Nguy cơ Mỹ không tìm được người thắng trong Ngày Bầu cử 2020
20 năm trước, người Mỹ thức dậy vào buổi sáng sau ngày bầu cử mà không biết ai sẽ là lãnh đạo tiếp theo của đất nước.
Phải mất 36 ngày để Mỹ phân định Al Gore hay George W. Bush mới là người đắc cử, vì số phiếu của hai ứng viên quá sít sao tại bang chiến trường Florida.
Điều này có thể xảy ra một lần nữa vào năm 2020, trong bối cảnh Covid-19 khiến nhiều người ngần ngại đi bỏ phiếu trực tiếp ở Mỹ. Sẽ có thêm hàng triệu người bỏ phiếu qua thư so với các năm trước, gây lo ngại rằng có thể mất vài ngày hoặc vài tuần để hoàn tất quá trình kiểm phiếu.
Cử tri bỏ phiếu sớm ở Virginia ngày 18/9. Ảnh: AFP.
Các bang ở Mỹ đóng hòm phiếu vào những thời điểm khác nhau. Bờ Đông là khu vực đóng hòm phiếu trước tiên, vào khoảng 19h trong ngày bầu cử (7h sáng hôm sau giờ Hà Nội) và sau đó họ bắt đầu kiểm phiếu.
Ứng viên nhận được nhiều phiếu phổ thông nhất chưa chắc đã chiến thắng, vì người dân Mỹ không trực tiếp bầu tổng thống, thay vào đó là một cử tri đoàn gồm các đại cử tri sẽ bỏ phiếu theo kết quả phiếu phổ thông của bang mà họ đại diện.
Mỹ có tất cả 538 đại cử tri, được phân bổ cho mỗi bang tương ứng số đại diện họ có trong 435 ghế hạ viện và 100 ghế thượng viện. Ba đại cử tri còn lại đến từ thủ đô Washington. Bởi vậy, các ứng viên thường tìm cách giành chiến thắng tại các bang có số phiếu đại cử tri lớn để đảm bảo thắng lợi cuối cùng.
Trong quá trình kiểm phiếu, khi các hãng truyền thông xác định một ứng viên đã dẫn trước ở một bang với khoảng cách đủ lớn để khiến ứng viên còn lại không có cơ hội gỡ hòa, họ sẽ gần như khẳng định ứng viên đó đã chiến thắng và giành được toàn bộ phiếu đại cử tri của bang này, dù chưa có kết quả chính thức cuối cùng vì phiếu chưa được kiểm hết.
Tương tự, khi một ứng viên được xác định đã đắc cử, đó thực chất chưa phải là kết quả chính thức vì vẫn còn phiếu chưa kiểm.
Người chiến thắng thường được xác định ngay vào đêm bầu cử. Sau đó ứng viên thất cử sẽ có bài phát biểu nhận thua, còn tổng thống đắc cử đọc diễn văn tuyên bố chiến thắng.
Sau ngày bầu cử năm 2016, Trump được xác định là người chiến thắng vào khoảng 2h30 giờ miền đông Mỹ (14h30 giờ Hà Nội) sau khi giành chiến thắng ở Wisconsin, bang có 10 phiếu đại cử tri, đưa số phiếu đại cử tri ông giành được vượt ngưỡng 270 để đảm bảo thắng lợi chung cuộc.
Trong những ngày và tuần sau đó, thêm nhiều phiếu cử tri phổ thông ủng hộ Hillary Clinton được kiểm, nhưng chúng không thể làm thay đổi kết quả bầu cử. Cuối cùng, Hillary Clinton vượt qua Trump về phiếu phổ thông, nhưng thua về phiếu đại cử tri.
Trong những năm gần đây, bỏ phiếu qua thư đã trở nên phổ biến. Trước đây, một số bang chỉ cho phép một số trường hợp đặc biệt bỏ phiếu qua thư, như quân nhân hay viên chức đang phục vụ, công tác ở nước ngoài, nhưng hiện nay, hình thức bỏ phiếu này được đa số bang Mỹ chấp thuận rộng rãi.
Covid-19 hoành hành đã khiến ngày càng nhiều cử tri yêu cầu được bỏ phiếu qua thư. Khoảng 80 triệu người dự kiến bỏ phiếu qua thư, gấp đôi năm 2016 và nhiều hơn bất kỳ năm bầu cử nào khác.
Video đang HOT
Câu hỏi nhiều người đặt ra là hình thức bỏ phiếu này có làm trì hoãn việc công bố kết quả bầu cử hay không. Nỗi lo này tồn tại không chỉ do số lượng lớn lá phiếu cần kiểm đếm mà còn do Bưu điện Mỹ đang cắt giảm nguồn lực vào thời điểm họ phải gánh vác trọng trách lớn.
Họ trước hết phải gửi phiếu bầu qua thư tới cho cử tri, sau đó phải đảm bảo chuyển lại chúng cho ủy ban kiểm phiếu trước thời hạn do các bang ấn định.
Các bang Mỹ được quyền thiết lập một số quy tắc bầu cử riêng, bao gồm thời hạn nhận phiếu bầu qua thư. Pennsylvania chỉ nhận phiếu qua thư đến 20h ngày bầu cử, trong khi California chấp nhận phiếu bầu ngay cả khi chúng đến nơi muộn hơn vài tuần, miễn là chúng được bưu điện đóng dấu gửi đi trước thời hạn. Đó là lý do việc kiểm phiếu ở bang Bờ Tây đông dân này luôn mất nhiều thời gian.
Việc kiểm phiếu bầu qua thư còn mất nhiều thời gian hơn vì phải đảm bảo chữ ký trên phiếu bầu khớp với chữ ký trên phiếu đăng ký. Để đẩy nhanh tiến trình, một số bang như Florida tiến hành xác minh chữ ký trước ngày bầu cử, nhưng đến ngày bầu cử họ mới bắt đầu kiểm phiếu. Nhìn chung, hầu hết các bang và thủ đô Washington không bắt đầu kiểm phiếu bầu qua thư cho đến khi toàn bộ điểm bỏ phiếu trực tiếp đóng cửa.
Hình thức bỏ phiếu trực tiếp cũng tiềm ẩn nhiều rắc rối và điều đó đã được thể hiện trong vòng bầu cử sơ bộ năm nay. Ngoài những trục trặc muôn thuở như máy bỏ phiếu bị lỗi, năm nay còn xuất hiện những vấn đề như thiếu nhân viên, cử tri phải xếp hàng lâu và cần nhiều không gian xếp hàng hơn do phải thực hiện các biện pháp giãn cách xã hội.
Trong vòng bầu cử sơ bộ, Kentucky đã giảm mạnh số điểm bỏ phiếu. Vì vậy, người dân ở các khu vực thu nhập thấp phải đi xa hơn để bỏ phiếu, dù bang này đã cố gắng bù đắp bằng việc yêu cầu các điểm bỏ phiếu mở cửa lâu hơn. Động thái của Kentucky gây tranh cãi gay gắt, làm dấy lên cáo buộc rằng đại dịch đang bị lợi dụng để tước đi phiếu bầu của cộng đồng thiểu số.
Alaska yêu cầu tất cả cử tri ở một số khu vực phải bỏ phiếu qua thư vì không thể mở điểm bỏ phiếu trực tiếp, trong khi Georgia phải đối mặt với các vụ kiện tụng về việc máy bỏ phiếu bị trục trặc.
Vì những điểm phức tạp của mùa bầu cử năm nay, Trump và Biden có thể không dễ dàng nhận thua nếu kết quả cho thấy họ thất cử.
Trong quá khứ, bỏ phiếu qua thư là hình thức phổ biến hơn với người lớn t.uổi và họ thường nghiêng về đảng Cộng hòa. Nhưng gần đây, xu hướng này chuyển sang những người không thể nghỉ làm để đi bầu trực tiếp và họ thường nghiêng về đảng Dân chủ. Do đó, có lý do để tin rằng các phiếu bầu qua thư sẽ có lợi cho Biden.
Vì vậy, Biden có cơ sở để không dễ dàng nhận thua. Tổng thống Trump có thể dẫn trước trong đêm bầu cử, nhưng Biden có thể thu hẹp khoảng cách trong những ngày tiếp theo, khi phiếu bầu qua thư được kiểm.
Trong nhiều tháng qua, Trump nói rằng các thế lực bất hợp pháp có thể “đ.ánh cắp” cuộc bầu cử từ tay ông – bằng việc hạ thấp số phiếu ủng hộ ông hoặc thổi phồng số phiếu cho Biden. Vì vậy, Trump cũng có thể cáo buộc có gian lận nếu ông không đắc cử.
Một nhân tố khác có thể làm quá trình kiểm phiếu năm nay thêm rắc rối là những người giám sát bầu cử. Họ là tình nguyện viên làm nhiệm vụ giám sát các quan chức kiểm phiếu làm việc để đảm bảo minh bạch. Những người này cần được các bang phê duyệt ít nhất hai tuần trước ngày bầu cử. Lá phiếu bị những người giám sát cho là có vấn đề sẽ được để sang một bên để kiểm tra lại.
Giới chuyên gia cho rằng các tình nguyện viên này có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính dân chủ, nhưng họ cảnh báo các chiến dịch có thể thao túng chức năng của họ để làm chậm quá trình kiểm phiếu. Trump hồi đầu tháng này kêu gọi người ủng hộ đăng ký làm người giám sát bỏ phiếu, khi bày tỏ nghi ngờ rằng đảng Dân chủ sẽ gian lận.
Những thay đổi và vấn đề phức tạp này khiến các vụ lùm xùm kiện tụng hậu bầu cử là điều không thể tránh khỏi. 190 đơn kiện liên quan đến bầu cử đã được đệ trình vào năm nay, về các vấn đề như xác minh danh tính đối với người bỏ phiếu qua thư, tính hợp pháp của những thay đổi liên quan đến Covid-19 hay ngày bỏ phiếu sơ bộ. Vì vậy, công tác bầu cử và kiểm phiếu có thể đối mặt các thách thức pháp lý khác nhau.
Trong cuộc bầu cử năm 2000, Gore ban đầu nhận thua, nhưng sau đó rút lại tuyên bố vì cho rằng chênh lệch sít sao của ông với Bush ở Florida đòi hỏi kiểm phiếu lại. Tòa án ở Florida cho phép kiểm phiếu lại, nhưng Tòa án Tối cao đã chặn việc này. Bush cuối cùng được xác định là người đắc cử.
“Cuộc bầu cử năm 2020 có thể là cuộc bầu cử nhiều kiện tụng nhất trong lịch sử Mỹ”, Richard Hasen, học giả pháp lý tại Đại học California Irvine, nói.
Bốn năm Trump 'thay m.áu' gương mặt ngoại giao Mỹ
Đội quân ngoại giao đa chủng tộc của Mỹ từng được xem là tấm gương phản chiếu sức mạnh và "miền đất hứa" dành cho người nhập cư.
Madeleine K. Albright, sinh ra ở Cộng hòa Czech và là phụ nữ đầu tiên trở thành ngoại trưởng Mỹ, đã tới đảo Ellis ở New York năm 1948. Colin L. Powell, người đàn ông da màu đầu tiên đảm nhận vai trò ngoại trưởng Mỹ, là con của người nhập cư Jamaica. Condoleezza Rice, ngoại trưởng thứ hai của tổng thống George W. Bush, lớn lên ở Birmingham, Alabama, dưới bóng đen chủ nghĩa phân biệt chủng tộc.
Khi Hillary Clinton kế nhiệm Rice, nhiều quan chức bộ ngoại giao Mỹ nói đùa rằng vị trí này chỉ dành cho đàn ông da trắng, những người nắm "độc quyền" công việc này trong hơn 200 năm. Nhưng ngay cả John Kerry, người thuộc dòng dõi quý tộc ở Mỹ, người kế nhiệm của Clinton và là ngoại trưởng thứ hai của tổng thống Barack Obama, vẫn được nhìn nhận với vai trò phụ tá cho người được xem là hiện thân của giấc mơ Mỹ đối với người dân trên toàn thế giới.
Cựu ngoại trưởng Mỹ Colin L. Powell (phải) tại cuộc gặp với cựu ngoại trưởng Canada Pierre Pettigrew ở thủ đô Washington hồi tháng 8/2004. Ảnh: Bộ Ngoại giao Mỹ.
Nhưng chưa đầy 4 năm ở Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump đã đưa mọi thứ trở lại quá khứ. Những gương mặt đại diện cấp cao nhất của Mỹ ở nước ngoài hầu hết là đàn ông da trắng, như Ngoại trưởng Mike Pompeo, Bộ trưởng Quốc phòng Mark T. Esper, Bộ trưởng Tư pháp William P. Barr và Robert C. O'Brien, cố vấn an ninh quốc gia của Trump.
Tại Hội nghị Toàn quốc đảng Cộng hòa tháng trước, một loạt diễn giả đã cố gắng phác họa nhiệm kỳ tổng thống của Trump có sự đa dạng về sắc tộc trong nhóm lãnh đạo cấp cao. Nhưng thực tế là điều ngược lại, theo Helene Cooper, nhà phân tích của NYTimes.
Kelly Craft, phụ nữ da trắng, hồi năm 2019 đã tiếp quản vị trí của Nikki Haley, người Mỹ gốc Ấn và là người da màu duy nhất giữ vị trí cấp cao trong hàng ngũ an ninh quốc gia của chính quyền Trump.
Nghiên cứu của Văn phòng Giải trình Chính phủ Mỹ công bố hồi tháng 1 chỉ ra tỷ lệ phụ nữ và người da màu trong Bộ Ngoại giao trong năm 2018 đã giảm so với thập kỷ trước đó. Nghiên cứu cũng cho thấy người thiểu số hoặc da màu trong cơ quan này cũng ít có cơ hội được thăng chức so với đồng nghiệp da trắng tương đương về học vấn, cấp bậc và năm công tác.
Dữ liệu của Bộ Ngoại giao cho thấy 80 nhân viên ngoại giao da màu được thăng chức trong năm tài khóa 2019, chiếm 1% so với tổng hơn 8.000 người. Trong số 1.496 nhà ngoại giao được thăng chức còn lại, 108 là người Mỹ gốc Tây Ban Nha, 106 là người gốc Á và 90 người thuộc các nhóm thiểu số khác. Phần lớn các đề xuất thăng chức đều dành cho đàn ông da trắng.
Vấp chỉ trích vì có chưa tới 25% nhân viên ngoại giao là người da màu, Bộ Ngoại giao Mỹ hôm 1/9 thông báo tăng 50% cơ hội nghề nghiệp cho ứng viên thuộc các cộng đồng thiểu số nhằm thu hút nhân tài. Tuy nhiên, tình trạng bất bình đẳng được báo cáo tập trung phần lớn trong hàng ngũ lãnh đạo cấp cao của cơ quan này.
Trong số 189 đại sứ Mỹ tại nước ngoài, hiện chỉ có 3 người da màu và 4 người gốc Tây Ban Nha, theo Học viện Ngoại giao Mỹ. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của tổng thống Bush, Mỹ có 19 đại sứ da màu, còn con số trong nhiệm kỳ đầu của Obama là 18.
Nhiều quan chức chính sách ngoại giao thừa nhận ngay cả khi Rice và Powell nắm quyền, phần lớn nhân viên Bộ Ngoại giao Mỹ là người da trắng, nhưng thêm rằng ít nhất họ đã góp phần tạo nên hình ảnh quốc gia nỗ lực đảm bảo sự bình đẳng.
"Obama và Bush ít nhất đã cố gắng tuyển dụng và làm tăng tính đa dạng của đội ngũ nhân viên", Chris Richardson, nhân viên ngoại giao Mỹ gốc Phi dưới thời tổng thống Obama và Trump. "Nhưng Trump có vẻ như 'sao cũng được'".
Sau khi nhậm chức, Trump đã nhanh chóng loại bỏ các quan chức người Mỹ gốc Phi cấp cao trong Bộ Ngoại giao. Nhà Trắng đã gửi thư cho đại sứ Gentry O. Smith, giám đốc Văn phòng Các nhiệm vụ ở nước ngoài, và Joyce Anne Barr, trợ lý ngoại trưởng, để nói rằng công việc của họ không còn cần thiết nữa. Quan chức Nhà Trắng cũng thông báo với Linda Thomas-Greenfield, trợ lý ngoại trưởng về các vấn đề châu Phi, rằng họ hy vọng bà rời đi. Ba trong 5 quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao mà Trump sa thải sau khi nhậm chức là người da màu.
Sau khi bỏ trống vị trí của Thomas-Greenfield hơn một năm, Trump đã bổ nhiệm Tibor P. Nagy Jr. phụ trách vấn đề ngoại giao Mỹ ở châu Phi. Quyết định bổ nhiệm ông Nagy đã nối dài thêm danh sách quan chức ngoại giao là đàn ông da trắng của Trump.
Bà Thomas-Greenfield từng kể về lần gặp phái đoàn Trung Quốc tại cuộc họp của Liên minh châu Phi ở Addis Ababa, Ethiopia hồi năm 2015. Ngồi cạnh bà là nhân viên ngoại giao người Mỹ gốc Hoa, thành viên của phái đoàn Mỹ.
"Tôi có cảm giác chúng tôi đang phô diễn sức mạnh khi phái đoàn Trung Quốc nhìn thấy một phụ nữ Mỹ gốc Phi ngồi cạnh một người đàn ông Mỹ gốc Hoa và cả hai đều đang đại diện cho Mỹ", bà nói. "Đó là sức mạnh của tấm gương Mỹ, phản chiếu nhiều điều về những gì chúng tôi có thể đạt được khi là một xã hội cởi mở, hòa nhập. Điều đó bây giờ đã không còn. Khi bạn nhìn vào phái đoàn của Trump, chỉ có toàn đàn ông da trắng".
Richardson, nhà ngoại giao Mỹ gốc Phi, nói ông thích nói với khán giả nước ngoài về câu chuyện "nhiều mặt" của nước Mỹ, với lịch sử nô lệ, phân biệt chủng tộc được thể chế hóa, phong trào dân quyền và Martin Luther King Jr., đỉnh điểm là Obama đắc cử tổng thống.
"Tôi đã muốn trở thành người đại diện cho Mỹ ngay từ khi còn là đ.ứa t.rẻ. Đi tới nhiều nơi khác nhau và cho mọi người thấy lời hứa của Mỹ là gì, đó là điều rất đáng tôn kính với tôi", Richardson nói.
Nhưng sau khi Trump đắc cử, Richardson cho biết tâm trạng của ông luôn nặng trĩu mỗi khi đứng trước khán giả ở Madrid với vai trò là đại diện đại sứ quán Mỹ ở Tây Ban Nha. Richardson không ngạc nhiên khi câu hỏi đầu tiên mà mọi người đặt ra là "Bạn làm sao có thể nói Mỹ là miền đất hứa khi người đàn ông này trong Nhà Trắng?"
Không lâu sau đó, Richardson từ chức và trở về Mỹ làm luật sư về vấn đề nhập cư. "Tôi không thể là đại diện cho chính quyền này", ông nói.
Ngoại trưởng Mike Pompeo, Bộ trưởng Quốc phòng Mark T. Esper, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ Mark A. Milley,, từ trái qua phải, phát biểu tại Mar-a-Lago, bang Florida hồi tháng 12/2019. Ảnh: NYTimes.
Monde Muyangwa, giám đốc chương trình châu Phi tại Trung tâm Wilson, nhớ lại ngày tháng làm việc ở Bộ Quốc phòng dưới thời chính quyền Bush và Obama.
"Tôi có gần 14 năm làm việc tại Bộ Quốc phòng, nơi tôi phụ trách các vấn đề an ninh châu Phi và thực hiện nhiều chương trình ở các quốc gia châu Phi. Ở một số quốc gia, chúng tôi thậm chí không cần nói gì bởi chỉ cần nhìn vào thành phần của phái đoàn Mỹ, với sự đa dạng về giới tính và chủng tộc, đã đủ gây ấn tượng mạnh với họ", Muyangwa nói.
Muyangwa, sinh ra ở Zambia, đã chuyển tới Mỹ năm 1995 và trở thành công dân Mỹ năm 2004. Bà có bằng tiến sĩ về quan hệ quốc tế và hiện điều hành một bộ phận quan trọng của Viện Nghiên cứu Washington. Bà là ví dụ cho câu chuyện thành công ở đất nước mà mọi điều đều có thể.
Bà kể nhiều phái đoàn châu Phi thường nhìn bà và tự hỏi "làm thế nào một phụ nữ da màu như tôi lại vươn tới vị trí cấp cao đó".
Peter Wittig, cựu đại sứ Đức tại Mỹ, từng nói câu chuyện của Mỹ về người nhập cư và thành công của họ như "kim chỉ nam" cho Đức khi quốc gia này phải vật lộn với làn sóng nhập cư và tị nạn.
"20 năm trước, Bộ Ngoại giao của chúng tôi chỉ có đàn ông da trắng và chúng tôi xem Mỹ như một điều khác biệt, một điều gì đó để phấn đấu", ông nói. "25% dân số Đức hiện có ít nhất bố hoặc mẹ là người nhập cư. Với chúng tôi, Mỹ đã góp phần tạo nên câu chuyện thành công đó".
Wittig hy vọng Mỹ có thể đảm nhận lại vai trò đáng ngưỡng mộ đó trên vũ đài quốc tế. "Một tổng thống không thể xóa đi điều này", ông nói.
Những đ.ứa t.rẻ từng được gửi bằng đường bưu điện Khi bưu điện Mỹ ra mắt dịch vụ chuyển phát bưu kiện năm 1913, nhiều loại hàng hóa đặc biệt được gửi đi, bao gồm quan tài, trứng, chó, thậm chí cả t.rẻ e.m. Trước ngày 1/1/1913, Dịch vụ Bưu chính Mỹ giới hạn các gói hàng ở mức 1,8 kg. Khi khởi động dịch vụ chuyển phát bưu kiện, họ không quy...
