Những câu hỏi ngỏ trước khi đề thi Ngữ Văn được chấm

Đề thi môn Ngữ văn năm nay được đánh giá cao về chất lượng , nhưng lại gây ra tranh cãi về độ khó và phù hợp với trình độ của thí sinh . Chốt lại, câu hỏi mà các phụ huynh và học sinh đặt ra cho Bộ Giáo dục và Đào tạo đó là: Barem chấm điểm sẽ thế nào?

Đề thi Ngữ văn THPT Quốc gia 2018

Tổng hợp quan điểm của các chuyên gia giáo dục , phụ huynh và học sinh, có 5 câu hỏi cơ bản mà Bộ GD&ĐT cần làm rõ trong đáp án chuẩn (sẽ được Bộ đưa ra ít ngày nữa), trước khi bài thi được chấm.

1/ Đề thi chọn trích 1 đoạn thơ nằm ngoài chương trình chính khóa . Tuy nhiên, ‘ Đánh thức tiềm lực ‘ là bài thơ dài tới 206 câu, và phần trích vào đề thi chỉ là 1 đoạn ngắn mở đầu. Phần còn lại của bài thơ mở rộng ra rất nhiều, chuyển tải thông điệp phản biện sâu sắc với những vấn đề mà đất nước đối mặt (vào những năm 80 của thế kỷ trước). Như vậy, nếu thí sinh đã đọc bài thơ này, và mở rộng phân tích theo tổng thể bài thơ, thay vì chỉ 1 đoạn trích, thì có được chấp nhận không?

Chẳng hạn, nếu thí sinh trích dẫn mở rộng những đoạn đanh thép hơn của bài thơ này, như:

‘..Cần lưu ý

Lời nói thật thà có thể bị buộc tội

Lời nịnh hót dối lừa có thể được tuyên dương

Đạo đức giả có thể thành dịch tả

Lòng tốt lơ ngơ có thể lạc đường…’

‘…Cần lưu ý

Có cái miệng làm chức năng cái bẫy

Sau nụ cười là lởm chởm răng cưa

Có cái môi mỏng rát hơn lá mía

Hôn má bên này bật máu má bên kia

Có trận đánh úp nhau bằng chữ nghĩa

Khái niệm bắn ra không biết lối thu về..’

Mở rộng trích dẫn, rồi thí sinh phân tích sâu hơn, rộng hơn, thì bài làm có được chấp nhận không?

Bởi vì, nếu Bộ GD ra đề bài trích 1 đoạn trong tác phẩm ‘Truyện Kiều’ của thi hào Nguyễn Du, và thí sinh thuộc toàn bộ ‘Truyện Kiều’, trích dẫn nhuần nhuyễn và có cái nhìn tổng thể thì chắc chắn cũng sẽ được đánh giá cao hơn.

Ảnh minh họa

2/ Vẫn trên tinh thần ‘mở’, đề thi này thiên về khuyến khích tự luận với 3 câu (câu 4 phần Đọc hiểu, và cả 2 câu phần Làm văn) với tổng số điểm khoảng 7,5 – 8 điểm. Như vậy, barem chấm sẽ được xác định theo tiêu chí nào? Với câu 1, 2 và 3 của phần Đọc hiểu thì đơn giản, vì sẽ có barem chính xác, nhưng với những câu còn lại, thậm chí những phương án trả lời đối ngược nhau vẫn sẽ gây tranh cãi, thì Bộ sẽ chấm thế nào?

Ví dụ, câu 4 phần Đọc hiểu: Theo anh/chị, quan điểm của tác giả trong hai dòng thơ: ‘Ta ca hát quá nhiều về tiềm lực/Tiềm lực còn ngủ yên’ có còn phù hợp với thực tiễn ngày nay không? Vì sao ?

Với câu hỏi này, thí sinh có thể trả lời Có hoặc Không. Cho cả 2 phương án, đều có thể đưa ra lập luận thuyết phục (vì có câu hỏi nối ‘Vì sao?’). Như vậy Bộ có đưa ra barem chấm cho cả 2 phương án không, và đánh giá dựa trên những tiêu chí nào?

3/ Phần tự luận chiếm số điểm quá cao trong đề thi, như vậy có đảm bảo công bằng (thậm chí là an toàn) cho các thí sinh chuyên khối Tự nhiên không? Vì trên nguyên tắc, những câu hỏi đảm bảo kiến thức cơ bản, nằm trong chương trình học phải chiếm 50% tổng số điểm, để đảm bảo mức ’sàn’ trình độ phổ cập trung bình cho thí sinh.

4/ Nếu phân tích sâu về 2 tác phẩm được đưa vào đề thi (bài thơ Đánh thức tiềm lựccủa nhà thơ Nguyễn Duy và truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa của nhà văn Nguyễn Minh Châu), thì đều ẩn chứa những quan điểm phản biện xã hội sâu sắc. Nếu thí sinh liên hệ ý tứ trong tác phẩm với những sự việc, hiện tượng xã hội nóng bỏng trong quá khứ cũng như hiện tại, thì có bị xem là lạc đề, là ‘tư tưởng lệch lạc’ hay không?

Chính nhà thơ Nguyễn Duy kể rằng, khi ông đọc tác phẩm Đánh thức tiềm lực cho đồng chí Võ Văn Kiệt nghe, thì cố Thủ tướng đã nhận xét rằng: ‘Nặng lắm. Nhưng chịu được. Nếu kể về cái tiêu cực thì tôi kể một tuần lễ không hết. Còn nếu kể về cái tích cực thì tôi kể một tháng cũng không hết. Nhưng vấn đề ở đây không phải là chống tiêu cực hay biểu dương tích cực. Vấn đề ở đây là con người, là văn hóa. Con người có thức dậy thì đất đai mới thức dậy được…’

Một bài thơ gai góc đến mức ấy, nếu thí sinh có đủ nhận thức và sự thẳng thắn để viết phân tích phản biện, liệu các barem chấm bài có đánh giá cao không? Có chấp nhận quan điểm trái chiều không?

Ảnh minh họa

5/ Trong quá trình đào tạo ở cấp phổ thông, những dạng bài mở rộng, hướng học sinh đến khả năng tự luận, đọc hiểu rộng hơn sách giáo khoa… có phổ biến không, và có phổ biến trên toàn quốc không (thay vì chỉ ở 1 số trường chuyên lớp chọn)? Bởi vì nếu cách dạy và học vẫn khuôn mẫu như nhiều thập kỷ qua, thì thật khó cho thí sinh khi phải làm 1 đề thi ‘rất bay’ như thế này – chẳng khác gì ‘học 1 đằng, thi 1 nẻo’.

Theo thông lệ, sau khi kỳ thi kết thúc, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ đưa ra đáp án chuẩn. Cho đến lúc đó, mong rằng 5 câu hỏi chung nêu trên sẽ được xem xét và cân nhắc để đảm bảo công bằng cho các thí sinh.

Theo tiin.vn