Nghiên cứu khoa học trong trường phổ thông: Bài học quý hơn giải thưởng
Hoạt động NCKH trong các trường phổ thông khởi sắc đã góp phần thúc đẩy tư duy sáng tạo và nỗ lực đưa kiến thức từ sách vở ra thực tiễn, đây thực sự là sân chơi ý nghĩa, cần thiết để tăng cường hiệu quả học tập.
HS Trường THPT chuyên Lào Cai (Lào Cai) học và nghiên cứu ngay trên vườn thí nghiệm. Ảnh: Đức Trí
Không mất chỉ được
Em Võ Thị Phương Thảo – cựu HS Trường THPT Nho Quan A ( Ninh Bình) – một trong 2 thành viên tham gia NCKH với dự án “Thực phẩm chức năng ức chế tế bào ung thư Mộc miễn khang” lọt vòng chung kết toàn quốc tại “Cuộc thi học sinh, sinh viên với ý tưởng khởi nghiệp năm 2020 (SV Startup 2020) chia sẻ: Điều em thu được sau cùng từ tham gia NCKH trong trường phổ thông không chỉ là những giải thưởng. Hơn thế đó là kiến thức, kinh nghiệm thực tế…
“Em vừa trở thành sinh viên năm thứ 1 Trường ĐH Y Dược Hà Nội. Mới bước vào học kỳ đầu tiên em thấy tự tin hơn các bạn nhiều điều, đặc biệt ở những tiết thực hành. Em nhận thấy, trong NCKH không tránh được vất vả, khó khăn. Thành công không phải lúc nào cũng đến từ lần đầu hay có được một cách dễ dàng thuận lợi… mà phải bắt đầu từ sự tâm huyết, tìm tòi nâng cao kiến thức, không nản trí, bỏ cuộc. HS trung học nếu được tham gia NCKH với những dự án theo sở trường trong 3 năm học chắc chắn kiến thức học trên lớp sẽ ngấm sâu và biết cách ứng dụng lí thuyết vào thực tế hiệu quả…” – Võ Thị Phương Thảo bày tỏ.
Bùi Nguyên Nghĩa – HS Trường THPT chuyên Lào Cai – đồng chủ nhân dự án đạt giải Nhất tại cuộc thi khoa học kỹ thuật (KHKT) cấp quốc gia HS trung học năm 2020 chia sẻ: Nhóm nghiên cứu đề tài trong khoảng thời gian hơn 6 tháng và gặp không ít khó khăn khi tìm hiểu thực tế. Mặt khác, quỹ thời gian cho học tập nhiều nên phải biết cân đối thời gian hợp lý…
Tuy nhiên, Bùi Nguyên Nghĩa khẳng định NCKH từ trong trường phổ thông là sân chơi ý nghĩa, cơ hội để HS củng cố kĩ năng mềm trong cuộc sống, biết bố trí, sắp đặt thời gian cho công việc. Đây cũng là tiền đề giúp HS làm quen, vững vàng với những luận án, nghiên cứu khoa học khi bước vào đại học.
Đinh Hoàng Nam và Nguyễn Trần Đạt, HS Trường THPT Hoa Lư A (Ninh Bình) vừa giành giải Nhất với dự án: “Giường bệnh thông minh hỗ trợ cho người mất chức năng vận động tay chân sử dụng tại nhà” tại cuộc thi KHKT cấp quốc gia học sinh trung học năm 2020 – 2021 khẳng định: Điều có được khi tham gia NCKH trong trường phổ thông là rèn luyện tính kiên trì, vận dụng ngay kiến thức, lý thuyết trên lớp vào thực tế; được rút ra nhiều bài học kinh nghiệm ngay trong quá trình thực hành, biết cách khắc phục những khó khăn từ điều kiện thực tế…
Đặc biệt, HS được trang bị nhiều kiến thức mới, tiếp cận với các trang thiết bị công nghệ hiện đại (phòng thí nghiệm, robot, đồ dùng thí nghiệm…) và kĩ năng làm việc nhóm. NCKH chắc chắn sẽ là những tiết học sinh động. HS không chỉ ngồi ghi chép mà thực hành luôn cùng kiến thức; có thể biến ý tưởng thành hiện thực…
Video đang HOT
Dự án NCKH vừa đạt giải Nhất cấp quốc gia của HS Trường THPT Hoa Lư A (Ninh Bình). Ảnh: NTCC
Học sinh làm chủ kiến thức, dự án
Cô Phạm Thị Hồng Hải – GV Trường THPT Phạm Hồng Thái (Ba Đình – Hà Nội) bày tỏ quan điểm: Để NCKH của HS đạt hiệu quả, GV phải đánh giá và lựa chọn được ý tưởng của HS để hướng dẫn, cùng HS lên kế hoạch nghiên cứu theo đúng các bước. GV phải là người đồng hành, cùng HS trao đổi, bàn bạc, tìm tài liệu để giải quyết những vấn đề vướng mắc nhưng trên tinh thần HS là người chủ động và từ đó phát triển được năng lực của HS. Xây dựng được phương pháp tự học, nghiên cứu cho HS, hướng dẫn HS viết báo cáo nghiên cứu theo đúng quy trình…
“HS chủ động trong NCKH, kiến thức và kĩ năng mà các em có được từ quá trình NCKH mới vững chắc, sâu rộng. HS sẽ đam mê hơn khi chính mình tìm ra hoặc giải quyết được vấn đề mình quan tâm…” – cô Hồng Hải nói.
Thầy Nguyễn Văn Phức – nguyên GV Vật lý, Trường THPT Thăng Long (quận Hai Bà Trưng – Hà Nội) cũng khẳng định: NCKH với HS mang lại nhiều lợi ích. Các em buộc phải tích lũy thêm tri thức qua nhiều kênh khác nhau để xử lý đề tài. Mặt khác qua NCKH, HS được rèn luyện hàng loạt kĩ năng mềm cần thiết cho cuộc sống và học tập (kĩ năng làm việc nhóm, thuyết trình, giao tiếp, đưa kiến thức trong sách vở ra thực tế cuộc sống).
Để thắp lên đam mê, động lực NCKH cho HS trung học, bên cạnh tạo động lực đi đến thành công thì GV phải nuôi dưỡng trong HS tình yêu với NCKH. Mặt khác, các nhà trường, ngành Giáo dục cần tạo ra sân chơi ý nghĩa bổ ích để những sản phẩm NCKH có dịp được giới thiệu, giao lưu, thi cử, học hỏi…
NCKH trong trường phổ thông: Mang kiến thức sách vở ra thực tiễn
Hoạt động nghiên cứu khoa học (NCKH) trong các trường phổ thông đang góp phần thúc đẩy tư duy sáng tạo và nỗ lực đưa kiến thức sách vở ra thực tiễn.
NCKH giúp HS phát triển toàn diện. Ảnh: IT
Tuy nhiên, để NCKH trở thành nhu cầu tự thân của mỗi học sinh (HS) đòi hỏi nhà trường không chỉ vượt khó về cơ sở vật chất mà cần cả sự định hướng, khuyến khích, động viên giáo viên (GV) và HS.
Sân chơi ý nghĩa
Bùi Nguyên Nghĩa, HS Trường THPT chuyên Lào Cai (Lào Cai) vừa đoạt giải Nhất tại cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia học sinh trung học năm 2020 chia sẻ: "Việc học tập, thi học kỳ tại trường chiếm thời gian không nhỏ. Nếu không bố trí hợp lý sẽ không có thời gian để nghiên cứu đề tài, tìm hiểu thực tế.
Chính vì vậy, để vừa học tốt, vừa tham gia nghiên cứu đề tài, em phải tập trung cao độ cho việc học trên lớp và ở nhà vào các buổi trong tuần. Ngày nghỉ cuối tuần, các tiết tự học tại trường em dành để nghiên cứu, tìm hiểu dự án...".
NCKH đối với HS THPT làm HS bận hơn trong quá trình học tập song Bùi Nguyên Nghĩa cũng khẳng định: "Đây là sân chơi cần thiết để HS áp dụng kiến thức sách vở vào thực tế. NCKH mang tới cơ hội để HS củng cố kĩ năng mềm trong cuộc sống, bước tiền đề để làm quen, vững vàng với những luận án, NCKH khi vào ĐH...".
Thầy Nguyễn Mạnh Tú, GV Trường THPT Hoa Lư A (Ninh Bình) cũng khẳng định: "NCKH trong trường phổ thông giúp HS hình thành phương pháp NCKH (phải bắt đầu từ đâu, theo những bước nào); Hình thành thói quen tự học, tìm tòi, tự tin khi đứng trước một vấn đề khó.
Được trang bị nhiều kiến thức, công nghệ mới, hiện đại và kĩ năng khi làm việc... Tuy nhiên, phải để HS chủ động trong nghiên cứu, kiến thức và kĩ năng các em có được từ quá trình NCKH mới bền vững. HS sẽ đam mê hơn khi chính mình tìm ra hoặc giải quyết được các vấn đề của lý thuyết và thực tiễn...".
Mang lý thuyết từ sách vở ứng dụng vào thực tiễn khi tham gia NCKH. Ảnh: IT
Thúc đẩy NCKH: Từ vật chất... tới tinh thần
Thầy Hoàng Hải Nam - Hiệu trưởng Trường THPT Hoa Lư A (Ninh Bình) bày tỏ: Trong các năm gần đây, nhà trường có nhiều dự án đại diện cho ngành Giáo dục Ninh Bình tham dự cuộc thi KHKT cấp quốc gia và trong 3 năm liên tiếp nhà trường có dự án đoạt giải quốc gia.
Để làm được điều này, trường thực hiện nhiều giải pháp từ tuyên truyền, khích lệ đến phân công, giao nhiệm vụ, kiểm tra đôn đốc. Cùng đó, phát động nhiều cuộc thi với cán bộ, GV, HS trong trường như: Cuộc thi Sáng tạo đồ dùng dạy và học; Ý tưởng sáng tạo, Thi Khoa học kỹ thuật, Sáng tạo trẻ... Qua các cuộc thi đã phát hiện và lựa chọn được những HS có tố chất, say mê NCKH và các dự án có ý tưởng sáng tạo tiếp tục bồi dưỡng, phát triển.
Đặc biệt, nhà trường trích một phần kinh phí từ ngân sách, xã hội hoá hỗ trợ và khen thưởng cho dự án nghiên cứu có ý tưởng tốt, tiềm năng cũng như dự án đạt kết quả cao trong các cuộc thi. Ngoài việc động viên bằng vật chất, thầy cô giáo và HS đạt kết quả cao trong các cuộc thi còn được vinh danh đề nghị khen thưởng ở nhiều cấp...
Cũng như nhiều quản lý trường phổ thông, thầy Hoàng Hải Nam trăn trở: Cơ sở vật chất dành cho dạy và học nói chung, công tác NCKH nói riêng còn thiếu thốn là khó khăn thách thức không nhỏ với thầy và trò nhà trường khi tham gia NCKH.
Song khó khăn lớn hơn cả là việc khơi dậy niềm đam mê NCKH, tự tin thể hiện mình của HS, sự hạn chế về kinh nghiệm hướng dẫn nghiên cứu của các thầy cô giáo. Do đó, nhà trường phải bắt đầu từ việc giao nhiệm vụ và tiến hành nghiên cứu từ những dự án nhỏ, ý tưởng đơn giản.
Mức độ phức tạp, quy mô dự án tăng dần trong năm học khi kinh nghiệm cũng như sự tự tin, say mê nghiên cứu của thầy và trò được nuôi dưỡng qua các năm học. Từ những dự án đầu tiên theo kiểu "ép đẻ" đạt kết quả chưa cao trong cuộc thi KHKT, 3 năm gần đây, thầy và trò nhà trường liên tiếp nhận được "trái ngọt" từ hoạt động NCKH.
Dưới góc độ GV hướng dẫn HS trong hoạt động NKCK, cô Phạm Thị Minh Huệ - Trường THPT chuyên Lào Cai cũng cho rằng, vai trò, trách nhiệm của người thầy không đơn giản để những công trình NCKH của HS đạt hiệu quả cao. Tuy nhiên, trong khó khăn, GV phải tìm ra động lực để hỗ trợ HS đi đến thành công.
Để nhân rộng hoạt động NCKH và đạt được những thành tích đáng tự hào, cô Nguyễn Dạ Ngân - Trường THPT Đồng Dậu (Vĩnh Phúc) cho biết: Nhà trường đã thực hiện đồng loạt nhiều giải pháp và bắt đầu từ việc lập kế hoạch khả thi triển khai hoạt động NCKH. Tiếp đó, nâng cao nhận thức và hiểu biết về NCKH tới GV, HS và cha mẹ HS.
Trường cũng tổ chức các hoạt động trải nghiệm, tìm hiểu ý tưởng và cuộc thi cấp trường; Tăng cường công tác phối hợp 3 trụ cột: Gia đình - Nhà trường - Chuyên gia. Đặc biệt làm tốt công tác thi đua khen thưởng, giải quyết vấn đề kinh phí và cơ sở vật chất để đầu tư cho hoạt động NCKH...
Động lực cho HS có thể đơn giản là được tiếp xúc tìm hiểu với kiến thức và con người mới. Cũng có thể xuất phát từ nhu cầu được NCKH của HS và khi tìm đến GV nhờ hướng dẫn. Thậm chí động lực xuất phát từ trách nhiệm, tình cảm của GV đối với HS. GV phải là người nuôi dưỡng trong HS tình yêu với NCKH, giúp tình yêu NCKH ngày càng lớn thêm thì thành công sẽ đến với HS. - Cô Phạm Thị Minh Huệ
Học sinh Lào Cai duy trì thành tích cao tại Cuộc thi KHKT cấp quốc gia Từ ngày 25-27/3/2021, tại tỉnh Thừa Thiên Huế đã diễn ra cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học năm học 2020 - 2021 do Bộ GD&ĐT tổ chức. Cuộc thi KHKT cấp quốc gia dành cho HS trung học năm học 2020 - 2021 đã kết thúc thành công tại Thừa Thiên Huế Đoàn Lào...