Nước cờ đầy tính toán

Trong một động thái chính trị mới nhất, Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã tuyên bố sẽ từ chức lãnh đạo đảng Tự do, nhưng tiếp tục nắm quyền thủ tướng cho tới khi có một nhà lãnh đạo mới được bầu.

Hình ảnh trích từ video cho thấy Thủ tướng Canada Justin Trudeau trong cuộc họp báo công bố từ chức Chủ tịch đảng Tự do cầm quyền, tại Ottawa, ngày 6/1/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Quyết định từ chức sau 9 năm lãnh đạo đất nước và gần 12 năm lãnh đạo đảng Tự do được ông Trudeau đưa ra sau khi chịu sức ép từ nội bộ đảng Tự do, trong bối cảnh kết quả những cuộc thăm dò dư luận gần đây đều cho thấy đảng này sẽ thảm bại trong cuộc bầu cử tiếp theo. Chính khách này nhấn mạnh Canada cần một sự lựa chọn thực sự trong cuộc bầu cử tiếp theo và ông không thể là lựa chọn tốt nhất trong cuộc bầu cử đó.

Truyền thông Canada nhận định rằng động thái mới nhất sau phiên họp mùa thu đầy biến động tại quốc hội này mở đường cho giai đoạn cuối trong nhiệm kỳ chính trị đầy biến động của ông Trudeau, một nhiệm kỳ được đánh dấu bằng cả những thay đổi đáng kể về mặt xã hội và chính sách, cũng như nhiều tranh cãi và sự ủng hộ không đồng đều của công chúng.

Dưới sự lãnh đạo của ông Trudeau, đảng Tự do từng đạt được nhiều thành tựu, như đưa ra các chính sách tiến bộ và bảo vệ quyền phụ nữ. Tuy nhiên, những thách thức trong điều hành đất nước, bao gồm đại dịch COVID-19, vấn đề nhập cư, chi phí sinh hoạt tăng, tình trạng thiếu hụt nhà ở và các mâu thuẫn nội bộ, đã khiến uy tín của ông suy giảm.

Đây cũng là khởi đầu cho một cuộc cạnh tranh để giành vị trí lãnh đạo đảng Tự do, người đồng thời cũng sẽ là ứng cử viên để đối đầu với đối thủ chính, lãnh đạo đảng Bảo thủ Pierre Poilievre, trong cuộc bầu cử tới. Hiện nay, đảng Tự do đang có một vài gương mặt được cho là những ứng cử viên sáng giá cho vị trí lãnh đạo như cựu Phó Thủ tướng Christia Freeland, cựu Giám đốc Ngân hàng Trung ương Mark Carney, cựu Thủ hiến British Columbia Christy Clark và một vài nhân vật trong chính phủ là Bộ trưởng Tài chính Dominic Le Blanc hay Bộ trưởng Công nghiệp Francois-Philippe Champagne.

Trước khi đưa ra tuyên bố trên, Thủ tướng Trudeau đã gặp Toàn quyền Canada Mary Simon, trong đó ông đề nghị đình chỉ các phiên họp Quốc hội cho tới ngày 24/3 và đã được chấp thuận. Quốc hội Canada đang trong kỳ nghỉ lễ, với dự kiến sẽ nhóm họp lại vào ngày 27/1 tới. Điều này đồng nghĩa với việc các đảng đối lập sẽ không thể kích hoạt được một cuộc bầu cử mới bằng cách tiến hành bỏ phiếu bất tín nhiệm chính phủ trước khi đảng Tự do có một nhà lãnh đạo mới, đồng thời mọi hoạt động của quốc hội cũng sẽ phải dừng lại. Theo ông, đây là điều cần thiết để xóa bỏ tình trạng bế tắc về mặt lập pháp tại hạ viện.

Nhà lãnh đạo Trudeau cũng tin tưởng rằng chính phủ sẽ vượt qua được cuộc bỏ phiếu tín nhiệm khi quốc hội họp trở lại. Đình chỉ họp quốc hội sẽ rất khác với việc giải tán quốc hội bởi đây chỉ là tạm thời chấm dứt các hoạt động trong một thời gian nhất định, chứ không chấm dứt hoàn toàn hoạt động của quốc hội để mở đường cho một cuộc bầu cử mới.

Việc đình chỉ họp khi có hiệu lực sẽ cho phép thủ tướng tạm dừng hoạt động của quốc hội. Chính phủ vẫn hoạt động, nhưng mọi hoạt động của quốc hội – từ các dự luật và công việc của ủy ban hiện hành đến các nghiên cứu và điều tra – đều sẽ dừng lại. Các chương trình nghị sự lập pháp sẽ được thiết lập mới khi quốc hội nhóm họp trở lại. Các đảng đối lập có thể khôi phục hoạt động cũ bằng một động thái bất tín nhiệm, nhưng không có gì đảm bảo điều đó sẽ xảy ra khi họ đang muốn hạ bệ chính phủ hiện tại.

Trong trường hợp này, việc đình chỉ hoạt động quốc hội sẽ giúp đảng Tự do của ông Trudeau tránh được một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm và có thêm thời gian lựa chọn một nhà lãnh đạo trong tương lai.

Trước kỳ nghỉ lễ năm mới, thủ lĩnh đảng Dân chủ mới (NDP) Jagmeet Singh – đồng minh lâu nay của ông Trudeau – đã tuyên bố chấm dứt ủng hộ đảng Tự do bằng cách ủng hộ phe đối lập hạ bệ chính phủ thông qua bỏ phiếu bất tín nhiệm khi quốc hội nhóm họp trở lại. Tương lai của thủ tướng đã trở thành vấn đề nóng trên chính trường sau tuyên bố này, trong khi đảng Tự do phải vật lộn với mức ủng hộ thấp nhất trong lịch sử. Cho đến nay, trung bình các cuộc thăm dò công khai đều cho thấy đảng Bảo thủ của ông Poilievre dẫn trước đảng Tự do tới 24 điểm.

Trong thời gian đình chỉ họp quốc hội, chính phủ hiện tại sẽ tiếp tục nắm quyền và điều này có nghĩa là ông Trudeau vẫn là thủ tướng khi Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump, người đe dọa áp đặt thuế quan làm tê liệt nền kinh tế Canada, nhậm chức. Ông Trump cũng là người gây ra những xáo trộn cho Canada khi bà Chrystia Freeland, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Canada, một đồng minh của ông Trudeau, từ chức ngày 16/12, mà nguyên nhân được cho là để phản đối chính sách của Thủ tướng đối với mối đe dọa áp thuế từ nhà lãnh đạo sắp lên nắm quyền ở Mỹ.

Giáo sư khoa học chính trị Nelson Wiseman, Đại học Toronto, cho rằng việc hoãn họp sẽ không có tác động đáng kể đến hầu hết người dân Canada vì trong các lĩnh vực ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày của hầu hết mọi người – như chăm sóc sức khỏe, giáo dục và phúc lợi xã hội – quốc hội đã chuyển tiền cho các tỉnh và số tiền đó đã được phân bổ trong ngân sách.

Có thể thấy ông Trudeau đã đi một nước cờ đầy tính toán để tạo điều kiện cho một nhân tố mới gánh vác trọng trách trong thời điểm khó khăn này với hy vọng về một luồng gió mới. Tuy nhiên, chưa có gì bảo đảm mọi chuyện sẽ diễn ra như tính toán của Thủ tướng Trudeau.