Nhiều giải pháp đẩy mạnh văn hóa đọc
Mặc dù số lượng sách xuất bản ngày càng nhiều hơn nhưng việc phát triển văn hóa đọc chưa hẳn đã tương xứng. Để đẩy mạnh và phát triển văn hóa đọc bền vững, nhiều giải pháp đã được các chuyên gia chỉ ra.
Thậm chí, Phó Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, ông Lê Hoàng còn đề nghị thành lập Ủy ban quốc gia phát triển văn hóa đọc Việt Nam.
Theo thống kê của Cục Xuất bản, In và Phát hành, năm 2019, Việt Nam xuất bản 37.100 tựa sách, 441 triệu bản sách, bình quân 4,6 đầu sách/người, doanh thu xuất bản là 2.775 tỷ đồng. Trong số 441 triệu bản sách được phát hành, có đến 300 triệu bản sách giáo khoa, giáo trình.
Kết quả khảo sát nhanh về thói quen đọc đối với nhân viên và sinh viên (từ 20 đến 30 t.uổi) cho thấy, có đến 70% người được khảo sát cho biết chỉ học chứ không đọc tham khảo thêm; 12% cho biết có đọc các sách, truyện khác ngoài chuyên môn; 80% không đọc sách 1 năm qua; 98% không đọc sách tuần qua.
Phát triển văn hóa đọc trong t.rẻ e.m đang là vấn đề được bàn thảo nhiều trong thời gian gần đây.
Phó Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, ông Lê Hoàng cũng nhận định: Văn hóa đọc của người Việt Nam quá thấp, do đa số người Việt Nam không có thói quen đọc sách và thói quen này chưa được tạo dựng từ khi họ còn bé, từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.
Về vấn đề này, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh từng chia sẻ rằng: “Đưa cuốn sách vào tay một đ.ứa t.rẻ mười bốn, mười lăm t.uổi trước nay suốt ngày chỉ quen cắm mắt vào game trên máy tính, ép em đọc, vì những lý do cao cả “khám phá kho báu tri thức” hay “nâng cao văn hóa đọc” như người lớn vẫn hay nói là một việc quá muộn màng, quá nhọc nhằn, giống như ép một người chuyển máy bay khi máy bay đang ở trên không”.
Video đang HOT
Những năm qua, Đảng, Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách về phát triển văn hóa đọc như Chỉ thị 42 của Ban Bí thư về “Nâng cao toàn diện của hoạt động xuất bản”, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về “Ngày sách Việt Nam”,;đề án phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, Luật Thư viện. Bộ Giáo dục và Đào tạo có Thông tư về phát triển 5 phẩm chất, 10 năng lực, chủ trương đổi mới thư viện và phát triển văn hóa đọc trong nhà trường phổ thông và mầm non…
Tuy nhiên, hiệu quả thực tế vẫn chưa như mong đợi. Nguyên nhân là do thiếu tiết đọc sách trong nhà trường. Gia đình thiếu sự quan tâm, phát triển thói quen đọc sách từ sớm và cho trẻ tiếp xúc với thiết bị công nghệ sớm nhưng thiếu kiểm soát. Các nhà xuất bản, công ty sách chưa thật sự quan tâm và thúc đẩy phát triển văn hóa đọc… Khắc phục vấn đề này, Hội Xuất bản Việt Nam đã kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa tiết đọc sách vào khung giờ chính khoá của trường học.
Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, ông Lê Hoàng còn cho rằng, để phát triển văn hóa đọc mạnh mẽ và bền vững hơn thì cần thành lập Ủy ban quốc gia phát triển văn hóa đọc Việt Nam. Ủy ban này sẽ soạn thảo chiến lược, kế hoạch dài hạn nhằm phát triển văn hóa đọc, tổ chức hoạt động, đôn đốc và giám sát thực hiện. Ủy ban gồm đại diện các cơ quan quản lý nhà nước liên quan tới đọc, các chuyên gia đầu ngành trong các lĩnh vực liên quan tới đọc, đại diện các tổ chức xã hội: như Đoàn Thanh niên, Hội Xuất Bản Việt Nam, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội cựu chiến binh, Hội khoa học kỹ thuật, Hội Nông dân Việt Nam… Ủy ban trực thuộc Chính phủ, do một Phó Thủ tướng phụ trách.
Ngoài ra, các nhà xuất bản, công ty sách nên tham gia đẩy mạnh các hoạt động phát triển văn hoá đọc tại các trường học như: Hoạt động Hội sách Mini – sinh hoạt chuyên đề, giao lưu tác giả – tác phẩm, tác giả ký tặng sách, tổ chức Hội sách tại khuôn viên hay hội trường của các trường.
Cần xây dựng một chương trình giáo dục kỹ năng đọc trong môi trường truyền thống và môi trường điện tử để giảng dạy không chỉ trong nhà trường cho giáo viên, học sinh mà còn cho cả phụ huynh. Cần đẩy mạnh các hoạt động phát triển văn hóa đọc nhân Ngày Sách Việt Nam 21-4 hàng năm, phát động tuần lễ đọc sách và nhiều hoạt động, sự kiện tôn vinh sách trong tuần lễ này.
Nên tổ chức nhiều hội chợ sách và không chỉ tổ chức ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh mà còn ở các tỉnh thành khác trên cả nước, tổ chức thêm nhiều hội sách trực tuyến, phát triển thêm nhiều đường sách, phố sách hơn trên cả nước. Nên đẩy mạnh ứng dụng công nghệ Reading Code (website – một cổng thông tin riêng cho từng tác phẩm). Đây là giải pháp công nghệ góp phần chống giả và tương tác tốt với người đọc.
Về phía Nhà nước cũng cần đầu tư hơn nữa cho hệ thống thư viện, đặc biệt là hệ thống thư viện văn hoá khoa học tổng hợp. Đây là cơ quan giáo dục ngoài nhà trường, nơi học tập suốt đời cho mọi công dân. Thư viện trường học có đủ kinh phí hoạt động và phát triển ngang tầm các hệ thống thư viện tương ứng trong khối ASEAN.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nên đưa việc đọc sách và xây dựng tủ sách gia đình vào tiêu chí của Gia đình văn hóa. Dự kiến, các vấn đề về thực trạng phát triển văn hóa đọc, hoạt động xuất bản, các đề xuất về giải pháp nói trên sẽ được Hội Xuất bản Việt Nam, Công ty TNHH Đường sách TP Hồ Chí Minh tổ chức tọa đàm “Hoạt động xuất bản, phát triển văn hóa đọc – Thách thức – Cơ hội – Những kiến nghị và công việc cần làm”, để người hoạt động xuất bản tiếp tục bàn thảo vào đầu tháng 10.
Độc đáo “Khu vườn đọc sách” của giáo viên vùng sâu
Cô chia sẻ rằng: "Trong giấc mơ mỗi ngày, tôi luôn thấy một khoảng sân trường với những bông hoa, hàng cây đẹp như trong cổ tích, và đâu đó, các em học sinh của tôi ngồi đọc sách. Giấc mơ đó cứ lớn dần lên, và bây giờ đã thành hiện thực"...
Một lần ghé trường Trường THPT Tân Long, huyện Phụng Hiệp (tỉnh Hậu Giang), chúng tôi choáng ngợp trước vẻ đẹp như cổ tích của một khu vườn đọc sách. Đó là thành quả của cô giáo Lữ Ngọc Trân (dạy Văn) sau 2 năm ấp ủ ước mơ nâng cao văn hóa đọc cho học sinh.
Cô Trân chia sẻ, nhiều lần cảm thấy xót xa khi hỏi học sinh không biết Nguyễn Nhật Ánh, Nguyễn Ngọc Tư là ai? Thậm chí có em chưa bao giờ đọc trọn vẹn "Dế Mèn phiêu lưu kí"... "Từ đó, tôi ấp ủ, khát khao phải mang sách đến cho các em, không thể để các em lãng quên sách như vậy. Trong giấc mơ tôi luôn liên tưởng một khoảng sân trường bên những khóm hoa mười giờ xanh đỏ, cùng hàng ghế đá, cái xích đu và đâu đó các em học sinh của tôi ngồi đọc sách...".
Lối vào khu vườn đọc sách. Ảnh: P.V.
Giấc mơ đó cứ ám ảnh cô Trân những ngày đến lớp, để rồi cô nảy ra ý tưởng xây dựng "khu vườn đọc sách". Khi bày tỏ nguyện vọng, cô được lãnh đạo nhà trường đồng ý, dành một khoảng sân để thực hiện. Các em học sinh thì hào hứng: "Cô ơi làm đi cô! Tụi em sẽ giúp cô".
Thế là cô trò cùng nhau đi xin lốp xe đem về sơn rồi trồng hoa và xin sách... Công việc này tốn cả tháng trời, chưa tính việc sắp xếp, bố trí chỗ ngồi, nơi đặt sách, trồng hoa. Để tạo hứng thú và thu hút học trò, Khu vườn đọc sách được thiết kế, bài trí rất độc đáo.
Rất đông các em học sinh tìm đến khu vườn đọc sách trong thời gian rãnh rỗi. Ảnh: P.V.
Tất cả không gian đọc sách đều mở, gần gũi với thiên nhiên và được cô trò trang trí hoa, cây xanh, xích đu, ghế đá, cầu bập bênh... Trước đây học trò phải vào thư viện, ngồi vào bàn, nghiêm túc đọc sách thì giờ đây các em đọc sách trong không gian thoải mái hơn, có thể cùng nhau trò chuyện, chia sẻ sách hay. "Thật sự nhìn các em ở đây bắt đầu chịu đọc sách là tôi vui rồi vì ở đây vùng sâu, điều kiện các em khó khăn lắm", cô Trân chia sẻ.
Các em học sinh say mê đọc sách bên không gian thoáng mát, được trang trí đẹp mắt. Ảnh: P.V.
Không dừng lại việc đọc sách, cô Trân còn hướng học trò đến giáo dục kỹ năng sống qua việc chăm sóc vườn hoa, biết sẻ chia, biết yêu lao động và yêu thiên nhiên. Đồng thời, giúp các em lao động tích, cực hạn chế game và nghiện mạng xã hội.
Em Trương Nhựt Phi, học lớp 12T5 thì nói rằng, khu vườn đọc sách thật ý nghĩa, chúng em cần những nơi như thế. Những hoạt động như thế này sẽ kích thích tinh thần của học sinh bởi vì không cảm thấy chán khi phải ngồi trong phòng thư viện chật hẹp. Ở đây không gian rộng rãi, thoáng mát với hoa lá, trò chơi. Thay vì thời gian rảnh rỗi em và các bạn uống trà sữa hay lướt facebook thì vào đọc sách, vừa nâng cao kiến thức, vừa giải trí sau thời gian học tập.
Cô Lữ Ngọc Trân (trái), người có ý tưởng tạo ra khu vườn đọc sách. Ảnh: P.V.
Theo thầy Trần Văn Ánh - Hiệu trưởng Trường THPT Tân Long: "Khu vườn đọc sách mang lại cho các em học sinh nhiều kiến thức, niềm vui trong cuộc sống. Với cách làm của cô Trân, nhà trường mong muốn tạo điều kiện tốt nhất giúp học sinh và thầy cô giáo nâng cao nguồn tri thức phục vụ việc học và nghiên cứu. Đó chính là mục tiêu mà nhà trường hướng tới để rèn luyện, tạo cho mọi người thói quen đọc sách, yêu quý sách và coi sách như người bạn thân thiết".
Từ lúc khu vườn đi vào hoạt động, có lúc đón gần 200 bạn đọc là học sinh của trường. Từ sau Tết đến nay, do trường nghỉ phòng dịch COVID-19 nên cô cùng các giáo viên tiến hành bảo quản sách và các vật dụng, chờ đến ngày học sinh đi học trở lại thì Khu vườn đọc sách rộng cửa đón các em.
Hải Phòng: Hành động tích cực lan tỏa văn hóa đọc trong các trường học Bằng các hoạt động, mô hình, dự án thiết thực, ý nghĩa ngành giáo dục quận Hồng Bàng đang từng bước xây dựng, phát triển văn hóa đọc trong các trường học, góp phần lan tỏa phong trào đọc sách trong cộng đồng. Góc thư viện Trường Tiểu học Bạch Đằng, quận Hồng Bàng Để phát triển văn hóa đọc trong các trường...
