Nữ tiến sĩ Việt Nam đầu tiên được Mỹ cấp bằng sáng chế
Không ai nghĩ rằng ngành công nghệ thông tin lại hợp với phụ nữ. Thế nhưng sự thật đó đã được TS. Dương Thị Thùy Vân, Giám đốc Trung tâm Công nghệ Thông tin ứng dụng, trường ĐH Tôn Đức Thắng đúc kết ra từ chính bản thân mình.
Học tập luôn thuộc top đầu, trưởng nhóm nghiên cứu robotic, nữ tiến sĩ Việt Nam đầu tiên được Mỹ cấp bằng sáng chế… là những gì mọi người có thể hình dung về một nữ tiến sĩ ngành công nghệ thông tin đời đầu 8X.
TS. Dương Thị Thùy Vân cùng các thành viên nhóm nghiên cứu đang hoàn thiện sản phẩm
Tình cờ biết đến TS. Dương Thị Thùy Vân khi được đọc bản giới thiệu về hai robot đa năng phục vụ phòng chống dịch COVID-19 của trường ĐH Tôn Đức Thắng. Thực sự bất ngờ khi biết trưởng nhóm nghiên cứu là một nữ tiến sĩ.
Rất cởi mở, TS. Dương Thị Thùy Vân chia sẻ khi nhìn hình ảnh binh chủng hóa học của Bộ Quốc Phòng thực hiện công tác khử khuẩn tại bệnh viện Bạch Mai, nhóm đã lên các ý tưởng làm thể nào giảm sự tham gia của con người, nhất là đội ngũ y bác sỹ trong môi trường có tính chất truyền nhiễm. Nhóm đã họp và đưa ra nhiều phương án. Sau đó, hai phương án được lựa chọn là robot làm nhiệm vụ khử khuẩn và robot thực hiện chiếu tia UV. Tuy nhiên, dự án bắt đầu triển khai đúng lúc cả nước thực hiện chỉ thị 16 của Thủ tướng chính phủ cách ly toàn xã hội. Nghĩ lại quãng thời gian 10 ngày để cho ra đời 2 robot như mong muốn ban đầu, theo TS. Thùy Vân đó là một kỳ tích. Vì điều kiện làm việc của cả nhóm lúc đó ở mức tối thiểu nhất có thể. Cả nhóm làm việc không kể ngày đêm trong bối cảnh rất khó khăn.
Bình thường, muốn mua ốc vít, chỉ bước chân ra đường là bao nhiêu cũng có, nhưng những ngày này, các cửa hàng đóng cửa, không thể mua được bất cứ thứ gì để phục vụ công việc, kể cả một con ốc vít. Các chi tiết máy, muốn gia công cũng không có xưởng nào nhận. Sinh viên trong nhóm phải tự phay, tự hàn. Cả nhóm vừa làm, vừa phải nghĩ đến chuyện tìm nguyên vật liệu thay thế. TS. Dương Thị Thùy Vân cũng cho hay, không những thế, vì thực hiện giãn cách xã hội nên cả nhóm đều phải làm việc online. Với nhóm lập trình thì không ảnh hưởng, nhưng nhóm mạch, nhóm cơ khí phải có sự phối kết hợp giữa các thành viên nên cũng phải tìm giải pháp hợp lý nhất mà vẫn giữ được an toàn sức khỏe, theo đúng quy định. “Có nhiều khi, nhóm đã nghĩ đến việc buông xuôi. Nhưng rồi mọi người lại động viên nhau vượt qua. Hai robot của nhóm ra đời trong bối cảnh như vậy. Và có lẽ, bối cảnh đó sẽ là một kỷ niệm không bao giờ quên và cũng là kỷ niệm khó lặp lại”, TS. Thùy Vân cho hay.
Gói trọn với đam mê
10 ngày căng thẳng và quyết liệt đã đi qua. Quay nhìn lại, thấy đó như một kỳ tích. Nhưng với gia đình, thì đó là điều quả thật không dễ gì có thể vượt qua. TS. Thùy Vân cười giòn tan cho biết: kệ chứ, miết rồi cũng quen hết. Từ câu chuyện hai robot đa năng chuyển sang chuyện nghề, chuyện đời lúc nào không hay.
Thế hệ 7X, 8X như TS. Thùy Vân quả thật rất ít nữ sinh chọn ngành công nghệ thông tin. Ngành học lý tưởng của nữ sinh thời đó là sư phạm. Và chị không nằm ngoài quy luật đó vì bản thân chị từ nhỏ đã mơ ước trở thành một nhà giáo để truyền đạt kiến thức cho học sinh. Năm 2000, cô nữ sinh Dương Thị Thùy Vân với thành tích học THPT tốt nghiệp 10.0 được tuyển thẳng vào các trường ĐH: ĐH Sư phạm TPHCM, ĐH Ngoại thương cơ sở TPHCM, ĐH Luật TPHCM. Nhưng chị chọn ngành công nghệ thông tin của Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông cơ sở 2 để thi cho biết.
Thi thử nhưng đỗ thật. Năm đó, ngành công nghệ thông tin của Học viện hấp dẫn đến mức phải 27 điểm/3 môn mới trúng tuyển và chị nằm trong số 25 thí sinh trúng tuyển vào ngành này. Nhưng yêu sư phạm nên TS. Thùy Vân quyết định lựa chọn ĐH Sư phạm TPHCM, ngành Toán để theo học. Tuy nhiên, học được hơn một tháng thì toàn thế giới xẩy ra sự cố Y2K. Vừa tò mò, vừa muốn thử sức mình, chị quyết định chuyển sang học ngành công nghệ thông tin của Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông. Ban đầu còn giấu bố mẹ nhưng sau đó, với thành tích học tập luôn ở top đầu nên khi biết chuyện, bố mẹ chị cũng dần dần chiều theo quyết định của con.
Những ngày ngồi trên giảng đường cũng như đến thời điểm này, TS. Dương Thị Thùy Vân cho rằng, ngành công nghệ thông tin chỉ mang lại cho con người ta sự mê hoặc, chứ không thể mang lại sự giàu có vương giả. Những năm tháng học ĐH, chưa bao giờ chị ngủ trước 2h sáng; còn bây giờ, không mấy khi được ngủ trước 12h đêm. Theo chị, đây là ngành nghề rất hợp với phụ nữ, vốn có sự tỉ mỉ, cẩn thận nên dễ phát hiện các lỗi khi viết lập trình. Nhưng nó cũng luôn khiến cho người ta bận bịu, như chăm con mọn. Có khi đang ăn cơm, cũng phải bỏ bát đũa đứng dậy quay lại bàn làm việc vì phần mềm gặp sự cố; hoặc đang tắm cũng phải dừng lại, mặc đồ ra viết vài dòng code rồi lại vào tắm tiếp vì sợ tắm xong, ý tưởng trôi đi mất. Phụ nữ làm công nghệ thông tin nếu không được gia đình hiểu, thông cảm sẽ rất khó có thể dung hòa. Nhưng có lẽ, TS. Vân thật may mắn khi luôn có gia đình song hành và luôn được cảm thông chia sẻ.
Video đang HOT
Chị vẫn nhớ năm 2004, tốt nghiệp ra trường, công ty phần mềm nổi tiếng TMA Solution mời về làm mà không cần hồ sơ xin việc hay phỏng vấn. Sau đó, chị lại trúng tuyển cao học ngành công nghệ thông tin tại ĐH Bách khoa (ĐH Quốc gia TPHCM). Khi nhận giấy báo nhập học cao học, chị xin về ĐH Tôn Đức Thắng làm việc để tiện cho việc học tiếp. Quyết định chấm dứt công việc đang làm cũng khó khăn vì không dễ xin vào làm việc tại công ty này. Nhưng đổi lại, chị được đứng trên bục giảng để viết tiếp giấc mơ thuở trước.
Năm 2010, Dương Thị Thùy Vân tiếp tục học nghiên cứu sinh và hoàn thành luận án tiến sĩ ngành công nghệ thông tin vào năm 2015. Chuyên ngành mà chị theo đuổi là các giải pháp về phần mềm, phân tích dữ liệu, trí tuệ nhân tạo. Khi bảo vệ luận án tiến sĩ, chị đã có 8 bài báo quốc tế trên các tạp chí ISI và Scopus, một kết quả ít ai ngờ tới đối với nữ nghiên cứu sinh trong ngành công nghệ thông tin tại Việt Nam. Chỉ sau một năm bảo vệ thành công luận án, TS. Dương Thị Thùy Vân mạnh dạn đăng ký đề tài “Hệ thống điều hòa không khí thông minh” ở Cơ quan Sáng chế và Nhãn hiệu thương mại Hoa Kỳ (USPTO).
Năm 2016, USPTO đã công nhận bằng sáng chế cho đề tài này của chị vì rất hữu ích nếu áp dụng trong điều chỉnh nhiệt độ phù hợp với bệnh nhân hay từng người trong cùng phòng, do mỗi người có cơ địa khác nhau, phù hợp với một nhiệt độ nhất định.
Bệnh nhân Covid-19 sáng chế máy rửa tay tự động khi nằm điều trị
Chiếc máy tính cá nhân vẫn luôn sáng điện cả ngày. Giường bệnh trở thành bàn làm việc. Tiến sĩ Dũng đã khiến hơn 1 tháng điều trị trong khu cách ly của mình trở nên vô cùng ý nghĩa.
Tiến sĩ Hàn Huy Dũng vừa cùng những người bạn của mình sáng chế thành công sản phẩm máy rửa tay tự động, chuẩn bị đưa ra sản xuất trên diện rộng. Sản phẩm được đánh giá rất có ý nghĩa trong thời điểm hiện nay, khi dịch Covid-19 vẫn còn nhiều diễn biến phức tạp ở nước ta.
Sự ra đời của chiếc máy này trở nên đặc biệt hơn khi anh Dũng tham gia công việc thiết kế ngay trên giường bệnh, trong những ngày anh điều trị cách ly tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương 2.
Tiến sĩ Hàn Huy Dũng là Phó Bộ môn Điện tử và Kỹ thuật máy tính, Viện Điện tử Viễn thông, ĐH Bách khoa Hà Nội, cũng là một trong những bệnh nhân Covid-19 được ghi nhận tại Việt Nam.
Tiến sĩ Hàn Huy Dũng tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương cơ sở Đông Anh
Tiến sĩ Dũng chia sẻ, ngay thời điểm Tết Nguyên Đán, khi Việt Nam ghi nhận những ca Covid-19 đầu tiên, anh đã có mong muốn vận dụng hiểu biết của mình để thiết kế những sản phẩm hữu dụng, có ích trong công cuộc chống dịch.
Nhận thấy rửa tay là biện pháp phòng bệnh hàng đầu, anh Dũng cùng nhóm học trò của mình dần lên ý tưởng về thiết bị rửa tay không chạm, loại máy giúp việc làm sạch tay trở nên thuận tiện và an toàn hơn. Tuy nhiên, sản phẩm mới chỉ dừng lại ở thiết kế đơn giản, chưa thể tối ưu và sản xuất diện rộng và mang mục đích giáo dục.
Ngày 14/3, Tiến sĩ Dũng từ Anh về Việt Nam sau một khóa học ngắn hạn. Đến ngày 18/3, anh nhận tin dương tính virus SARS-CoV-2 và được chuyển cách ly tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương cơ sở Đông Anh.
Trong những ngày ở bệnh viện, anh Dũng xuất hiện khá nhiều triệu chứng. Ban đầu, anh đau người giống như bệnh cúm, nơi cổ họng có cảm giác ngứa râm ran. Sau đó, cả cơ thể luôn trong trạng thái mỏi nhừ.
Điều khó khăn nhất mà anh Dũng phải đối mặt những ngày bệnh trở nặng là cơn đau kéo từ nửa đầu sang hai hốc mắt cùng những trận sốt cao suốt nhiều ngày. Khứu giác luôn có kèm một mùi ẩm mốc rất lạ cũng khiến anh Dũng khó ăn uống hơn.
Sự động viên từ các y bác sĩ là một trong những nguồn động lực giúp anh Dũng vượt qua giai đoạn mệt mỏi nhất. Biết anh Dũng khó ăn uống, mỗi buổi tối, các bác sĩ lại vào phòng và hỏi anh muốn thay đổi thực đơn thế nào để họ đem đến vào hôm sau. Chỉ hành động nhỏ này cũng khiến anh Dũng rất cảm động.
Anh Dũng bảo, các triệu chứng của anh khá nhẹ nên các bác sĩ có thể nhàn hơn. Tuy nhiên, với những ca bệnh nặng, nhân viên y tế phải chăm sóc từng chút một, vô cùng vất vả. Những hình ảnh ấy khiến suy nghĩ cần phải làm gì đó lại một lần nữa thôi thúc người giảng viên.
Nhớ lại thời gian ở bên Anh, sân bay Nội Bài, khi ở khu cách ly tập trung hay chuyển tới bệnh viện, anh Dũng nhận thấy rất nhiều nơi đặt các dung dịch rửa tay khô. Thế nhưng, việc làm sạch tay theo cách này hay bằng vòi nước thông thường đều có nhược điểm là ít nhất 1 ngón tay vẫn phải chạm vào bình chứa dung dịch. Khi ấy, bàn tay hoàn toàn có thể trở thành nguồn lây lan virus.
Ý tưởng về chiếc máy rửa tay tự động dần xuất hiện trở lại trong tâm trí anh. Tiến sĩ Dũng chia sẻ, sản phẩm máy rửa tay không chạm hiện có nhiều ở nước ngoài, tuy nhiên giá thành khá cao, những sản phẩm giá thấp thì lại không đảm bảo chất lượng.
Tại Việt Nam, ngoài anh Dũng và nhóm sinh viên, nhiều nhóm nghiên cứu khác cũng đã thực hiện sản phẩm này nhưng chỉ dừng lại ở mức độ đơn giản, nhỏ lẻ.
"Nếu có thể thiết kế, sản xuất diện rộng máy rửa tay không chạm ngay tại Việt Nam với chất lượng cao, giá thành hợp lý thì thật tốt. Khi ấy, chúng ta có thể giảm thiểu nhiều hơn nguy cơ lây nhiễm bệnh tại nơi công cộng, từ đó bớt đi gánh nặng cho các nhân viên y tế", anh Dũng tự nhủ.
Tiến sĩ Dũng làm việc ngay trên giường bệnh, cùng những người bạn của mình sáng chế máy rửa tay tự động
Suy nghĩ này đã được anh tâm sự với hai người bạn thân, là Tiến sĩ Dương Tuấn Hưng (Viện Hoá học, Viện Hàn lâm KHCN Việt Nam) và Tiến sĩ Nguyễn Hữu Phước Nguyên, giám đốc công ty sản xuất xe máy điện Selex.
Ngay lập tức, anh Dũng nhận được sự hưởng ứng từ những người bạn của mình.
"Họ từ lâu luôn mong có thể đóng góp điều gì đó cho cộng đồng. Nghe tôi kể về các câu chuyện đã trực tiếp chứng kiến trong bệnh viện, họ lại càng muốn được thực hiện hơn. Chúng tôi chính thức bắt tay vào việc chỉ sau một vài ngày suy nghĩ, bàn bạc", anh Dũng chia sẻ.
Có rất nhiều công đoạn để biến từ ý tưởng thành một chiếc máy rửa tay hoàn chỉnh, bao gồm việc lên định hướng về đối tượng sử dụng, hoàn cảnh sử dụng; sau đó thiết kế cơ khí, mạch điện tử, dung dịch sát khuẩn; rồi thiết kế vỏ máy, kiểu dáng công nghiệp.
Việc liên hệ nơi sản xuất linh kiện để chọn ra các linh kiện có chất lượng tốt nhất với giá thành hợp lý cũng vô cùng quan trọng. Sản phẩm mẫu cũng được thử đi thử lại trong nhiều ngày để đảm bảo được các yêu cầu kỹ thuật. Trong trường hợp một số thông số không đạt yêu cầu, cả nhóm phải thực hiện việc thiết kế lại.
Ngoài anh Dũng và 2 người bạn, còn có nhiều kỹ sư khác thuộc công ty của Tiến sĩ Nguyên tham gia vào việc sản xuất chiếc máy này. Nhiệm vụ chính của anh Dũng trong nhóm là tư vấn và chốt thiết kế về mạch điện tử. Bên cạnh đó, anh cũng tham gia đóng góp ý kiến ở tất cả các công đoạn khác trong quy trình sản xuất.
Anh Dũng thừa nhận, những ngày bệnh trở nặng với cơn sốt, đau đầu kéo dài khiến anh khó khăn hơn trong việc thao tác công việc. Tuy nhiên, anh vẫn luôn cố gắng tham gia thiết kế cùng với những người bạn của mình.
"Đúng là hôm nào mệt, tôi làm việc chậm hơn một chút, tuy nhiên những hôm khỏe sẽ lại đẩy nhanh tiến độ. Sự quyết tâm phải sớm hoàn thiện sản phẩm đã giúp tôi quên hết mệt mỏi. Có những hôm, chúng tôi làm việc tới tận nửa đêm để chốt thiết kế", anh Dũng chia sẻ.
Anh tâm sự thêm, khó khăn lớn nhất không đến từ vấn đề sức khỏe mà do anh phải làm mọi việc từ xa, không thể trực tiếp cảm nhận sản phẩm. "Tôi chỉ có thể tự mình hình dung chiếc máy sẽ chạy như thế nào chứ không được trực tiếp kiểm chứng. Tuy nhiên, thành viên trong nhóm nghiên cứu đều là những người rất giỏi nên tôi hoàn toàn yên tâm", anh Dũng nói.
Sau khoảng 1 tháng, những sản phẩm mẫu đầu tiên của nhóm đã được thiết kế hoàn chỉnh. Tiến sĩ Dũng cho biết, đầu tháng 5 tới đây, sản phẩm máy rửa tay tự động này sẽ được đưa vào sản xuất với quy mô lớn để phục vụ công tác phòng chống dịch.
Máy bên phải: bản mẫu thiết kế chức năng rửa tay khi chưa có thiết kế kiểu dáng; Máy ở giữa: bản mẫu với vỏ được in bằng máy in 3D; Máy bên trái: sản phẩm cuối cùng với đầy đủ kiểu dáng và chức năng
Anh Dũng dự định tặng khoảng 20 chiếc máy cho Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương, nơi anh đang điều trị và Trường ĐH Bách khoa, nơi anh công tác. Ngoài ra, nhóm nghiên cứu cho biết, nhóm sẽ tặng máy rửa tay không chạm cho trường học, bệnh viện và địa điểm công cộng khác khi số lượng bán ra đạt mức nhất định.
Tiến sĩ Hàn Huy Dũng đã được công bố khỏi bệnh vào giữa tháng 4 và đang trong quá trình theo dõi sức khỏe. Ở khu cách ly bệnh nhân sau khỏi bệnh, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương, anh Dũng vẫn ngày ngày làm việc trên giường bệnh của mình.
Sau khi sáng chế thành công máy rửa tay tự động, anh đem những kỹ thuật mình đã nghiên cứu hướng dẫn lại cho sinh viên để thế hệ sau tiếp tục phát triển các sản phẩm tương tự.
Anh Dũng coi nghiên cứu khoa học là một phần của cuộc sống. Trước khi thực hiện máy rửa tay không chạm, anh đã từng cùng các đồng nghiệp của mình thiết kế rất nhiều sản phẩm hữu dụng khác như máy đo chất lượng không khí, máy đo điện tim, máy đo điện cơ và hợp tác với các trường Đại học và các công ty Mỹ và Việt Nam.
"Tôi rất vui vì đã phần nào đóng góp cho cộng đồng bằng những hiểu biết của mình. Sáng chế về máy rửa tay tự động lần này là một trong những nghiên cứu đáng nhớ, ý nghĩa nhất với tôi", anh Dũng chia sẻ.
10 công ty sáng tạo nhất thế giới không có tên Apple Apple đứng ở vị trí thứ 27 với 14.849 bằng sáng chế, một khoảng khá xa so với đại kình địch Samsung, người đang giữ vị trí top 1 với 76.638 bằng sáng chế. Theo thường lệ, Cơ quan cung cấp cơ sở dữ liệu bằng sáng chế, các giải pháp phân tích và dịch vụ web sáng tạo toàn cầu (IFI hay...