Nhật có thể ‘mất bò mới lo làm chuồng’
Suốt nhiều tháng qua, Nhật khiến thế giới thắc mắc khi báo cáo số ca nhiễm nCoV tương đối thấp, dù không áp dụng biện pháp nghiêm ngặt nào.
Khi Thủ tướng Shinzo Abe ngày 7/4 tuyên bố tình trạng khẩn cấp kéo dài một tháng tại Tokyo và 6 khu vực khác trong bối cảnh số ca nhiễm tăng mạnh, các chuyên gia y tế nhận định đây là sự thừa nhận ngầm rằng cách làm trước đây của Nhật không hiệu quả và giờ đây họ đang hối hả “làm chuồng” sau khi “mất bò”.
Hành khách tại ga tàu ở Tokyo ngày 8/4, sau khi Nhật đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp. Ảnh: Reuters.
Khi tuyên bố tình trạng khẩn cấp ở những đô thị lớn nhất cả nước, Thủ tướng Abe vẫn tìm cách vẽ ra bức tranh lạc quan. Bằng cách khuyến cáo người dân giảm tiếp xúc với nhau, ông cho rằng tình trạng lây lan của Covid-19 có thể giảm trong hai tuần.
Nhưng các chuyên gia chỉ ra rằng đánh giá này có thể quá “màu hồng”, khi Nhật đã ghi nhận hơn 4.200 ca nhiễm, gấp đôi số lượng một tuần trước đó, và hơn 90 ca tử vong.
“Nhật đã xử lý tệ”, Kenji Shibuya, giám đốc Viện Sức khỏe Dân số tại King’s College London, nói. Theo ông, các ca nhiễm nCoV được xác nhận ở nước này chỉ là “phần nổi của tảng băng”.
Tình trạng khẩn cấp do Thủ tướng Nhật ban bố vẫn có nhiều hạn chế, vì nó phụ thuộc phần lớn vào tinh thần tuân thủ tự nguyện của người dân. Ông Abe nhấn mạnh đây không phải là lệnh phong tỏa và giao thông công cộng sẽ tiếp tục hoạt động. Thống đốc tỉnh chỉ có thể yêu cầu mọi người làm việc tại nhà và tránh ra ngoài.
Một ngày trước đó, Abe tuyên bố nước này sẽ tăng khả năng xét nghiệm nCoV lên 20.000 người mỗi ngày. Nhật hiện có khả năng xét nghiệm 7.500 ca một ngày nhưng thực tế, họ thực hiện chưa đến một nửa số đó.
Các chuyên gia tư vấn cho chính phủ bất đồng ý kiến về việc liệu Nhật Bản, nơi chưa báo cáo số ca nhiễm tăng ồ ạt như Italy hay Mỹ, có đang trong thời điểm khủng hoảng hay không.
Hitoshi Oshitani, giáo sư virus học tại Đại học Tohoku ở đông bắc Nhật Bản và là cố vấn của chính phủ, viết trên Twitter tuần trước rằng nguy cơ lây nhiễm là rất thấp nếu mọi người tiếp tục sinh hoạt bình thường, trừ khi họ đến các điểm nóng. Những nơi đó được chính phủ định nghĩa là “không gian kín, đông người tụ tập ở khoảng cách gần”.
Trong khi đó, một số cố vấn khác cảnh báo về giai đoạn mới đầy nguy hiểm. Tại Tokyo, số ca nhiễm tăng gấp đôi trong 5 ngày qua lên hơn 1.000. “Có thể Tokyo đang bước vào giai đoạn ca nhiễm tăng theo cấp số nhân”, giáo sư dịch tễ học tại Đại học Hokkaido, thành viên hội đồng chuyên gia tư vấn cho chính phủ Nhật Bản, nói với Nikkei tuần trước. Ông cho rằng cần phải áp đặt hạn chế mạnh mẽ hơn để ngăn người dân ra ngoài so với việc khuyến cáo mọi người tự giác chấp hành.
Nhật phải sửa đổi hiến pháp mới có thể áp đặt phong tỏa. Luật mà ông Abe dựa vào để tuyên bố tình trạng khẩn cấp không cho ông quyền ra lệnh cho người dân ở nhà hay buộc doanh nghiệp đóng cửa như các quốc gia khác. Tuy nhiên, Abe có thể yêu cầu thống đốc các tỉnh đóng cửa trường học và trưng dụng tòa nhà cho mục đích y tế, nhưng chính quyền không thể trừng phạt người phớt lờ khuyến cáo ở nhà hoặc làm việc từ xa.
Mikiko Eto, hiệu trưởng nhà trẻ Hatto ở Tokyo, hy vọng phụ huynh tuân thủ khuyến cáo. Cho đến tuần trước, phần lớn 150 trẻ thường xuyên đi học vẫn đến lớp mỗi sáng. Ngày 6/4, khi số ca nhiễm ở Tokyo gia tăng, Eto gửi email đề nghị phụ huynh giữ con ở nhà. Khoảng 1/3 số học sinh không đến lớp vào ngày hôm đó. Thủ tướng Abe ngày 7/4 nói rằng không thể đóng cửa nhà trẻ vì một số phụ huynh không thể tự trông con.
Giới chức y tế Nhật Bản đã trấn an công chúng rằng họ kiềm chế dịch bằng cách đóng cửa trường học, thúc giục hủy bỏ sự kiện văn hóa và thể thao lớn, cảnh báo mọi người tránh tụ tập trong không gian kín như trong karaoke, quán bar hoặc câu lạc bộ đêm.
Trái ngược với các quốc gia khác như Đức và Hàn Quốc, những bên đã đạt được một số thành công trong việc kiềm chế dịch, Nhật không xét nghiệm nCoV trên diện rộng.
Cho đến tuần trước, giới chức y tế công cộng lập luận rằng quy định yêu cầu tất cả người dương tính với nCoV phải nhập viện có nguy cơ khiến hệ thống y tế quá tải khi phải tiếp nhận cả người có triệu chứng nhẹ. Chính phủ đã thay đổi quy tắc đó và ông Abe thông báo trưng dụng 10.000 phòng khách sạn ở Tokyo và 3.000 phòng ở khu vực Kansai để làm nơi tiếp nhận bệnh nhân nhẹ. Khoảng 800 người cũng có thể ở lại làng Olympic tại Tokyo.
Các cụm dịch mới xuất hiện trong và xung quanh thủ đô, gồm một số bệnh viện ở Tokyo. Tại bệnh viện đại học Keio, 18 người nhiễm nCoV sau khi cùng dự một bữa tiệc tối.
Cả hai dịp cuối tuần vừa qua, Thống đốc Tokyo Yuriko Koike đều yêu cầu cư dân ở nhà, chỉ ra ngoài vì mục đích thiết yếu. Bà khuyến khích mọi người làm việc từ xa và tránh ra ngoài vào buổi tối. Các cơ sở giải trí về đêm và khu mua sắm nổi tiếng đã thưa người hơn, nhưng theo khảo sát của Bộ Đất đai, Cơ sở Hạ tầng, Giao thông Vận tải và Du lịch, chỉ hơn 1/8 số người được hỏi cho biết họ làm việc tại nhà để phòng ngừa nCoV.
Sáng 7/4, trước khi tình trạng khẩn cấp có hiệu lực, rất đông người đi làm vẫn đổ về các ga tàu ở Tokyo và Shibuya, hai trong số các ga lớn nhất Tokyo.
Vì Nhật vẫn ghi nhận số ca tử vong tương đối thấp, chưa đến 100 ca, một số người nói rằng họ không thấy cần phải tránh mọi tiếp xúc xã hội. “Nếu các chuyến tàu chật ních người là vấn đề thì chúng ta đã phải thấy ác mộng ở Nhật từ lâu rồi”, Takuji Okubo, giám đốc Mạng lưới Kinh tế Doanh nghiệp Bắc Á, nói. Okubo quan tâm nhiều hơn đến thiệt hại kinh tế. Ông cũng cho rằng có ít nguy cơ lây nhiễm từ việc mua sắm tại trung tâm thương mại và ăn uống trong nhà hàng.
Một số chuyên gia bày tỏ lo lắng chính phủ Nhật Bản chỉ tập trung cảnh báo về những nơi nCoV có thể lây lan. Trong khi đó, nhiều ca nhiễm mới nhất không thể truy dấu nguồn lây, nghĩa là giới chức không biết người nhiễm đã lây từ đâu.
Chuyên gia y tế cũng lo ngại hệ thống bệnh viện Nhật Bản có thể nhanh chóng bị quá tải. Theo Hiệp hội Chăm sóc Tích cực Nhật Bản, nước này có 5 giường chăm sóc tích cực trên 100.000 người, so với gần 30 ở Đức và 12 ở Italy.
“Đối với hầu hết quốc gia, câu hỏi không phải là ‘họ sẽ tránh được sao?’ mà là ‘khi nào nó sẽ tới’. Điều này cũng đúng với Nhật”, Keiji Fukuda, giám đốc Trường Y tế Công cộng tại Đại học Hong Kong, nói.
Dù nhiều người Nhật đeo khẩu trang ở nơi công cộng, sự gia tăng đột biến số ca nhiễm ở Tokyo cho thấy việc che mặt không thể bảo vệ toàn diện cho người dân. “Nhiều người đeo khẩu trang là chưa đủ, họ chưa thực hiện ‘cách biệt cộng đồng’”, Peter Rabinowitz, đồng giám đốc Trung tâm Phòng chống Đại dịch và An ninh Y tế Toàn cầu của Đại học Washington, nói.
Khi tình hình dịch ở Nhật đang xấu đi, một số người đã điều chỉnh thói quen. Masataka Morita, giám đốc bộ phận quan hệ công chúng của Hitachi, cho biết giờ anh họp tại nhà qua Skype trong khi chăm ba con trai.
Morita không còn có thể thăm cha mình, người đã nằm viện trong 4 tháng qua, dù không phải vì nCoV. Khi anh đưa con về thăm mẹ cuối tuần trước, họ quyết định không đến nhà hàng sushi như mọi khi.
Tuần trước, Morita đến văn phòng trong khoảng hai giờ. Giờ đây, khi tình trạng khẩn cấp đã được ban bố, anh sẽ không làm vậy nữa.
Phương Vũ
Thiếu đồ bảo hộ và giường bệnh, Nhật lo kịch bản xảy ra tại Mỹ lặp lại ở Tokyo
Nhật Bản lo ngại tình trạng thiếu đồ bảo hộ và giường bệnh trong bối cảnh bệnh nhân mắc Covid-19 tăng cao, khiến Tokyo phải chịu kết cục thảm hại như ở Mỹ.
Chứng cuồng làm việc: Điểm yếu chí tử của Nhật trong cuộc chiến chống Covid-19Thủ tướng Ireland xung phong làm bác sĩ chống Covid-19
Quá tải ở các bệnh viện
Khi Nhật Bản chuẩn bị ban hành tình trạng khẩn cấp, nhiều nhân viên y tế cho biết, tình trạng thiếu hụt giường bệnh và các ca nhiễm liên quan tới y bác sỹ khiến hệ thống y tế của Tokyo bên bờ vực sụp đổ.
Cuộc khủng hoảng đang đến với Bệnh viện Đa khoa Eiju, tòa nhà 10 tầng màu hồng nằm ở trung tâm Tokyo. Chỉ trong vòng 2 tuần qua, cơ sơ y tế này ghi nhận 140 ca mắc Covid-19, trong đó có 44 nhân viên y tế.
Người đàn ông đọc thông báo đóng cửa dán trên cửa kính của bệnh viện Eiju. (Ảnh: Reuters)
Vài ngày trước, các cảnh cửa của bệnh viện Eiju dán đầy các áp phích thông báo việc bệnh viện đóng cửa cho tới khi có tuyên bố mới. Hơn 50 bệnh nhân nhiễm virus SARS-CoV-2 vẫn đang được điều trị bên trong.
Số ca mắc Covid-19 tại Nhật là thấp nếu so với các nước láng giềng Hàn Quốc hay Trung Quốc. Nhưng các kịch bản như ở Eiju đang diễn ra trên khắp đất nước, khi đội ngũ y, bác sỹ thừa nhận tình trạng thiếu hụt thiết bị và số lượng nhân viên y tế bị nhiễm bệnh đang gia tăng.
"Chúng ta có thể dọn sạch phòng bệnh và sử dụng cho các bệnh nhân Covid-19, nhưng những người mắc các bệnh khác sẽ phải di chuyển. Nếu chúng ta không giải quyết được, virus có thể lây lan ra khắp bệnh viện, dẫn tới sụp đổ hệ thống y tế", bác sĩ chuyên về truyền nhiễm tại bệnh viện lớn ở Tokyo cho biết.
Theo thống kê của chính quyền Tokyo, tính hết ngày 5/4, số người mắc Covid-19 phải nhập viện ở thành phố này là 951 người. Trong khi đó, có khoảng 1.000 giường được phân bổ cho các bệnh nhân nhiễm bệnh.
Nhiều chuyên gia y tế cho rằng, Nhật Bản đã phản ứng quá chậm trước dịch bệnh và đã hạn chế xét nghiệm các ca nghi nhiễm.
Kể từ giữa tháng 1 tới nay, Nhật Bản xét nghiệm 39.446 người trong khi con số này ở Hàn Quốc là 443.273 người. Đáng nói là dân số Nhật Bản gấp gần 3 lần dân số Hàn Quốc.
Trong 1 tuần qua, số ca nhiễm virus corona chủng mới tại Nhật Bản tăng gấp đôi lên con số 3.654. Tokyo là ổ dịch lớn nhất với hơn 1.000 trường hợp.
Nhiều nhân viên y tế tại Nhật Bản mắc Covid-19.
Không ít người trong số này phải chờ tại nhà hoặc tại các khu vực ngoại trú của bệnh viện cho tới khi có sẵn giường bệnh.
Để giảm bớt gánh nặng cho các nhân viên y tế, Tokyo sẽ chuyển những người có triệu chứng nhẹ vào khách sạn và các cơ sở lưu trú khác từ 7/4.
"Eiju cũng như nhiều bệnh viện khác ở Tokyo không có khoa truyền nhiễm. Điều đó có nghĩa bệnh nhân mắc Covid-19 ban đầu được điều trị cùng những người khác", ông Hiroshi Nishiura, giáo sư Đại học Hokkaido và là thành viên của hội đồng tư vấn cho chính phủ về phản ứng với Covid-19 cho hay.
"Chúng tôi đã không ngăn chặn được sự lây nhiễm từ làn sóng đầu tiên", ông cho hay.
Hôm 3/4, một bệnh viện khác ở Tokyo cho biết, 3 y tá và 1 bác sỹ tại cơ sở này bị nhiễm virus trong quá trình điều trị cho bệnh nhân. Một ngày sau đó, số ca bệnh của Tokyo nhảy lên 100 trường hợp. Tới ngày 5/4, con số này là 143.
Đại điện của Chính quyền Tokyo hôm 6/4 khẳng định, hệ thống y tế "vẫn được đảm bảo", đồng thời nói thêm rằng, Tokyo đang tiếp tục thúc giục cư dân tránh mọi các chuyến ra ngoài không cần thiết.
'Cuộc chiến giường bệnh'
Nhật Bản là một trong những quốc gia có dân số già nhất thế giới với 36 triệu người trên 65 tuổi.
Theo Bộ Y tế Nhật Bản, nước này có khoảng 1,5 triệu giường bệnh trên toàn quốc, nhưng số giường trong phòng cách ly áp lực âm dành cho các bệnh truyền nhiễm chỉ có khoảng 1.882, riêng tại Tokyo chỉ có 145 giường.
Các nhân viên y tế tại Nhật Bản thừa nhận tình trạng thiếu hụt đồ bảo hộ. (Ảnh: Reuters)
Mặc dù nhiều trường hợp nhiễm virus SAS-CoV-2 không cần những phòng như vậy, họ vẫn phải cách ly với các bệnh nhân khác.
Trong những ngày gần đây, các quan chức Tokyo đang phải tìm cách đảm bảo 4.000 giường bệnh cho các bệnh nhân mắc Covid-19, yêu cầu các bệnh viện giải phóng không gian ở các phòng bệnh thông thường.
Satoshi Kamayachi, thành viên của Hiệp hội Y khoa Nhật Bản thừa nhận rằng, sự sụp đổ của hệ thống y tế Tokyo giờ đây không còn là vấn đề trên lý thuyết, vì số giường bệnh còn lại không nhiều.
"Số lượng các bệnh nhân đang tăng lên rõ rệt. Tình hình ngày càng trở nên cấp bách", ông Kamayachi cho hay
Phản ứng của chính quyền
Nhiều chuyên gia y tế cho rằng, ngay cả sau khi bị chỉ trích về cách xử lý ổ dịch trên du thuyền Diamond Princess, Nhật Bản dường như không làm gì nhiều để tăng cường công tác kiểm tra và chuẩn bị cho đại dịch.
Cuối tháng 1, Akihiro Suzuki - thành viên Hội đồng Vùng đô thị Tokyo gửi thư cho giới chức Tokyo kiến nghị thiết lập một hệ thống y tế và tư vấn cho các bệnh nhân mắc Covid-19.
Ông Suzuki cho biết đã gửi đi 10 yêu cầu để kêu gọi một loạt các biện pháp cần phải được thực hiện khẩn cấp, từ việc mua máy thở cho tới làm rõ chính sách của Toyko về việc điều trị cho các bệnh nhân.
"Phản hồi là rất chậm và hiện giờ là quá chậm", ông này bức xúc.
Chính quyền Thủ tướng Abe đang chịu nhiều chỉ trích vì chậm trễ trong phòng chống dịch Covid-19. (Ảnh: japan-forward.com)
Một đại điện của chính quyền Tokyo cho biết, thành phố đã chuẩn bị các biện pháp y tế cụ thể từ 23/3 để đối phó với tình trạng gia tăng các ca bệnh, bao gồm cả việc đảm bảo nhiều giường hơn.
Hàng chục y tá làm việc tại các phòng khám bệnh viện trung bình ở Tokyo cho biết, họ được yêu cầu tái sử dụng khẩu trang. Họ lo ngại số lượng nhân viên y tế hiện nay không thể đối phó nếu các ca bệnh tăng đột biến.
Các y tá cũng thừa nhận họ không chắc liệu bệnh viện của mình có đủ thiết bị bảo hộ cá nhân tiên tiến như khẩu trang N95 và áo choàng bảo hộ hay không.
"Tình cờ tôi thấy một bài báo nói rằng, một y tá khoác túi rác làm đồ bảo hộ đã chết ở New York. Tôi tự hỏi liệu đó có phải mình trong tương lai cũng vậy không", một y tá người Nhật 30 tuổi chia sẻ.
" Tôi nghĩ rằng hệ thống đã bắt đầu sụp đổ", Kasumi Matsuda, y tá có thâm niên 13 năm kinh nghiệm cho biết
Video: Bản tin Covid-19 ngày 5/4
Khi số ca bệnh tăng mạnh ở Tokyo, Hiệp hội Y khoa Nhật Bản và Thống đốc Tokyo yêu cầu chính quyền trung ương nhanh chóng tuyên bố tình trạng khẩn cấp để giảm tỷ lệ lây nhiễm.
Truyền thông Nhật Bản hôm 6/4 đưa tin Thủ tướng Shinzo Abe đang chuẩn bị tuyên bố tình trạng khẩn cấp trong tuần này sau nhiều lần khẳng định một quyết định như vậy là hơi sớm.
Hôm 3/4, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên cung cấp viện trợ phát triển ở nước ngoài cho biết, họ sẽ xây dựng mới một bệnh viện dã chiến với 1.200 giường vào cuối tháng 4 tại khu mua sắm ở Tokyo.
Nhưng đó là chuyện của hơn 20 ngày tới, còn bây giờ Tokyo vẫn đang phải chứng kiến tình trạng quá tải khi số ca bệnh tiếp tục tăng mỗi ngày.
SONG HY
Nhật phạt tù người bán lại khẩu trang kiếm lời Những người Nhật bán lại khẩu trang kiếm lời có thể phải ngồi tù một năm và nộp phạt 9.800 USD, trong bối cảnh Covid-19 đang lan rộng. Lệnh mới được chính phủ Nhật Bản đưa ra hôm nay sẽ có hiệu lực từ ngày 15/3, nhằm ngăn những kẻ lợi dụng tình trạng thiếu hụt khẩu trang trên toàn quốc để trục...