Nguyên nhân khiến ngày càng nhiều người trẻ đột quỵ
Đột quỵ đang ngày có xu hướng gia tăng và trẻ hóa. Đáng nói, người dân còn rất nhiều quan điểm sai lầm về đột quỵ, chính điều này làm mất cơ hội vàng điều trị cho người bệnh.
Bác sĩ làm việc tại khoa Đột quỵ não, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Ảnh: Việt Linh.
Bác sĩ Phạm Văn Cường, khoa Can thiệp mạch thần kinh, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Hà Nội, cho biết hiện nay số lượng người bị đột quỵ ngày càng gia tăng, đặc biệt người trẻ tuổ.i chiếm tỷ lệ không hề nhỏ.
Đột quỵ không còn là bệnh người già
“Nhiều người vẫn nghĩ đột quỵ là căn bệnh ở người già, trên 60 tuổ.i. Thực tế, gần đây, số người trẻ nhập viện vì đột quỵ ngày càng tăng, chiếm khoảng 20-30% (dưới 50 tuổ.i). Một số bệnh nhân 12 tuổ.i đã nhập viện vì đột quỵ do dị dạng mạch má.u não”, bác sĩ Cường cho hay.
Theo bác sĩ Cường, với đột quỵ não, nhất là với người trẻ, nguyên nhân thường là các bất thường về mạch má.u não, dị dạng mạch có thể bị vỡ ra gây xuất huyết não, hoặc tắc mạch não gây nhồi má.u ở những bệnh nhân bị bệnh lý hẹp mạch não tiến triển (Moyamoya).
Nguyên nhân thứ hai là có vấn đề về tim mạch. Nguyên nhân này trước đây ít gặp nhưng hiện phổ biến hơn, đó là những rối loạn nhịp hoặc bệnh lý van tim… sẽ tạo thành những huyết khối trong tim. Chúng di chuyển lên trên não gây tắc mạch và đột quỵ.
“Nguyên nhân thứ ba rất đáng báo động là những thói quen xấu trong sinh hoạt hàng ngày như hút thuố.c, uống rượu, thường xuyên sử dụng thức ăn nhanh… Từ đó, chúng gây rối loạn chuyển hóa mỡ má.u sớm, cao huyết áp, béo phì…”, bác sĩ Cường nói.
Nguyên nhân thứ tư hiếm gặp hơn, có thể gặp ở những phụ nữ dùng thuố.c tránh thai kéo dài, nạo hút thai, phụ nữ sau sinh… dẫn tới nguy cơ tăng đông má.u và gây tắc tĩnh mạch não.
Bệnh nhân chờ tái khám đột quỵ tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Ảnh: Việt Linh.
Sai lầm khi xử trí đột quỵ
Bác sĩ Cường cũng cảnh báo hiện có rất nhiều quan điểm chưa đúng về đột quỵ. Từ đó, người bệnh mất cơ hội vàng điều trị và hệ lụy để lại là rất nặng nề, thậm chí t.ử von.g.
Sai lầm 1: Cạo gió khi bị đột quỵ
Khi bệnh nhân bị đột quỵ thường có những biểu hiện như tê bì chân tay, liệt chân tay hoặc nửa người, mặt lệch, nói khó, chóng mặt, đau đầu… Chính những biểu hiện này khiến nhiều người cho rằng bệnh nhân bị cảm và tiến hành đán.h gió, cạo gió bằng. Tuy nhiên, việc cạo gió không có tác dụng khi bị đột quỵ, nó chỉ làm mất thời gian vàng điều trị.
Sai lầm 2: Châm kim vào đầu tay
Đây cũng là mẹo được truyền tai rất nhiều khi ai đó bị đột quỵ. Tuy nhiên, việc châm vào đầu ngón tay cho chả.y má.u không thể cứu được người bệnh, ngược lại còn khiến bệnh tình nặng hơn. Cơn đau khi châm sẽ làm tăng huyết áp của bệnh nhân.
Video đang HOT
Sai lầm 3: Tự ý sử dụng các loại thuố.c đông y
Những người có tiề.n sử cao huyết áp hoặc bị đột quỵ, gia đình thường chuẩn bị sẵn một vài viên thuố.c đông y đắt tiề.n để phòng và sử dụng khi cần. Tuy nhiên, với đột quỵ não, việc uống loại thuố.c này không đúng sẽ không có tác dụng, thậm chí có hại cho người bệnh.
Việc cho uống thuố.c và nghĩ uống thuố.c tốt là sẽ khỏi bệnh sẽ dẫn đến tâm lý chủ quan không đưa đi viện sớm, làm mất cơ hội điều trị tốt nhất cho người bệnh.
Sai lầm 4: Chờ bệnh nhân ổn định mới đưa đi viện
Những trường hợp bị đột quỵ não nặng, rơi vào tình trạng hôn mê ngay lập tức, người nhà phải đưa đi viện càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, đa số người dân lại sợ đưa đi như vậy má.u chả.y nhiều và t.ử von.g nhanh hơn. Họ chờ bệnh nhân ổn định mới đưa tới viện. Đây là sai lầm nghiêm trọng và khiến bệnh nhân mất đi cơ hội điều trị kịp thời.
Bác sĩ Cường thăm hỏi bệnh nhân sau can thiệp mạch não. Ảnh: BVCC.
Sai lầm 5: Truyền bá tư tưởng sai về điều trị đột quỵ
Bác sĩ Cường cho biết hai vấn đề hay gặp nhất đó là thực dưỡng “đán.h bay” đột quỵ và tập luyện theo môn phái để điều trị căn bệnh này.
“Chúng tôi đã từng có bệnh nhân vào viện điều trị và được chỉ định dùng thuố.c thường xuyên. Tuy nhiên, khi về nhà, bệnh nhân lại nghe lời đồn tập môn thể dục theo môn phái mới được nhiều người rỉ tai nhau. Tuần đầu tiên tập, sức khỏe ổn hơn nên bệnh nhân bỏ luôn dùng thuố.c. Sau khi ngừng thuố.c chưa đến một tuần thì bị tái phát đột quỵ”, bác sĩ Cường kể lại.
Sai lầm 6: Nhầm lẫn với bệnh khác
Đột quỵ não nhẹ có những triệu chứng giống với liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên (phong hàn) nên nhiều người đi tìm phương pháp điều trị chưa đúng. Do vậy, khi có các triệu chứng như méo mặt, khó nói, ăn rơi vãi, người bệnh cần đến viện gấp để bác sĩ thăm khám và tìm nguyên nhân chính xác.
Sai lầm 7: Chủ quan đợi xem tự hồi phục không
Đây là sai lầm thường gặp ở những người bị đột quỵ nhẹ như có cơn chóng mặt, đau đầu hoặc bị tê bì chân tay, mệt mỏi nhưng chủ quan vào giường nằm ngủ một giấc xem có khỏe lại không.
Đáng tiếc, đa số các trường hợp khi tỉnh dậy đã ở trong tình trạng nặng hoặc rất nặng, mất đi cơ hội điều trị trong giờ vàng.
Theo bác sĩ Cường, giờ vàng điều trị đột quỵ tùy phương pháp sẽ ở trong khoảng thời gian từ 3 đến 6 giờ. Với người bệnh được đưa đến sớm trong khoảng từ 3 cho đến 4,5 giờ sau khi bị đột quỵ, các bác sĩ sẽ sử dụng thuố.c tiêu sợi huyết để làm tan cục má.u đông.
Ngoài ra, một phương pháp khác là đưa dụng cụ chuyện dụng vào vùng tổn thương để lấy cục má.u đông ra và chỉ định này chỉ có thời gian trong vòng 6 giờ từ khi bị đột quỵ.
“Nếu quá thời gian này, não tổn thương rất nhiều và không có chỉ định can thiệp như đã nói trên. Khi đó, não cũng không có khả năng phục hồi vì khi bị tắc mạch má.u não, mỗi phút trôi qua sẽ có 2 triệu tế bào não bị chế.t đi”, bác sĩ Cường nhấn mạnh.
Bác sĩ chỉ ra những quan điểm sai lầm về đột quỵ
Đột quỵ là căn bệnh đang ngày có xu hướng gia tăng và trẻ hóa. Đáng nói, trong cuộc sống hàng ngày còn có rất nhiều những quan điểm sai lầm về đột quỵ.
Chính điều này làm mất cơ hội vàng điều trị khiến bệnh nhân bị liệt, thậm chí là t.ử von.g.
Theo BS. Phạm Văn Cường - Khoa Can thiệp mạch thần kinh (Bệnh viện Trung ương Quân đội 108), hiện nay số lượng người bị đột quỵ ngày càng gia tăng, đáng nói là số người trẻ tuổ.i mắc bệnh chiếm tỷ lệ không hề nhỏ.
"Nhiều người vẫn nghĩ đột quỵ là căn bệnh ở người già trên 60 tuổ.i, nhưng thực tế thời gian gần đây số người trẻ nhập viện vì đột quỵ ngày càng tăng. Tại khoa tôi số bệnh nhân trẻ chiếm khoảng 20-30% (bệnh nhân dưới 50 tuổ.i), có những bệnh nhân 12 tuổ.i đã nhập viện vì đột quỵ do dị dạng mạch má.u não", BS. Cường cho hay.
Thăm khám cho bệnh nhân sau can thiệp mạch não tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Ảnh: BVCC
BS. Phạm Văn Cường cũng cảnh báo, hiện có rất nhiều những quan điểm chưa đúng về đột quỵ, từ đó dẫn đến người bệnh mất cơ hội vàng điều trị.
Một số sai lầm thường gặp khi bị đột quỵ não:
Cạo gió khi bị đột quỵ: BS. Cường cho biết, khi bệnh nhân bị đột quỵ thường có những biểu hiện như tê bì chân tay, liệt chân tay hoặc nửa người, mặt lệch, nói khó, chóng mặt, đau đầu... Chính những biểu hiện này nên nhiều người cho rằng người bệnh bị cảm và tiến hành đán.h gió, cạo gió bằng nhiều cách. Tuy nhiên, việc cạo gió không có tác dụng khi bị đột quỵ, mà nó chỉ làm mất thời gian vàng điều trị.
Châm kim vào đầu tay: Đây cũng là "mẹo" được truyền tai rất nhiều khi ai đó bị đột quỵ. Tuy nhiên việc châm kim vào đầu ngón tay cho chả.y má.u không thể cứu được người bệnh, ngược lại còn khiến bệnh tình nặng hơn, vì cơn đau khi châm sẽ làm tăng huyết áp của bệnh nhân.
Tự ý sử dụng các loại thuố.c đông y: Với những người có tiề.n sử cao huyết áp hoặc bị đột quỵ, thông thường gia đình luôn chuẩn bị sẵn một vài viên thuố.c đông y đắt tiề.n để phòng và sử dụng khi cần.
Tuy nhiên, với đột quỵ não, việc uống loại thuố.c này không đúng sẽ không có tác dụng thậm chí có hại cho người bệnh. Chính việc cho uống thuố.c và nghĩ uống thuố.c tốt là sẽ khỏi bệnh sẽ dẫn đến tâm lý chủ quan không đưa đi viện sớm, làm mất cơ hội điều trị tốt nhất cho người bệnh.
"Thực tế quá trình tiếp nhận, tôi gặp nhiều bệnh nhân đến viện trong tình trạng sống mũi, thái dương bị đỏ do cạo gió; đầu ngón tay tổn thương do châm kim chả.y má.u; hay có trường hợp răng vàng khè do dùng thuố.c đông y... Với những trường hợp này thường cơ hội hồi phục hoàn toàn là rất khó, do mất thời gian vàng điều trị", BS. Cường cảnh báo.
Chờ bệnh nhân ổn định mới đưa đi viện: Với những trường hợp bị đột quỵ não nặng, rơi vào tình trạng hôn mê ngay lập tức thì người nhà càng phải đưa đi viện sớm. Tuy nhiên, đa số mọi người lại sợ đưa đi như vậy má.u chả.y nhiều hơn và t.ử von.g nhanh hơn và chờ bệnh nhân ổn định mới đưa tới viện. Đây là sai lầm nghiêm trọng và khiến bệnh nhân mất đi cơ hội điều trị kịp thời.
Truyền bá tư tưởng sai về điều trị đột quỵ: Bác sĩ cho biết thêm, hai vấn đề hay gặp nhất đó là thực dưỡng đán.h bay đột quỵ và tập luyện theo môn phái để điều trị đột quỵ.
"Tôi đã từng có bệnh nhân vào viện điều trị và được chỉ định dùng thuố.c thường xuyên, tuy nhiên khi về nhà nghe lời đồn tập môn thể dục theo môn phái mới được nhiều người rỉ tai nhau. Tuần đầu tiên tập sức khỏe ổn hơn nên bệnh nhân bỏ luôn dùng thuố.c. Sau khi ngừng thuố.c chưa đến 1 tuần thì bị đột quỵ, may mắn nhà ở Hà Nội nên được đưa vào viện sớm và giữ lại được tính mạng. Sau đó bệnh nhân sợ không dám tập luyện môn phái ấy nữa", BS. Cường nói.
Nhầm lẫn so với bệnh khác: Đột quỵ não nhẹ có những triệu chứng giống với liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên (phong hàn) nên nhiều người đi tìm phương pháp điều trị chưa đúng. Do vậy, khi có các triệu chứng như méo mặt, khó nói, ăn rơi vãi,... cần đến viện gấp để bác sĩ thăm khám và tìm nguyên nhân chính xác.
Chủ quan đợi tự hồi phục: Đây là sai lầm thường gặp ở những người bị đột quỵ nhẹ như có cơn chóng mặt, đau đầu hoặc bị tê bì chân tay, mệt mỏi nhưng chủ quan vào giường nằm ngủ một giấc xem có khỏe lại không. Đáng tiếc, đa số các trường hợp khi tỉnh dậy đã ở trong tình trạng nặng hoặc rất nặng, đến viện mất đi cơ hội điều trị trong giờ vàng.
Theo đó, giờ vàng điều trị đột quỵ tùy phương pháp sẽ ở trong khoảng thời gian từ 3 đến 6 tiếng. Với người bệnh đưa đến sớm trong khoảng từ 3 cho đến 4,5 tiếng khi bị đột quỵ, các bác sĩ sẽ sử dụng thuố.c tiêu sợi huyết để làm tan cục má.u đông.
Ngoài ra có một phương pháp khác là đưa dụng cụ chuyện dụng vào vùng tổn thương để lấy cục má.u đông ra và chỉ định này chỉ có thời gian trong vòng 6 tiếng từ khi bị đột quỵ.
"Nếu quá thời gian này thì não tổn thương rất nhiều và không có chỉ định can thiệp như đã nói trên. Khi đó não cũng không có khả năng phục hồi vì khi bị tắc mạch má.u não, mỗi phút trôi qua sẽ có 2 triệu tế bào não bị chế.t đi", BS. Cường thông tin.
Thay đổi lối sống để phòng đột quỵ
Theo BS. Cường, với đột quỵ não nhất là với người trẻ thì nguyên nhân thường do những nguyên nhân sau:
Nguyên nhân đầu tiên là do các bất thường về mạch má.u não, các dị dạng mạch có thể bị vỡ ra gây xuất huyết não, hoặc tắc mạch não gây nhồi má.u ở những bệnh nhân bị bệnh lý hẹp mạch não tiến triển (Moyamoya).
Nguyên nhân thứ hai là do có vấn đề về tim mạch. Nguyên nhân này trước đây ít gặp nhưng giờ gặp nhiều hơn, đó là do những rối loạn nhịp, hoặc bệnh lý van tim... sẽ tạo thành những huyết khối trong tim và di chuyển lên trên não gây tắc mạch và đột quỵ.
Nguyên nhân thứ ba rất đáng báo động hiện nay, đó là do những thói quen xấu trong sinh hoạt hàng ngày như những người có thói quen hút thuố.c, uống rượu, thường xuyên sử dụng thức ăn nhanh... từ đó gây rối loạn chuyển hóa mỡ má.u sớm, cao huyết áp, béo phì...
"Tôi đã gặp một trường hợp là nam bệnh nhân mới 40 tuổ.i, là chủ một chuỗi hàng ăn nhập viện trong tình trạng liệt nửa người, do tổn thương mạch má.u nhỏ. Khai thác tiề.n sử mỗi ngày bệnh nhân hút 2 bao thuố.c, uống gần 1 lít rượu vì tiếp khách nhiều.
Khi vào viện đã ở trong tình trạng muộn nên chỉ điều trị nội khoa. May mắn sau đó, bệnh nhân này còn trẻ nên tập phục hồi chức năng đáp ứng tốt, không phải ngồi xe lăn cả đời", bác sĩ Cường chia sẻ.
Nguyên nhân thứ tư hiếm gặp hơn, có thể gặp ở những phụ nữ dùng thuố.c tránh thai kéo dài, nạo hút thai, phụ nữ sau sinh... dẫn tới nguy cơ tăng đông má.u và gây tắc tĩnh mạch não.
"Tóm lại, với đột quỵ não có 2 nhóm nguyên nhân chính, thứ nhất là những yếu tố nguy cơ không thay đổi được đó là bệnh lý tim mạch, tiểu đường, huyết áp, rối loạn chuyển hóa.
Thứ hai là nhóm có thể thay đổi được đó là liên quan đến lối sống, cách sinh hoạt như hút thuố.c, uống rượu, ăn quá nhiều chất béo, đồ ăn nhanh, thức khuya, lười vận động. Nhóm này các bạn trẻ mắc rất nhiều, do vậy cần phải thay đổi để phòng tránh đột quỵ não nói riêng và các bệnh lý khác nói chung", bác sĩ khuyến cáo.
Quy tắc FAST để nhận biết và cấp cứu nhanh người bị đột quỵ:
- F (Face): Đầu tiên là biến đổi ở mặt, bệnh nhân có thể liệt mặt, méo miệng, nhân trung lệch đi, biểu hiện rõ khi bệnh nhân cười, nhe răng.
- A (Arm): Yếu liệt tay chân. Đán.h giá bệnh nhân có bị yếu hoặc liệt một bên hay không bằng cách yêu cầu bệnh nhân đưa hai tay lên cao. Bệnh nhân không nâng tay lên được, nếu nâng được cũng rất khó.
- S (Speech): Ngôn ngữ bất thường, nói khó.
- T (Time): Khi xuất hiện bất kỳ các triệu chứng trên một cách đột ngột hãy nhanh chóng gọi cấp cứu, đưa bệnh nhân đến bệnh viện có điều trị đột quỵ gần nhất.
50 ca đột quỵ nhập viện mỗi ngày, chuyên gia chỉ 3 cách phòng ngừa Mỗi ngày Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận khoảng 50 bệnh nhân đột quỵ, trong đó chỉ 20% tận dụng được thời gian vàng. Thông tin trên được nêu ra tại sự kiện Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) khánh thành công trình cải tạo Trung tâm Đột quỵ vào chiều 6-5. Theo các chuyên gia, đột quỵ là nguyên nhân thường gặp...