Người gầy vẫn có nguy cơ mỡ máu cao

Không chỉ người béo phì, người gầy vẫn có thể bị mỡ máu cao do di truyền, ăn uống thất thường và căng thẳng kéo dài.

Bệnh diễn tiến âm thầm nhưng nguy cơ tim mạch rất lớn.

Nhiều người tin rằng chỉ người béo phì mới mắc mỡ máu cao. Tuy nhiên, trên thực tế, không ít người có thân hình mảnh mai, thậm chí gầy gò, vẫn được chẩn đoán mắc rối loạn lipid máu – hay còn gọi là mỡ máu cao. Đây là một vấn đề sức khỏe đang có xu hướng tăng nhanh trong xã hội hiện đại, khi chế độ ăn uống, vận động và căng thẳng đều ảnh hưởng mạnh mẽ đến quá trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể.

Vì sao người gầy cũng mắc mỡ máu cao?

Mỡ máu cao là tình trạng nồng độ cholesterol toàn phần, LDL-cholesterol (cholesterol “xấu”) hoặc triglycerid trong máu vượt mức bình thường. Tình trạng này khiến mỡ dư thừa bám vào thành mạch, gây xơ vữa, hẹp mạch, từ đó làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim và các bệnh tim mạch khác.

Ở người gầy, nguyên nhân gây mỡ máu cao thường khác với người béo phì. Bác sĩ cho rằng yếu tố di truyền, lối sống tĩnh tại, ăn uống không điều độ, stress và rối loạn chuyển hóa nội tiết là những “thủ phạm” chính. Một số người có cấu trúc gen khiến gan sản xuất nhiều cholesterol hơn bình thường, dù cân nặng ở mức thấp.

Ngoài ra, chế độ ăn nhiều tinh bột tinh chế (cơm trắng, mì, bánh ngọt), thiếu chất xơ và rau xanh, hoặc ngủ không đủ giấc cũng làm rối loạn chuyển hóa lipid. Người gầy thường có khối cơ ít, tốc độ đốt mỡ chậm, trong khi gan vẫn sản xuất lipid liên tục – tạo nên sự “nghịch lý” là gầy nhưng mỡ máu cao.

Người gầy cũng có thể mắc mỡ máu cao do rối loạn chuyển hóa và chế độ ăn thiếu cân đối.

Nguy hiểm tiềm ẩn ở người gầy mắc mỡ máu cao

Điều khiến bệnh này nguy hiểm là người gầy thường chủ quan – họ cho rằng bản thân “không thể có mỡ thừa”. Do đó, bệnh chỉ được phát hiện tình cờ qua khám sức khỏe định kỳ hoặc khi đã có biến chứng tim mạch.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng người gầy mắc mỡ máu cao vẫn có nguy cơ xơ vữa động mạch , tăng huyết áp , đột quỵ tương tự hoặc thậm chí cao hơn người béo, do mỡ máu ở họ thường khó kiểm soát hơn. Ở nhóm này, mỡ có xu hướng tích tụ trong gan và thành mạch thay vì dưới da, tạo nên dạng “mỡ nội tạng ẩn” – nguy hiểm hơn nhiều so với mỡ ngoài da.

Triệu chứng thường không rõ rệt: đôi khi chỉ là mệt mỏi , nặng ngực, đau đầu, chóng mặt , hoặc vàng da nhẹ nếu gan bị ảnh hưởng. Khi đã có dấu hiệu rõ, bệnh có thể đã tiến triển nặng.

Chế độ ăn cho người gầy bị mỡ máu cao

Sai lầm phổ biến là khi nghe “mỡ máu cao”, người bệnh lập tức kiêng toàn bộ chất béo. Tuy nhiên, bác sĩ dinh dưỡng khẳng định không phải chất béo nào cũng có hại.

Người bệnh cần giảm mỡ bão hòa (thịt đỏ, nội tạng, bơ, phô mai, đồ chiên rán) nhưng tăng mỡ tốt như omega-3 trong cá biển, hạt chia, quả bơ, dầu ô liu.

Đặc biệt, không nên nhịn ăn hoặc ăn quá ít, vì cơ thể khi thiếu năng lượng sẽ huy động mỡ dự trữ, vô tình làm tăng cholesterol.

Chế độ ăn lý tưởng gồm:

Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, đậu nành.

Giảm tinh bột trắng, tăng thực phẩm giàu chất xơ hòa tan (yến mạch, hạt lanh).

Không dùng rượu, bia, nước ngọt có gas, hạn chế ăn đêm.

Uống đủ nước, ngủ sớm và duy trì vận động nhẹ mỗi ngày 30-45 phút.

Tập luyện thế nào để kiểm soát mỡ máu ở người gầy?

Người gầy thường ít chú trọng đến tập luyện vì nghĩ rằng “đâu cần giảm cân”. Nhưng thực tế, vận động là cách tốt nhất để kích thích chuyển hóa mỡ và tăng cholesterol tốt (HDL).

Các bài tập phù hợp gồm đi bộ nhanh, bơi, đạp xe, yoga hoặc tập tạ nhẹ. Tập đều đặn giúp giảm triglycerid, cải thiện tuần hoàn và chức năng gan – cơ quan chịu trách nhiệm chuyển hóa chất béo.

Bác sĩ khuyến cáo người gầy nên tập luyện vừa sức, không bỏ bữa sau tập để tránh tụt đường huyết. Việc kết hợp ăn uống lành mạnh và tập luyện đúng cách giúp cân bằng lại tỉ lệ mỡ – cơ trong cơ thể, giảm mỡ nội tạng và ổn định lipid máu lâu dài.

Khi nào nên đi khám và làm xét nghiệm mỡ máu?

Các chuyên gia tim mạch khuyên rằng mọi người trên 25 tuổi nên xét nghiệm mỡ máu định kỳ mỗi 6-12 tháng, dù gầy hay béo. Đặc biệt, nếu trong gia đình có người mắc bệnh tim mạch sớm, cần kiểm tra sớm hơn.

Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm lipid toàn phần để đo cholesterol tổng, HDL, LDL và triglycerid. Nếu kết quả bất thường, người bệnh sẽ được tư vấn thay đổi lối sống hoặc dùng thuốc điều chỉnh mỡ máu tùy mức độ.

Điều trị sớm giúp giảm đáng kể nguy cơ tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim và gan nhiễm mỡ – những biến chứng phổ biến của rối loạn lipid.

Bác sĩ hướng dẫn bệnh nhân duy trì chế độ ăn và luyện tập hợp lý để kiểm soát mỡ máu.

Phòng bệnh cách nào?

Giữ cân nặng ổn định không có nghĩa là an toàn với mỡ máu. Lối sống lành mạnh, ăn uống đúng và vận động thường xuyên vẫn là “chìa khóa vàng”.

Người gầy nên chú trọng chất lượng dinh dưỡng hơn số lượng, tránh ăn “vội vàng – sai giờ – thiếu chất xơ”, đồng thời kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm bất thường.

Mỡ máu cao ở người gầy là “kẻ thù thầm lặng” – không biểu hiện rõ ràng nhưng có thể để lại hậu quả nghiêm trọng cho tim mạch và gan. Dù bạn không thừa cân, vẫn cần cảnh giác, duy trì chế độ sống khoa học và xét nghiệm định kỳ. Bởi trong y học hiện đại, vóc dáng không phản ánh sức khỏe mạch máu, chỉ có hiểu đúng và hành động sớm mới giúp bảo vệ trái tim khỏe mạnh.