Nhà văn hóa Hữu Ngọc: An toàn… dịch phẩm
Một số lĩnh vực rất quan trọng trong sinh hoạt tinh thần hầu như chưa có biện pháp an toàn, đó là lĩnh vực dịch thuật.
Từ ngày Đổi mới, kinh tế của Việt Nam không ngừng phát triển, đời sống khấm khá, nhất là đối với một số tầng lớp thành thị. Nhưng do cạnh tranh ác liệt của thị trường tự do, nhịp sống hối hả chạy theo vật chất, nên nhiều tai họa cũng không ngừng tăng. Đặc biệt là tai nạn giao thông, thực phẩm ô nhiễm, hàng giả ngày một nhiều. Vì vậy ta phải đề ra biện pháp nhằm đảm bảo giao thông, giáo dục luật lệ giao thông, mũ bảo hiểm, an toàn thực phẩm, an toàn thương hiệu…
Trong khi đó, một số lĩnh vực rất quan trọng trong sinh hoạt tinh thần hầu như chưa có biện pháp an toàn, đó là lĩnh vực dịch thuật. Dịch thuật vốn đã quan trọng, nay lại càng hết sức quan trọng trong thời buổi toàn cầu hóa, nhất là khi ta chính thức hội nhập quốc tế về nhiều mặt. Ngoại ngữ không còn là hàng xa xỉ nữa mà đi vào đời sống hằng ngày: đọc cái đơn để uống thuốc, xem cách dùng đồ ăn thức uống công nghiệp, làm visa đi nước ngoài, nói dăm ba câu khi tiếp xúc với khách nước ngoài, không kể người có tiền đi du lịch ra nước ngoài.
Trong mọi ngành kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật, giáo dục, nghệ thuật, dịch thuật đóng vai trò chuyển tải trí thức rất quan trọng vì không phải ai cũng có trình độ ngoại ngữ cao để đọc thẳng sách báo nước ngoài. Theo anh Phan Huy Lê đánh giá thì trong các môn khoa học xã hội và nhân văn, dưới 10% sinh viên có đủ trình độ ngoại ngữ để nghiên cứu thẳng tư liệu bằng tiếng nước ngoài. Do đó, nếu các tư liệu này dịch sai, các giám khảo không có thì giờ kiểm tra lại (không kể có nhiều vị còn ấm ớ tiếng nước ngoài) thì tác hại sẽ rất lớn. Rồi những cái sai về khoa học như vết dầu loang, làm ô nhiễm nền khoa học của ta, có khi từ đời này sang đời khác. Về văn học tệ hại không kém. Tôi biết ở nhiều nhà xuất bản, cán bộ biên tập sách dịch không biết hoặc kém ngoại ngữ, chữa các bản dịch “văng mạng” lấy cớ là Việt hóa câu văn. Ấy là chưa kể người dịch cũng dịch bừa đi, không hiểu câu chữ nào thì bỏ đi hoặc bịa ra ý khác miễn là ăn khớp với văn cảnh. Tôi còn nhớ có lần trao đổi với anh Xuân Diệu, anh cực lực phê phán những người cứ cần có nhã nên tha hồ Việt hóa. Anh nhấn mạnh là tín cần đi trước nhã, trắng phải dịch là trắng, không thể lấy cớ nhã mà dịch thành đen. Xin đưa ra một thí dụ cụ thể để chứng minh:
Một hôm, có người đến tìm tôi nhờ xem giùm bản dịch tiếng Pháp từ thuyết minh cho một cuốn phim tư liệu làm rất công phu về Nguyễn Văn Vĩnh. Mới đọc dòng đầu tôi đã rợn tóc gáy. Vì Đông Kinh Nghĩa Thục lại dịch là Enseignement Tokyo (học chính Tôkiô). Tôi nghĩ mãi không hiểu sao lại ra nông nỗi này. Thì ra người dịch đoán Đông Kinh là phiên âm Hán của thủ đô Nhật, còn nghĩa thục là dạy học nói chung. Ai cũng biết Đông Kinh ở đây là Hà Nội. Còn Nghĩa Thục, có nhiều cách dịch khác nhau, tựu trung là: trường tư không học phí, vì việc nghĩa mà tạo dựng (theo Đào Duy Anh). Trách nhiệm dịch là một công ty dịch tự nhận là đã có mấy chục năm làm nghề ở Hà Nội. Tôi xin báo để đồng bào cảnh giác với hàng chục “công ty dịch-in ronéo” mọc lên nhan nhản ở Hà Nội, có khi đứng tên những nhà xuất bản lớn. Có lần tôi kiểm tra giúp một người nhà nhờ một cửa hàng dịch một bản hợp đồng tiếng Anh: điều khoản có, dịch thành không! Nguy hiểm hơn nữa là đơn thuốc bằng các thứ tiếng ít ai biết, họ cứ dịch bừa đi, sống chết mặc bay, tiền thầy bỏ túi.
Nhân dịp dịch nhầm từ Đông Kinh, thì tôi lại nhớ đến từ Đông Dương. Có lần, tôi choáng người ngắm một cuốn sách về văn hóa lịch sử Trung Quốc đến vài nghìn trang, kê hàng chục tên người dịch và nhiều vị hiệu đính có học vị hẳn hoi. Lướt qua mấy trang đã có thấy sự nhầm lẫn giữa Tây Dương (Ấn Độ Dương) với Đại Tây Dương…
Qua sự nhầm lẫn trên ta không nên tin vào ngay cái bề ngoài các bộ sách bách khoa đồ sộ mà phải kiểm tra trước khi mua kẻo phí tiền.
Video đang HOT
Vietimes (Vietnamnet) đưa ra một thí dụ dịch sai “khủng khiếp” trong cuốn Những nền văn minh thế giới của NXB Văn hóa, 400 trang, dịch từ tiếng Trung Quốc (tác giả Shuje Congshu). Bài viết đã nêu lên những sai lầm khó chấp nhận như: “Đảo này được UNESCO cho vinh dự là Thiên nhiên trù phú của nhân loại” (đáng lẽ phải dịch là Di sản thiên nhiên thế giới). “Jefferson là quận trưởng Virginia” (đúng ra phải là thống đốc bang Virginia)…Một đoạn vài trăm từ mà có tới 5, 7 chục lỗi đủ các loại. Mà đây là loại sách để tham khảo, giới thiệu 102 địa danh thế giới.
S.O.S dịch thuật. Bảo đảm an toàn dịch phẩm là trách nhiệm lớn của Bộ Văn hóa, Bộ Giáo dục và Hội Nhà văn. Trong khi chờ đợi một chính sách kiểm tra và đào tạo cấp bách người dịch, xin đề nghị vài biện pháp sơ bộ: cán bộ biên tập các bản dịch của nhà xuất bản phải có trình độ ngoại ngữ cao, trả tiền hậu cho các cộng tác viên giỏi hiệu đính bản dịch. Các trường ngoại ngữ đánh giá cao sinh viên dịch ngược giỏi, báo chí nên có cột báo thường xuyên vạch các lỗi sai lầm về dịch, nêu đích tên người dịch và xuất bản. Cục Xuất bản hằng năm nêu tên các sách dịch sai và có biện pháp phạt tiền các sách dịch quá sai…
Theo baoquocte
Tiền đồng tăng giá trở lại - kịch bản được đoán trước
Sau giai đoạn nổi sóng trong tháng 4 và tháng 5, tỷ giá đô la Mỹ/tiền đồng liên tục lao dốc trong những ngày gần đây trên cả thị trường chính thức lẫn thị trường tự do. Điều gì dẫn đến diễn biến này và tình hình sắp tới sẽ ra sao?
Ngân hàng Nhà nước phải thận trọng hơn trong chính sách tiền tệ và tỷ giá để tránh bị Mỹ cáo buộc thao túng tiền tệ. Ảnh: Thành Hoa
Tỷ giá trung tâm do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố đến ngày 24-6 nằm tại 23.053, giảm 12 đồng so với tháng trước. Đây là diễn biến khá bất ngờ nếu nhìn vào xu hướng tăng xuyên suốt trong năm tháng đầu năm nay của tỷ giá trung tâm. Tuy nhiên, nếu nhìn vào thị trường phi chính thức, giá đô la Mỹ tự do cũng đã giảm sâu đến 150 đồng so với tháng trước.
Từ diễn biến ở thị trường quốc tế
Sau giai đoạn tăng giá mạnh trong tháng 5, đồng đô la Mỹ trên thị trường quốc tế đã giảm trở lại trong những tuần gần đây. Chỉ số USD Index rớt từ mức cao trên 98 điểm về tận dưới 96 điểm, giảm hơn 2% từ đầu tháng đến nay. Nếu như diễn biến đồng đô la tăng mạnh trước đó đến từ việc các nhà đầu tư đổ xô vào đồng tiền này như một tài sản an toàn trước rủi ro chiến tranh thương mại, thì sự lao dốc gần đây của đô la Mỹ lại đến từ Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed).
Đồng đô la giảm trở lại và nhân dân tệ tăng giá đã phần nào hỗ trợ giúp tiền đồng có điều kiện ổn định hơn, khi mà tỷ giá trung tâm hiện nay đang neo vào một rổ tiền tệ, trong đó đô la Mỹ và nhân dân tệ có những ảnh hưởng khá lớn do là hai đối tác thương mại lớn nhất hiện nay của Việt Nam.
Cụ thể, ngân hàng trung ương lớn nhất thế giới này gần đây đã bày tỏ dấu hiệu sẽ đảo ngược chính sách thắt chặt tiền tệ, theo đó sẽ ngừng tăng lãi suất và thậm chí giảm trở lại. Trong cuộc họp ngày 19 đến 20-6, dù Fed vẫn giữ nguyên lãi suất cơ bản ở 2,25-2,5%, nhưng cơ quan này cũng gợi ý định hướng sẽ có một lần giảm lãi suất trong năm 2020, trong khi thị trường vẫn kỳ vọng Fed có thể giảm ngay trong năm nay.
Với việc Tổng thống Donald Trump liên tục chỉ trích Fed và người đứng đầu là Jerome Powell về chính sách tăng lãi suất, đồng thời cho rằng Mỹ đang ở thế bất lợi trong cuộc chiến thương mại khi các ngân hàng trung ương khác tiếp tục nới lỏng tiền tệ, giảm lãi suất và chủ động phá giá đồng tiền, cũng như luôn mong muốn có một đồng đô la yếu để hỗ trợ xuất khẩu, thì có thể Fed sẽ ngày càng chịu áp lực nhiều hơn trong chính sách tiền tệ của mình và do đó đồng đô la Mỹ khó có thể đi lên mạnh mẽ.
Trong khi đó, đồng nhân dân tệ sau giai đoạn mất giá mạnh hiện nay cũng đã ổn định trở lại. Cặp tỷ giá đô la Mỹ/nhân dân tệ sau khi vượt qua mốc 6,9 và lên mức cao nhất gần 6,94 thì đã rớt trở lại, có lúc chạm mức thấp nhất ở 6,84 trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến gặp nhau bên lề hội nghị G20 tại Nhật Bản vào cuối tháng này, mở đường cho các cuộc đàm phán có thể được nối lại, giảm rủi ro chiến tranh thương mại leo thang.
Thực tế, theo giới phân tích, Ngân hàng Nhân dân Trung Hoa (PBoC) khó lòng cho phép cặp tỷ giá đô la Mỹ/nhân dân tệ vượt qua mốc 7 - mức kháng cự tâm lý đã tồn tại suốt hàng chục năm qua, vì điều đó không những có thể kích hoạt dòng vốn đầu tư tháo chạy mạnh mẽ, mà còn trở thành lý do để Mỹ cáo buộc Chính phủ Trung Quốc thao túng tiền tệ và áp đặt thêm những biện pháp trừng trị mạnh tay hơn.
Vì vậy, có thể thấy diễn biến đồng đô la giảm trở lại và nhân dân tệ tăng giá đã phần nào hỗ trợ giúp tiền đồng có điều kiện ổn định hơn, khi mà tỷ giá trung tâm hiện nay đang neo vào một rổ tiền tệ, trong đó đô la Mỹ và nhân dân tệ có những ảnh hưởng khá lớn do Mỹ và Trung Quốc là hai đối tác thương mại lớn nhất hiện nay của Việt Nam. Cụ thể, nếu như Mỹ là thị trường xuất siêu lớn nhất của Việt Nam thì ngược lại, Trung Quốc là thị trường nhập siêu lớn nhất.
Chính sách của Ngân hàng Nhà nước
Vào những ngày cuối tháng 5, Việt Nam đã bị Bộ Tài chính Mỹ đưa vào danh sách các nước bị theo dõi khả năng thao túng tiền tệ. Cụ thể, có ba tiêu chí để Mỹ đánh giá một quốc gia có thao túng tiền hay không gồm: thặng dư thương mại với Mỹ đạt trên 20 tỉ đô la; thặng dư cán cân vãng lai trên 2% GDP và can thiệp vào ngoại hối một chiều, tức là mua ròng ngoại hối trong sáu tháng liên tiếp với tổng số tương đương 2% GDP.
Cũng theo Bộ Tài chính Mỹ, Việt Nam đã thỏa mãn hai trong số ba tiêu chí mà phía Mỹ đề ra là thặng dư thương mại với Mỹ đạt trên 20 tỉ đô la và thặng dư cán cân vãng lai trên 2% GDP. Với tiêu chí thứ 3, Việt Nam chưa thỏa mãn khi lượng mua ròng ngoại tệ năm 2018 chỉ tương đương 1,7% GDP.
Tuy nhiên, cũng cần biết rằng số mua ròng ngoại tệ trong năm 2018 của NHNN là 6 tỉ đô la, chỉ tương đương 1,7% GDP là do Bộ Tài chính Mỹ tính luôn cả các hợp đồng kỳ hạn, do thời điểm cuối năm NHNN có bán các hợp đồng mua kỳ hạn cho các ngân hàng thương mại (NHTM) để giúp giải tỏa áp lực tỷ giá vào cuối năm. Nếu như không tính các hợp đồng kỳ hạn này thì lượng mua ròng ngoại tệ đã xấp xỉ 2,5% GDP năm 2018.
Trong năm nay, với kế hoạch tăng trưởng GDP 6,6%, ước giá trị GDP theo giá hiện hành năm nay xấp xỉ 257 tỉ đô la, thì con số mua ròng ngoại tệ 8,35 tỉ đô la từ đầu năm đến nay đã tương đương hơn 3,2% GDP kế hoạch, tức đã vi phạm tiêu chí thứ 3. Do đó, có khả năng NHNN sẽ buộc phải bán bớt ngoại tệ hoặc sử dụng các hợp đồng bán ngoại tệ kỳ hạn để giảm tỷ lệ này xuống, nhằm tránh việc Việt Nam có thể bị cáo buộc thao túng tiền tệ.
Điều này là cần thiết khi nhìn vào hai tiêu chí còn lại. Cụ thể, nếu như năm 2018, thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ là 39,5 tỉ đô la, thì trong năm tháng đầu năm nay đã là 16,8 tỉ đô la và Việt Nam đang vươn lên trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu hàng đầu vào Mỹ. Do đó con số xuất siêu 20 tỉ đô la với Mỹ có lẽ sẽ sớm vượt qua.
Ngoài ra, với dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục đổ vào mạnh mẽ (cụ thể chỉ mới năm tháng đầu năm Việt Nam đã thu hút được 9,1 tỉ đô la vốn đăng ký cấp mới và tăng thêm, tăng mạnh 27% so với cùng kỳ; vốn FDI thực hiện đạt 7,3 tỉ đô la, tăng 7,8% so với cùng kỳ, trong khi vốn đầu tư gián tiếp là 7,65 tỉ đô la, gấp 2,8 lần so với cùng kỳ) thì đây là một điều kiện quan trọng để giúp thị trường ngoại hối trong nước tiếp tục ổn định.
Như vậy, sau khi mua ròng mạnh mẽ ngoại tệ để gia tăng dự trữ ngoại hối trong những tháng đầu năm nay, theo đó rút một lượng lớn cung ngoại tệ ra khỏi thị trường và phần nào cũng tác động đến tỷ giá, thì thời gian tới NHNN phải thận trọng hơn trong chính sách tiền tệ và tỷ giá để tránh bị Mỹ cáo buộc thao túng tiền tệ. Theo đó, có thể phải bán bớt ra lượng ngoại tệ đã mua vào, từ đó không loại trừ khả năng đẩy tiền đồng tăng giá trở lại hay ít nhất là giúp tỷ giá đô la Mỹ/tiền đồng khó tiếp tục tăng mạnh.
Theo thesaigontimes.vn
Tỷ giá trung tâm tăng, các ngân hàng cũng tăng giá trao đổi USD Sáng nay (26/6) Ngân hàng Nhà nước công bố tỷ giá trung tâm cặp đồng tiền VND/USD tăng 5 đồng so với mức công bố hôm qua. Các ngân hàng thương mại và thị trường tự do tăng giá trao đổi USD so với phiên trước. Tỷ giá trung tâm giảm, các ngân hàng và thị trường tự do cùng giảm giá. Ảnh...