Người sơ tán Ukraine bất chấp nguy hiểm trở về nhà

Hàng chục nghìn người Ukraine đã quay trở lại làng quê hoặc những khu công nghiệp gần chiến tuyến ở Donbass bất chấp nhiều rủi ro vì họ không còn đủ tiền để sinh sống ở những nơi an toàn hơn.

Người thân khiêng thi thể Anna Protsenko, 35 tuổi, thiệt mạng trong một vụ tấn công bằng tên lửa vào ngày 18/7/2022. Ảnh: AP

Sức ép từ quả tên lửa đã hất tung người phụ nữ trẻ vào hàng rào khiến nó bị gẫy vụn. Người mẹ sau đó tìm thấy con gái đang hấp hối trên băng ghế bên dưới cây lê, nơi cô mới hái quả vào buổi chiều. Vào lúc cha cô đến, nạn nhân đã qua đời.

Anna Protsenko thiệt mạng chỉ hai ngày sau khi từ nơi sơ tán trở về nhà. Người phụ nữ 35 tuổi này đã làm được những gì nhà chức trách kêu gọi: Cô sơ tán khỏi vùng Donetsk ở miền đông Ukraine khi xung đột nổ ra. Nhưng việc bắt đầu một cuộc sống mới ở nơi khác gặp nhiều bất tiện và tốn kém.

Giống như Protsenko, hàng chục nghìn người Ukraine khác đã quay trở lại làng quê của họ hoặc những khu công nghiệp gần chiến tuyến, với những rủi ro đáng kể vì họ không còn đủ tiền để sinh sống ở những nơi an toàn hơn.

Protsenko đã sơ tán trong 2 tháng, sau đó đành trở về nhà để tìm việc ở thành phố nhỏ Pokrovsk. Và ngày 25/7, bạn bè và gia đình cô đã phải đau buồn tiễn đưa người phụ nữ trẻ.

Băng ghế nơi Anna Protsenko, 35 tuổi, thiệt mạng, ngày 18/7/2022. Ảnh: AP

Hiện trường vụ tấn công khiến Protsenko thiệt mạng. Ảnh: AP

Anastasia Rusanova, một người bạn và hàng xóm của nạn nhân, cho biết: “Ở nơi khác chúng tôi không tìm được việc làm, trong khi vẫn phải trả tiền thuê nhà”. Không có nơi nào để đi, còn ở đây “mọi thứ là của chúng tôi”, Rusanova giải thích quyết định trở về.

Văn phòng thị trưởng Pokrovsk ước tính rằng 70% những người sơ tán trong thành phố đã trở về nhà. Tại thành phố lớn hơn Kramatorsk, cách tiền tuyến chỉ hơn một giờ lái xe, các quan chức cho biết dân số đã giảm xuống khoảng 50.000 người từ mức 220.000 người trong những tuần sau khi bắt đầu xung đột, nhưng sau đó số dân lại tăng lên mức 68.000 người.

Chính quyền Ukraine rất lo ngại khi thường dân vẫn ở gần vùng chiến sự, nhưng cư dân của Donetsk cũng thất vọng không kém. Một số người cho biết họ cảm thấy không được chào đón khi nói tiếng Nga trong những cộng đồng nói tiếng Ukraine của đất nước.

Nhưng thiếu tiền là vấn đề cốt lõi hơn. Ở Kramatorsk, một số người đang xếp hàng chờ các thùng hàng viện trợ nhân đạo cho biết họ quá nghèo, không thể đi sơ tán. Donetsk và nền kinh tế của khu vực công nghiệp này đã sa sút nhiều kể từ năm 2014, khi phong trào đòi độc lập bắt đầu.

“Ai sẽ chăm sóc chúng tôi?”, Karina Smulska thở dài khi trở lại Pokrovsk sau một tháng đi sơ tán. Bây giờ, ở tuổi 18, cô là người kiếm tiền chính của gia đình dù chỉ làm bồi bàn.

Các tình nguyện viên đã lái xe quanh khu vực Donetsk trong nhiều tháng kể từ khi bùng phát xung đột để giúp những người dễ bị tổn thương sơ tán, nhưng những nỗ lực như vậy có thể kết thúc một cách lặng lẽ trong thất bại.

Hàng chục nghìn người sơ tán từ khu vực Donetsk, miền đông Ukraine đang trở về những ngôi nhà gần chiến tuyến, vì họ không đủ khả năng để sống ở những nơi an toàn hơn. Ảnh chụp ngày 25/7, nguồn: AP

Tamara Markova, 82 tuổi, và con trai Mykola Riaskov cho biết trong tháng này họ chỉ sơ tán 5 ngày đến thành phố miền trung Dnipro rồi quyết định quay về nhà. Ở nơi sơ tán, hai mẹ con bà phải chia tách, bà Markova tới viện dưỡng lão, còn con trai bà thì phải đến một trung tâm dành cho người khuyết tật. Điều đó khiến họ không chịu nổi và trở về nhà.

Bây giờ cứ nghe còi báo động không kích vang lên, bà Markova sẽ xuống chỗ trú ẩn cùng hàng xóm cho đến khi tình hình ổn lại. Viện trợ nhân đạo được chuyển mỗi tháng một lần. Bà coi thế là tạm đủ. Khi mùa đông đến, những người hàng xóm sẽ che cửa sổ giúp họ bằng phim nhựa để cách nhiệt và làm sạch muội lò sưởi, dù họ có thể không có khí đốt để sưởi ấm.

Bà Tamara Markova và con trai Mykola Riaskov. Ảnh: AP

Nỗi nhớ nhà và sự bất ổn cũng khiến nhiều cư dân Donetsk tìm về nơi thân thuộc của họ. Hàng ngày có một chuyến tàu sơ tán rời Pokrovsk đến miền tây Ukraine, nơi tương đối an toàn hơn, nhưng một chuyến tàu khác quay lại hàng ngày dành cho những người quyết định trở về nhà. Chỉ khác là chuyến tàu sơ tán là miễn phí, còn chuyến trở về thì không.

Chị Oksana Tserkovnyi đi tàu về nhà cùng con gái 10 tuổi hai ngày sau vụ tấn công hôm 15/7 ở Dnipro, nơi họ đã ở sơ tán hơn hai tháng. Bất ổn chiến tranh, cộng với chi phí sống ở Dnipro đã đẩy nhiều người sơ tán trở về.

Các tài xế taxi chờ chuyến tàu đến ở Pokrovsk cho biết nhiều người đã từ bỏ việc tìm cách tái định cư ở nơi khác. Anh tài xế Vitalii Anikieiev cho biết vào giữa tháng 7, anh đã đón một người phụ nữ từ Ba Lan trở về vì cảm thấy lạc lõng nơi xứ người. Khi họ đến làng của cô ở gần chiến tuyến, có một hố bom nằm ngay nơi nhà của cô từng tọa lạc. “Cô ấy đã khóc, nhưng vẫn quyết định ở lại”, Vitalii nói.