nhiều nguyên nhân gây thừa cân, béo phì
Báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hà Nội cho thấy, theo kết quả đán.h giá tình trạng dinh dưỡng của tr.ẻ e.m lứa tuổ.i học đường giai đoạn 2017-2021 tại 90 trường ở các khối lớp 5, 9, 12 trong giai đoạn 5 năm từ 2017-2021 (mỗi năm khoảng 7.300 học sinh), học sinh tiểu học có tỷ lệ thừa cân, béo phì cao nhất với 37,8%; trong khi tỷ lệ này ở học sinh THCS là 16,8% và học sinh THPT là 11,3%.
Đáng nói là tỷ lệ thừa cân, béo phì gia tăng nhanh theo các năm và ở khu vực nội thành cao hơn ngoại thành. Cụ thể, một số trường tiểu học khu vực nội thành có tỷ lệ thừa cân, béo phì lên tới 55,7%.
"Trẻ bị thừa cân, béo phì dễ chịu ảnh hưởng về tâm lý, cùng với đó là nguy cơ mắc phải các bệnh như: đái tháo đường, tim mạch, trầm cảm, ung thư..." - PGS.TS Nguyễn Thị Kiều Anh - Phó Giám đốc CDC Hà Nội cảnh báo.
Liên quan đến vấn đề này, PGS.TS Bùi Thị Nhung - Trưởng khoa Dinh dưỡng học đường và ngành nghề, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, tỷ lệ thừa cân, béo phì của trẻ từ 5 đến 19 tuổ.i ở Việt Nam tăng gấp đôi trong 10 năm qua, từ 8,5% năm 2010 lên 19% năm 2020. Thừa cân, béo phì dẫn tới nhiều hệ quả nghiêm trọng. Xét nghiệm 500 trẻ béo phì thì có 35-50% trẻ bị rối loạn mỡ má.u. Mặt khác, đái tháo đường không còn là bệnh của riêng người lớn mà đang dần trẻ hóa.
Còn theo PGS.TS Nguyễn Thị Lâm - nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, thừa cân béo phì là do sự mất cân bằng giữa năng lượng nạp vào và năng lượng tiêu hao.
Việc ít vận động thể lực và thời gian tĩnh tại nhiều lại có đóng góp đáng kể vào tình trạng gia tăng thừa cân béo phì ở lứa tuổ.i học đường. Tại Việt Nam, có khoảng 86,3% thanh thiếu niên Việt Nam ở độ tuổ.i từ 11 đến 17 thiếu hoạt động thể chất.
Tỷ lệ thừa cân, béo phì gia tăng nhanh theo các năm và ở khu vực nội thành cao hơn ngoại thành.
Theo các chuyên gia, thừa cân béo phì là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh không lây nhiễm. Hơn 70% số ca t.ử von.g liên quan đến bệnh không lây nhiễm. Thừa cân, béo phì và các bệnh không lây nhiễm là vấ́n đề sức khỏe đáng quan tâm và đang có xu hướng tăng tại Việt Nam.
Có nhiều nguyên nhân gây ra các bệnh không lây nhiễm, từ tác nhân sinh học, môi trường và các yếu tố đến từ việc sử dụng thuố.c l.á, chế độ sinh hoạt ít vận động thể chất và dinh dưỡng không cân bằng.
Các bệnh không lây nhiễm phổ biến đang gây ra gánh nặng sức khỏe tiêu biểu như tăng huyết áp với 26,2%; tim mạch 20,5%; ung thư chiếm 13,3%; bệnh hô hấp mạn tính là 4%; đái tháo đường là 3,9%...
Chế độ dinh dưỡng thiếu hợp lý có liên quan đến việc gia tăng các bệnh mãn tính liên quan đến dinh dưỡng như béo phì, đái tháo đường, cao huyết áp, các bệnh tim mạch và ung thư.
Người dân Việt Nam có xu hướng gia tăng tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều giá trị dinh dưỡng và chất béo gồm thực phẩm chế biến đóng gói sẵn, thức ăn nhanh, thực phẩm ở cửa hàng tiện lợi, thực phẩm đường phố giàu năng lượng và chất béo...
Can thiệp phòng, chống thừa cân, béo phì
Theo PGS.TS Nguyễn Thị Kiều Anh, nhóm tuổ.i tiểu học là giai đoạn quan trọng của quá trình tăng trưởng. Nếu can thiệp phòng, chống thừa cân, béo phì ở giai đoạn này sẽ đạt hiệu quả cao.
Do đó, Hà Nội tiếp tục triển khai mô hình can thiệp phòng, chống thừa cân, béo phì ở học sinh tại một số trường tiểu học của Hà Nội.
Mục tiêu của mô hình này nhằm nâng cao nhận thức, hành vi về dinh dưỡng hợp lý của phụ huynh, học sinh và nhà trường trong phòng, chống thừa cân, béo phì, chủ động phòng ngừa các bệnh mạn tính không lây lúc trưởng thành.
Trước mắt, mô hình này sẽ được thực hiện tại trường một số trường như: Tiểu học La Thành, quận Đống Đa; Tiểu học Nguyễn Du, quận Hoàn Kiếm; Tiểu học Lê Lợi, quận Hà Đông...
"Xây dựng mô hình điểm các bữa ăn học đường đảm bảo chất lượng, phù hợp với điều kiện, kinh tế địa phương, kết hợp với các hoạt động thể chất. Mong rằng, trong tương lai, mỗi một trường học, một công ty thực phẩm, một tỉnh, thành... đều có ít nhất 1 cử nhân về dinh dưỡng làm việc" - PGS.TS Bùi Thị Nhung nêu rõ.
Để phòng chống bệnh không lây nhiễm nói chung, trong đó có thừa cân, béo phì, PGS.TS Nguyễn Thị Lâm cho rằng, đẩy mạnh giáo dục và truyền thông về dinh dưỡng hợp lý, khuyến khích các hoạt động và phong trào luyện tập thể dục, thể thao cho cộng đồng, nhất là đối tượng tr.ẻ e.m và thanh thiếu niên để duy trì lối sống lành mạnh...
Ngoài ra, các chuyên gia cũng khuyến nghị, cơ quan quản lý thị trường và ATTP cần giám sát và quản lý việc thực hiện dán nhãn dinh dưỡng một cách chặt chẽ. Các loại thực phẩm đều phải có nhãn dinh dưỡng với các nội dung theo quy định mới được lưu hành trên thị trường. Cùng đó cần có cơ chế quản lý chặt chẽ và giới hạn các loại thực phẩm, đồ uống đường phố hiện đang không đảm bảo về dinh dưỡng và vệ sinh, ATTP.
Ai có nguy cơ bị tăng huyết áp? Tăng huyết áp ban đầu thường không có triệu chứng, tiến triển thầm lặng, mơ hồ. Vì vậy, những người nhiều nguy cơ nên khám sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh sớm. Tăng huyết áp là khi huyết áp lúc nghỉ ngơi thường xuyên cao hơn ngưỡng chẩn đoán. Ảnh: Thehealthsite. Bác sĩ chuyên khoa I Đồng Minh Hùng, Phó trưởng...