NSƯT Thanh Nguyệt 74 t.uổi: Tôi nhớ nghề lắm, nhớ đồng nghiệp nữa
“Nghệ sĩ Minh Vương thường tổ chức buổi gặp mặt cà phê vào thứ 7 rồi anh chị em nghệ sĩ đờn ca cho vui chứ không còn chỗ cho chúng tôi hát”, nghệ sĩ ưu tú Thanh Nguyệt nói.
Vừa qua, đạo diễn Nguyễn Đức Long đã tới thăm nhà vợ chồng nghệ sĩ ưu tú Thanh Nguyệt.
Nghệ sĩ ưu tú Thanh Nguyệt là một nghệ sĩ cải lương nổi tiếng từng đoạt huy chương vàng giải Thanh Tâm năm 1965. Tại buổi gặp mặt đạo diễn Nguyễn Đức Long, bà tâm sự:
Vợ chồng nghệ sĩ Thanh Nguyệt
“Lâu lắm rồi tôi không được diễn nên nhớ nghề lắm, nhớ đồng nghiệp nữa. Bây giờ sân khấu cải lương đi xuống nhiều quá nhưng tới lúc xuống thì phải xuống thôi, không làm gì được.
Ai cũng muốn níu kéo, muốn cải lương trở về rực rỡ như thời xưa nhưng đâu có được.
Tôi đã đi cùng cải lương suốt hơn 50 năm qua và còn được nghe những người lớn t.uổi kể lại thì cải lương có chu kỳ, xuống rồi lại lên, rồi lại xuống, chứ không thể ở trên đỉnh mãi được.
Chẳng hạn, thời mới giải phóng cải lương nổi lắm nhưng phim truyền hình nổi lên lại đ.ánh sập xuống luôn, sau này lại trồi lên nhưng giờ lại xuống. Vì vậy, chúng ta chỉ biết gìn giữ cải lương thôi chứ không biết làm thế nào.
Ở mỗi thời kỳ, mỗi sinh hoạt xã hội mỗi khác, không thể đòi bây giờ phải giống như hồi xưa được.
Ngày xưa khán giả mua vé đi coi nhạc có mấy đồng bạc, giờ lên đến cả triệu bạc thì người ta không đi coi nữa là đúng rồi, không thể so sánh mãi được.
Thanh Nguyệt ngày xưa
Ngày trước tôi đi hát lấy có 10% t.iền vé mà vé bán có vài đồng bạc. Giờ nghệ sĩ đi hát lấy những mấy chục triệu t.iền cát xê thì người ta buộc phải bán vé đắt lên như vậy ai đi coi được.
Phải nhìn khách quan như vậy, không thể đổ thừa cho cải lương đi xuống được.
Hiện tại, vợ chồng tôi nhớ nghề quá vẫn thi thoảng gặp gỡ bạn bè đồng nghiệp. Nghệ sĩ Minh Vương thường tổ chức buổi gặp mặt cà phê vào thứ 7 rồi anh chị em nghệ sĩ đờn ca cho vui chứ không còn chỗ cho chúng tôi hát.
Tất nhiên, bây giờ vẫn còn điểm diễn cải lương nhưng không còn chỗ cho chúng tôi chui vào vì khán giả rất ít, người ta phải liệu cơm gắp mắm, để suất diễn cho các nghệ sĩ trẻ.
Nhưng tôi cũng thấy thế là tốt, để lứa nghệ sĩ trẻ có được chỗ đứng, có điều kiện làm nghề, phát triển tài năng. Ca hát phải được rèn luyện, làm nghề thường xuyên mới hay, như tôi lâu rồi không hát nên giờ lên sân khấu hát cũng không còn hay nữa.
Đạo diễn Nguyễn Đức Long và vợ chồng Thanh Nguyệt
Cải lương hát tưởng dễ mà khó, khó mà dễ, phải luyện tập nhiều mới có được làn hơi khỏe mà hát. Nhiều khi tôi thấy nghệ sĩ miền Trung, miền Bắc hát cải lương cũng hay chứ chẳng riêng gì nghệ sĩ miền Nam, chẳng qua do mọi người không quen thôi”.
Đạo diễn Nguyễn Đức Long nghe xong liền chia sẻ : “Vừa rồi tôi có nghe thông tin nhiều nghệ sĩ già neo đơn có làm đơn lên Hội nghệ sĩ để được vào Viện dưỡng lão nghệ sĩ nhưng một số nghệ sĩ chưa đủ điều kiện để vào.
Vì vậy, tôi đã xây dựng một cơ sở khang trang, có chỗ ăn ở đàng hoàng. Tôi có nguyện vọng đưa những nghệ sĩ già neo đơn đó về chỗ tôi. Tôi nuôi họ những ngày cuối đời, có người nấu ăn, giặt quần áo cho luôn, đau ốm có người thăm khám. Tôi lo hết.
Đến khi mất, nếu họ có nguyện vọng chôn cất ở đâu thì tôi sẽ đưa họ về đó, hoặc tôi sẽ đưa giúp vào chùa”.
Ý định này của đạo diễn Nguyễn Đức Long được vợ chồng nghệ sĩ Thanh Nguyệt hưởng ứng, khen ngợi.
NSƯT Thanh Nguyệt – Cô đào lừng lẫy một thời không kém Lệ Thủy và t.uổi "xế chiều" bệnh tật
NSƯT Thanh Nguyệt có gương mặt hết sức phúc hậu. Và những vai diễn người mẹ của bà luôn để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng khán giả.
Một đêm khi đang diễn ở thị trấn Vạn Giã (Vạn Ninh, Khánh Hòa), Thanh Nguyệt nghe tin mẹ mất, muốn ngất xỉu ngay trên sân khấu, nhưng cô phải gắng gượng tròn vai. Khi màn nhung khép lại cũng là lúc cô đào chính lật đật sửa soạn hành lý về lại quê nhà Bạc Liêu. Đường xa xôi vạn dặm, phải mất chín ngày đêm, Thanh Nguyệt mới về đến ngôi nhà có chiếc võng quen thuộc mà mẹ vẫn hay nằm, nhưng người không còn nữa...
"Mẹ về diễn cùng con, nghe mẹ!"
Ngày rời nhà đi theo đoàn hát, Thanh Nguyệt mới 16 t.uổi, hành trang mang theo có vài bộ đồ là của mẹ may cho. Biết bao lần đoàn lưu diễn qua các tỉnh miền Tây lại chưa một lần dừng ở quê nhà. Có lần đoàn Trưng Vương về dựng rạp hát ở Diễn Trường (Mỹ Tho, T.iền Giang), Thanh Nguyệt bất ngờ thấy dáng mẹ từ xa, cô mừng đến bật khóc nức nở. Trên đường từ Bạc Liêu lên Sài Gòn thăm người con đầu, tình cờ thấy tấm biển quảng cáo đêm diễn có ghi tên Thanh Nguyệt, người mẹ già đi xe lôi vào thăm con. "Lúc đó tôi vẫn mặc áo bà ba, quần đen như những ngày còn ở quê. Mẹ tôi nói bà nhìn thích lắm, mong con gái cứ giản dị nếp quê như thế. Bà ở lại một hôm dự định xem tôi hát, nhưng chẳng may đêm đó đoàn lại không có suất diễn" - NSƯT Thanh Nguyệt bùi ngùi.
Từ đó về sau, bà không có thêm dịp nào ghé đoàn hát thăm con gái nữa.
Người mẹ già lặng lẽ qua đời trong đêm sau thời gian bệnh nặng. Thanh Nguyệt nhận tin khi đang diễn vở Người mẹ Việt Nam tại thị trấn Vạn Giã (Vạn Ninh, Khánh Hòa). Đó là khoảng cuối năm 1963. "Khi về đến nhà, tôi cứ nghĩ cả nhà phải đang họp mặt đông đủ anh chị em và bà con lối xóm. Nào ngờ không khí lặng như tờ, bước vào nhà chỉ thấy bàn thờ mẹ nghi ngút khói hương. Gắng gượng đi ra mộ thì thấy anh tôi đang ngồi khắc tên lên mộ mẹ. Khoảnh khắc đó, tôi không thể nào quên được" - NSƯT Thanh Nguyệt nhớ lại.
Tóc bà giờ cũng đã bạc, nhưng ký ức của ngày về mà không thể nhìn được mặt mẹ lần cuối mãi mãi in sâu trong tiềm thức bà. Yêu thương và nỗi đau nằm lại trong sâu thẳm đáy lòng, để đến khi hóa thân thành những người mẹ trên sân khấu, người nghệ sĩ ấy đã diễn như thể mẹ cũng đang trở về bên cạnh xem con gái diễn, khóc cười cùng con gái trên sân khấu. Có lẽ, nỗi đau và thương nhớ khôn nguôi ấy đã hòa cùng cảm xúc của các nhân vật, khiến cho những hóa thân người mẹ trên sân khấu của NSƯT Thanh Nguyệt, với lối diễn cứ nhẹ nhàng, giản dị mà luôn có sức nặng, đằm sâu.
Có tài, có tâm và tận sức
Trong ngôi nhà nhỏ ở Q.Gò Vấp (TP.HCM) của vợ chồng NSƯT Thanh Nguyệt - Quốc Nhĩ, ngoài những bức ảnh chụp các vai diễn, NSƯT Thanh Nguyệt còn cất giữ rất nhiều kỷ vật của một thời hào quang: những trâm cài, lược giắt của những vai diễn tỏa sáng một thời. Tên t.uổi Thanh Nguyệt từ những năm 1990 đến về sau này, thường gắn liền với hình ảnh người mẹ buồn thương. Nhưng t.uổi trẻ của cô đào năm xưa "lừng lẫy" đến mức mà khi nghe kể lại, có thể hình dung một thời hồng nhan tài sắc đẹp như một ánh trăng trong.
Trước năm 1975, bà hát ở nhiều đoàn: Hoa Sen, Kim Chưởng, Kim Chung, Thái Dương, Tiếng Hát Dân Tộc... đảm nhận vai chính trong những vở cải lương kinh điển: Đường Minh Hoàng - Dương Quý Phi, Thiên hạ đệ nhất kiếm, Song long thần chưởng, Nhà sư và tướng cướp, Mạnh Lệ Quân, Con gái nữ thần... Năm 1965, Thanh Nguyệt được trao huy chương vàng giải Thanh Tâm (g.iải t.hưởng năm trước đó thuộc về hai nghệ sĩ Thanh Sang và Lệ Thủy). Sau năm 1975, bà tiếp tục đi đoàn Tiếng Hát Dân Tộc của ông bầu Năm Cư, đoàn này quy tụ toàn những tên t.uổi nghệ sĩ nổi tiếng: Thanh Nga, Hương Lan, Út Bạch Lan, Hùng Cường, Hùng Minh, Thành Được... sau đó là các đoàn Thanh Minh - Thanh Nga, đoàn 2-84, Trần Hữu Trang...
Trong vở Chuyện tình An Lộc Sơn, nghệ sĩ Thanh Nga đóng vai Dương Quý Phi, nghệ sĩ Hùng Cường vai An Lộc Sơn, thì Thanh Nguyệt đảm nhận vai Ngô Phi. Khi về đầu quân cho đoàn cải lương 2-84, Thanh Nguyệt cùng với NSƯT Thanh Vy khi ấy thay phiên nhau đảm nhận vai chính trong các vở: Thái hậu Dương Vân Nga, Hòn đảo thần vệ nữ... "Có lần đi lưu diễn miền Trung, đoàn diễn ngày hai suất vở Thái hậu Dương Vân Nga, cứ thế mà 17 ngày đêm ròng rã. Được khán giả yêu thích, anh em nghệ sĩ say mê phục vụ, không ai biết mệt là gì" - NSƯT Thanh Nguyệt nhớ lại.
Dù có không ít lần quá mệt, ngất xỉu phải đi cấp cứu trong đêm, nhưng người nghệ sĩ ấy đã mang lời ca tiếng hát của mình rong ruổi trên khắp nẻo đường lưu diễn từ miền Nam ra miền Trung, đến Hà Nội và cả Thái Nguyên, Quảng Ninh bằng tất cả nhiệt huyết của t.uổi trẻ. Đâu đâu cô đào Thanh Nguyệt cũng nhận được sự yêu thích mến mộ của đông đảo khán giả. Năm 1990, Thanh Nguyệt được trao huy chương vàng Hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc 1990 với vai bà Mai trong vở Lời ru của biển.
Một thời hào quang của Thanh Nguyệt mà cũng là một thời vàng son của sân khấu cải lương. Mấy mươi năm sau nhắc lại, nhiều tên t.uổi của ngày xưa đã mất. NSƯT Thanh Nguyệt nói, cả đời bà nhìn lại, chỉ thấy những duyên may và yêu thương mà Tổ nghiệp dành cho.
Cuộc đời bà giờ đã bước qua t.uổi thất thập cổ lai hy, nhìn lại như "cổ tích ánh trăng" vì cuộc đời ấy quá đẹp. Sau này, mỗi lần xem lại những vở diễn xưa hay được bước lên sân khấu với lớp nghệ sĩ trẻ, NSƯT Thanh Nguyệt nói bà luôn cảm thấy hạnh phúc vì đã được sống và cống hiến trọn vẹn đời mình cho nghệ thuật cải lương. Những vai diễn hay không kể hết, rất nhiều vở cải lương xưa không được ghi hình, nhưng trong ký ức bà, mãi mãi không thể nào quên được lúc cất lên lời ca tiếng hát cùng những vai diễn cũng có thể gọi là "để đời", qua các vở: Nước biển mưa nguồn, Quỷ Bảo, Người gọi đò bên sông, Tuyệt tình ca, Qua cầu đắng cay, Bụi mờ ải nhạn...
Nghệ sĩ Bạch Long: "Tôi ngưng hoạt động và trắng tay" "Tôi nổi tiếng tới mức ở Trung Quốc có Lục Tiểu Linh Đồng thì ở Việt Nam người ta biết tới tôi" - nghệ sĩ Bạch Long nói. Bạch Long được biết đến là anh trai Thành Lộc và là nghệ sĩ cải lương nổi tiếng. Tại chương trình Khoảnh khắc rực rỡ, nghệ sĩ Bạch Long đã chia sẻ về sự nghiệp...
