Nghệ An: Đảm bảo cung ứng kịp thời, đầy đủ, chất lượng sách giáo khoa mới cho học sinh
Từ năm học tới, học sinh lớp 2 và lớp 6 trên toàn tỉnh sẽ học sách giáo khoa mới theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.
Chính vì vậy việc lựa chọn sách giáo khoa sao cho phù hợp và cung ứng sách giáo khoa đã được ngành Giáo dục chú trọng trên cơ sở hài hòa và sát với đối tượng học sinh.
Khách quan trong lựa chọn sách giáo khoa
Đây là năm thứ hai, Nghệ An thực hiện chọn sách giáo khoa nhằm thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông mới. Tuy nhiên, nếu như những năm trước việc lựa chọn sách giáo khoa được giao cho các nhà trường thì năm nay được giao cho Hội đồng thẩm định sách giáo khoa của tỉnh nghiên cứu và bỏ phiếu lựa chọn. Thành viên hội đồng lànhững người có chuyên môn, có năng lực, trong đó 2/3 là tổ trưởng chuyên môn và giáo viên trực tiếp đứng lớp. Mỗi bộ môn sẽ có một hội đồng thẩm định riêng và có đại diện cho từng vùng, miền.
Giáo viên thành phố Vinh tập huấn triển khai chương trình sách giáo khoa mới. Ảnh: MH
Trước đó, để đảm bảo khách quan, Nghệ An đã chuyển bản mẫu sách giáo khoa các môn học đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt để các nhà trường lựa chọn dựa trên cơ sở đặc điểm kinh tế – xã hội địa phương, điều kiện dạy học của cơ sở giáo dục và năng lực, trình độ học sinh.
Từ ý kiến đóng góp của các nhà trường, Sở Giáo dục và Đào tạo tổng hợp và chuyển cho Hội đồng lựa chọn sách giáo khoa tỉnh. Sau đó, các thành viên Hội đồng lựa chọn sách giáo khoa môn học tập trung thảo luận bỏ phiếu kín lựa chọn 1 hoặc một số sách giáo khoa cho mỗi môn học và tổng hợp, báo cáo kết quả nghiên cứu bằng văn bản về Chủ tịch Hội đồng.
Qua gần 2 tháng chuẩn bị, ngày 16/4/2021, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định 1024/QĐ-UBND ngày 16/4/2021 về việc phê duyệt danh mục sách giáo khoa lớp 2, lớp 6 sử dụng trong các cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Nghệ An từ năm học 2021 – 2022.
Theo đó, đối với sách giáo khoa lớp 2 các môn Toán, Đạo đức, Tự nhiên và xã hội, Âm nhạc, Mỹ thuật, Giáo dục thể chất, hoạt động trải nghiệm đều là các đầu sách của bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành. Riêng môn Tiếng Việt, ngoài bộ sách do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành còn có 1 đầu sách của bộ sách Cánh Diều do Nhà xuất bản Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh phát hành; môn Hoạt động trải nghiệm có thêm 1 đầu sách của bộ Chân trời sáng tạo do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành.
Đối với sách giáo khoa lớp 6, có 23 đầu sách được lựa chọn, trong đó 13 đầu sách do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành, 5 đầu sách do Nhà xuất bản Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh phát hành và 5 đầu sách do Nhà xuất bản Đại học Sư phạm phát hành.
Các giáo viên Trường Tiểu học Nguyễn Trãi (TP. Vinh) tìm hiểu, nghiên cứu về sách giáo khoa mới dành cho học sinh lớp 2. Ảnh: MH
Theo ông Thái Văn Thành – Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo: Việc lực chọn sách giáo khoa đảm bảo theo nguyên tắc: Nghiên cứu, lựa chọn sách giáo khoa thuộc danh mục sách giáo khoa đã được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt để sử dụng ổn định trong cơ sở giáo dục phổ thông. Việc lựa chọn sách giáo khoa phải đáp ứng các tiêu chí lựa chọn sách giáo khoa trong cơ sở giáo dục phổ thông do Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành về đặc điểm kinh tế – xã hội của địa phương, điều kiện tổ chức dạy và học tại cơ sở giáo dục, phù hợp với yêu cầu và trình độ học sinh. Quá trình triển khai, Hội đồng lựa chọn sách giáo khoa làm việc theo nguyên tắc tập trung, dân chủ, khách quan, công khai, minh bạch, thể hiện đầy đủ tinh thần trách nhiệm của mỗi cá nhân.
Quá trình triển khai cũng cho thấy, năm thứ 2 thực hiện thay sách giáo khoa mới ở Nghệ An diễn ra khá thuận lợi. Trước khi lựa chọn sách mới, ngành Giáo dục Nghệ An cũng đã có đánh giá khá đầy đủ về ưu, nhược điểm của sách giáo khoa lớp 1 sau một năm thực hiện.
Video đang HOT
Giờ học của học sinh lớp 1 huyện Tương Dương. Ảnh: MH
Theo đó, dù Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 có nhiều điểm ưu Việt so với các chương trình trước đây. Ngoài sách giáo khoa, các học liệu điện tử đi kèm đa dạng, phong phú, dễ khai thác, sử dụng, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên xây dựng được các bài học hấp dẫn, thu hút, lôi cuốn học sinh; học sinh dễ hiểu, hứng thú hơn với các tiết học, đỡ nhàm chán; học sinh được tham gia nhiều hoạt động, trải nghiệm từ đó hình thành được nhiều kỹ năng quan trọng. Cuối năm học, học sinh đạt được nhiều kỹ năng vượt trội như: kỹ năng đọc, giao tiếp, tự chủ, tự học, tư duy phản biện; học sinh năng động, tự tin hơn nhiều.
Sớm cung ứng đủ sách giáo khoa cho học sinh
Để việc thay sách giáo khoa thuận lợi, ngay sau khi UBND tỉnh quyết định phê duyệt các đầusách giáo khoa lớp 2 và lớp 6, Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An cũng đã báo cáo Bộ Giáo dục và Đào tạo về danh mục sách giáo khoa được lựa chọn. Đồng thời, cung cấp thông tin bằng văn bản cho các nhà xuất bản có sách giáo khoa được lựa chọn về danh mục, số lượng SGK mỗi nhà xuất bản cần cung ứng cho các cơ sở giáo dục tại địa phương để kịp xuất bản, cung ứng cho các cơ sở giáo dục phổ thông trước ngày khải giảng năm học mới.
Trường THCS Lê Mao (TP. Vinh) cho ý kiến về sách giáo khoa lớp 6. Ảnh: MH
Với đặc thù của tỉnh Nghệ An, địa phương có 11 huyện miền núi, trong đó có 5 huyện miền núi cao, đặc biệt khó khăn thì đây là một việc hết sức cần thiết do điều kiện đi lại của phụ huynh khó khăn, việc cung ứng sách đến tận tay phụ huynh còn nhiều hạn chế.
Điều này cũng để thực hiện đúng theo Văn bản hướng dẫn số 367/BGDĐT – GDTH của Bộ Giáo dục và Đào tạo nhằm kịp thời “cung ứng đủ số lượng, đảm bảo chất lượng, đúng tiến độ đến các cơ sở giáo dục phổ thông, các đơn vị liên quan, đáp ứng nhu cầu của giáo viên, phụ huynh và học sinh trên địa bàn trước ngày 15/8/2021″. Hiện các địa phương căn cứ theo kế hoạch năm học đã được phê duyệt cũng đã rà soát chính xác số lượng học sinh lớp 2 và lớp 6 cho năm học tới và đây sẽ là căn cứ để Nghệ An tổng hợp và phối hợp với các nhà xuất bản và các nhà cung ứng chuẩn bị sách giáo khoa cho năm học tới.
Liên quan đến vấn đề này, ngày hôm nay 4/6, Sở Giáo dục và Đào tạo tiếp tục ban hành văn bản yêu cầu thống kê nhu cầu sử dụng sách giáo khoa lớp 1, 2 năm học 2021-2022.
Nhờ được trang bị thiết bị dạy học hiện đại, việc áp dụng học liệu điện tử sẽ giúp cho việc triển khai sách giáo khoa mới được thuận lợi và hiệu quả. Ảnh: MH.
Văn bản chỉ rõ, hiện để kịp thời cung cấp thông tin cho các nhà xuất bản có sách giáo khoa được lựa chọn về danh mục, số lượng sách giáo khoa mỗi nhà xuất bản cần cung ứng cho các cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh, các nhà trường cần thống kê nhu cầu sử dụng sách giáo khoa . Trong đó, đối với sách giáo khoa lớp 2, căn cứ Quyết định số 1024/QĐ-UBND ngày 16/4/2021 của UBND tỉnh về việc phê duyệt danh mục sách giáo khoa lớp 2, lớp 6 sử dụng trong các cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Nghệ An từ năm học 2021 – 2022 để đăng ký, đảm bảo 100% học sinh có đủ sách giáo khoa để học.
Đối với sách giáo khoa lớp 1, các trường cần tiếp tục rà soát, thống kê sách hiện có, đối chiếu với nhu cầu, đăng ký sách bổ sung, thay thế, đảm bảo không để học sinh nào thiếu sách giáo khoa. Riêng các huyện Kỳ Sơn, Tương Dương, Con Cuông, Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp, các trường gửi danh sách học sinh có hoàn cảnh khó khăn đề nghị Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam tặng sách giáo khoa (theo nội dung tại Công văn số 1047/GDTH ngày 27/5/2021 của Sở GD&ĐT).
Văn bản hướng dẫn của Sở Giáo dục và Đào tạo. Ảnh: MH
Sau khi thống kê, Phòng Giáo dục và Đào tạo các huyện, thành, thị tổng hợp nhu cầu từ các cơ sở giáo dục trực thuộc gửi về Sở danh mục, số lượng sách giáo khoa (lớp 1, 2 và lớp 6) hướng dẫn các cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn phối hợp với các đơn vị cung ứng sách giáo khoa để đảm bảo cung ứng sách giáo khoa đầy đủ, kịp thời, đảm bảo chất lượng.
Về vấn đề cung ứng sách giáo khoa cho năm học mới, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Thái Văn Thành khẳng định: Việc thống kê số lượng, nhu cầu sử dụng sách giáo khoa ở cơ sở là nhằm để báo cáo cho các nhà xuất bản chuẩn bị đủ sách giáo khoa cho tất cả học sinh trong năm học tới, đảm bảo không có học sinh nào bị thiếu sách giáo khoa.
Các phụ huynh, các nhà trường có thể lựa chọn các đơn vị cung ứng phù hợp, vừa đảm bảo khách quan, vừa thuận lợi nhưng quan trọng nhất là phải đảm bảo chất lượng do các nhà xuất bản có uy tín sản xuất, tránh tình trạng sách giả, sách lậu.
Trong năm học 2020 – 2021, Sở Giáo dục và Đào tạo đã tham mưu UBND tỉnh cấp kinh phí942 triệu đồng để mua 5.050 bộ sách giáo khoa trang bị cho thư viện các trường tiểu học vùng khó khăn cho học sinh đăng ký mượn. Năm học 2020-2021, các Nhà xuất bản cung ứng đủ đảm bảo 100% HS có sách giáo khoa để học tập.
Dự kiến trong năm học 2021 – 2022, tỉnh sẽ cấp kinh phí để mua 2000 bộ sách giáo khoa mới để hỗ trợ 6 huyện miền núi cao và cấp cho học sinh nghèo, học sinh khó khăn.
Coi lại quy trình chọn sách giáo khoa
Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục đã đề nghị như vậy xung quanh câu chuyện sách giáo khoa (SGK) lớp 1 còn chưa được cơ quan chức năng giải quyết ngã ngũ.
Các em học sinh đọc sách tham khảo tại một nhà sách trên đường Trường Sa, Q.3, TP.HCM - Ảnh: TỰ TRUNG
"Trước đây chúng ta chỉ có duy nhất 1 chương trình, 1 bộ SGK. Bây giờ để chống độc quyền, thị trường có nhiều bộ SGK để các nhà giáo chọn lựa bộ sách tốt nhất cho học sinh của mình. Tuy nhiên, trên thực tế có bộ sách không đạt chất lượng vẫn được nhà trường chọn lựa. Vậy là do đâu? Tôi cho rằng: đó là do quy định chọn SGK" - TS Huỳnh Công Minh, nguyên giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM, nhận định.
"Rất may năm nay trường tôi không chọn bộ SGK lớp 1 có ngữ liệu môn tiếng Việt gây nhiều tranh cãi và khó khăn cho học sinh. Nhưng tôi tự đặt câu hỏi rằng: Tại sao cuốn sách có nội dung như thế mà lọt qua cửa thẩm định với những nhà giáo thâm niên, những chuyên gia đầu ngành về môn tiếng Việt? Có phải do sự nể nang nhau hay còn có lý do tiêu cực khác?"
Cô H. (hiệu trưởng một trường tiểu học tại TP.HCM)
Thị trường cho ra thị trường
Theo ông Minh, khi cả nước dùng chung 1 bộ SGK thì nhiều người cho rằng người dân bị Nhà nước ép mua bộ sách đó. Thời nay, việc chọn sách giao về cho các trường tiểu học, ban giám hiệu các trường được ví như những "ông nhà nước nhỏ". Bởi họ có quyền định đoạt bộ sách nào được sử dụng chính trong trường của mình.
"Từ những lý do trên có thể kết luận ngay rằng để tránh những sai sót trong SGK, phải để cho quy luật thị trường được phát huy tối đa: sách tốt, nội dung hay sẽ được nhiều người mua và sử dụng; sách kém chất lượng sẽ bị quay lưng. Chỉ có vậy nhà làm sách mới dụng công nhiều hơn và cạnh tranh lành mạnh để cho ra đời những bộ sách hay" - ông Minh nói.
Tương tự, ThS Lê Ngọc Điệp - nguyên trưởng Phòng giáo dục tiểu học Sở GD-ĐT TP.HCM - cũng cho rằng để tránh tình trạng sai sót như SGK môn tiếng Việt lớp 1 năm nay, việc đầu tiên cần thay đổi chính là quy trình, quy định chọn SGK.
"Việc chọn sách phải được giao cho giáo viên đứng lớp quyết định chứ không phải cả một ban bệ như hiện nay, nhưng có khi việc quyết định sử dụng bộ sách nào lại là quyền của người khác chứ không phải giáo viên. Và cũng không loại trừ tình trạng có trường chọn SGK vì lý do tế nhị khó nói ra, chứ không phải căn cứ vào nội dung - hình thức của quyển sách" - ông Điệp nói.
Theo ông Điệp, hiện nay chúng ta đã có chương trình chuẩn, giáo viên có thể sử dụng cả 5 bộ sách đã được Bộ GD-ĐT phê duyệt để giảng dạy (ví dụ bài 1 họ sử dụng bộ sách A, nhưng với bài 2 sử dụng bộ sách B), các nhà quản lý cũng nên quản lý theo chương trình và chuẩn kiến thức - kỹ năng, chứ không nên quản lý theo nội dung SGK.
Ông Điệp cho biết thêm: "Trước đây, nước ta cũng từng có giai đoạn tồn tại nhiều bộ SGK cùng lúc và có bộ SGK không thể "đứng" được trên thị trường vì chất lượng kém. Bây giờ nếu thực hiện được điều này, chắc chắn các nhà làm SGK phải chú trọng đến nội dung của sách nhiều hơn".
Ông Nguyễn Tùng Lâm - thành viên tổ tư vấn cho Ủy ban quốc gia đổi mới giáo dục - cho rằng việc chọn lựa SGK bản chất là của giáo viên và các nhà trường. Dù là thực hiện theo luật nào, quy trình chọn sách cũng cần đi lên từ giáo viên đứng lớp, từ các nhà trường. Việc chọn sách vừa qua có bất ổn, các trường chọn sách nhưng giáo viên chưa được tiếp cận đầy đủ, chưa nghiên cứu kỹ sách dẫn tới những "hạt sạn" của SGK khi dạy học mới biết. Vấn đề này cần phải xem lại để rút kinh nghiệm cho việc chọn SGK lớp 2, lớp 6 tránh những bất cập, tiêu cực, nhất là khi việc chọn sách sắp tới do UBND cấp tỉnh quyết định.
Ai dám thay đổi ngữ liệu bài dạy?
Với vai trò là người quản lý cấp trường, cô H. - hiệu trưởng một trường tiểu học ở TP.HCM - đề nghị để bộ SGK lớp 2 mới không rơi vào tình trạng "dậy sóng" như bộ SGK lớp 1, Hội đồng thẩm định SGK hãy làm việc công tâm và khách quan.
Theo cô H., dù Bộ GD-ĐT đã thay đổi Hội đồng thẩm định SGK nhưng cần bổ sung thêm biện pháp chế tài: nếu hội đồng thẩm định sách không làm tròn nhiệm vụ của mình, để SGK có những sai sót không thể chấp nhận được thì phải bị phạt để làm gương cho các hội đồng thẩm định khác, vì sắp tới chúng ta có hàng loạt bộ SGK mới ở các khối lớp.
Trong khi đó, một giáo viên lớp 1 ở nội thành TP.HCM còn phản ảnh: "Khi phát hiện SGK có nhiều ngữ liệu không phù hợp, một số nhà quản lý cấp cao phát biểu trên báo rằng giáo viên có thể thay thế ngữ liệu bài học. Nhưng thực tế không dễ dàng như vậy vì nhiều người đã quá quen với suy nghĩ "SGK là pháp lệnh", trong đó có cả cán bộ quản lý. Bây giờ SGK không còn là pháp lệnh nữa nhưng giáo viên chúng tôi vẫn không dám thay đổi ngữ liệu bài học vì sợ sai, sợ hiệu trưởng, hiệu phó, khối trưởng chuyên môn bắt lỗi...".
Chưa kể việc thay đổi ngữ liệu bài học, theo giáo viên này, là không hề đơn giản vì muốn thay đổi phải in bài cho 46 học sinh trong lớp để các em nhìn vào đó mà học, không nhìn vào SGK nữa. "Thế nên tôi vẫn đề nghị nội dung SGK phải chuẩn, phải hay, chứ không thể làm qua loa rồi sửa đổi" - giáo viên này nói.
TS Vũ Thu Hương - nguyên giảng viên Trường ĐH Sư phạm Hà Nội - cũng cho rằng tuy Bộ GD-ĐT nói đã trao quyền chủ động cho giáo viên, giáo viên có thể chủ động thay đổi ngữ liệu nếu ngữ liệu trong SGK không phù hợp nhưng thực tế hầu hết các giáo viên đều lúng túng, khó khăn trong khi dạy học. Theo bà Hương, với một chương trình hoàn toàn mới như vậy, giáo viên rất cần những hướng dẫn cụ thể và thiết thực hơn. Không chỉ SGK có vấn đề ở khâu biên soạn, thẩm định, mà khâu tập huấn cũng chưa tốt để họ có thể chủ động như mong muốn của Bộ GD-ĐT.
Thực nghiệm tốt mới tránh sai sót
TS Vũ Thu Hương cũng cho rằng khâu thực nghiệm SGK lớp 1 vừa rồi có bất cập. Cụ thể, việc thực nghiệm cần phải triển khai trong 1-2 năm. Nhưng trên thực tế các đơn vị biên soạn chỉ thực nghiệm 1-2 tháng. Đây là việc cần khắc phục trong quá trình biên soạn, thẩm định SGK các lớp tiếp theo. "Nếu thực nghiệm nghiêm túc trước khi áp dụng thì dù có xảy ra sự cố, việc chỉnh sửa cũng dễ dàng, tránh tốn kém, lãng phí" - bà Hương nói.
Không chỉ sách giáo khoa có "sạn", tình trạng phụ huynh hoa mắt với sách tham khảo cũng cần được giải quyết - Ảnh: MAI THƯƠNG
Nguyên thứ trưởng Bộ GD-ĐT Trần Xuân Nhĩ cho rằng cần triển khai dạy thực nghiệm rộng rãi 6-8 tháng để có đánh giá cụ thể từ phía các cơ sở giáo dục, học sinh và giáo viên.
Có chung quan điểm, GS Phạm Tất Dong - phó chủ tịch Hội Khuyến học VN - đề xuất việc thực nghiệm cần phải chọn mẫu với số lượng đảm bảo có thể đánh giá chính xác. Cụ thể, các mẫu thực nghiệm phải đại diện của từng vùng miền, từ thành phố tới vùng nông thôn, miền núi và hải đảo. Ngoài ra, thực nghiệm cần phải đa dạng về chất lượng để có sự đánh giá phổ quát và có thời lượng thực nghiệm phù hợp.
ThS Lê Ngọc Điệp góp ý: "Bộ SGK lớp 2, lớp 6 cần phải được giảng dạy thực nghiệm bài bản và khoa học chứ không thể làm gấp gáp, vội vàng như bộ SGK lớp 1 vừa rồi. Tôi nhớ trước đây bộ SGK tiểu học năm 2000 được dạy thử nghiệm trong 2 năm học, ban biên soạn sách phải đi thực tế xuống rất nhiều trường, nghe góp ý của rất nhiều giáo viên rồi về chỉnh sửa xong mới xuất bản. Nếu bộ SGK lớp 1 mà được dạy thực nghiệm như vậy sẽ tránh được những sai sót đáng tiếc ở môn tiếng Việt".
Học sinh Hà Nội đáp ứng tốt với chương trình, sách giáo khoa mới Ngày 30-9, đoàn công tác của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đến thăm Trường Tiểu học Trung Tự (quận Đống Đa, Hà Nội), làm việc với Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội về tình hình triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Ghi nhận sự chuẩn bị chu đáo, nghiêm túc của Sở Giáo dục và Đào...