Ngân hàng và doanh nghiệp đều ‘ngóng’ quy định cơ cấu lại nợ

Việc chậm trễ ban hành Thông tư sửa đổi Thông tư 01 sẽ thiếu tính thực chất và bền vững trong việc hỗ trợ doanh nghiệp, mà còn khiến ngân hàng gặp khó khăn khi thực hiện giãn, hoãn nợ, hạ lãi suất cho vay…, do cơ chế hiện nay đã bộc lộ một số điểm không còn phù hợp với tình hình thực tế.

Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính chưa “chốt” xong Thông tư 01 sửa đổi. (Ảnh minh hoạ)

Cuối tháng 5/2020, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) quyết định xây dựng và công bố dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư 01/2020/TT-NHNN (quy định về việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19) theo hướng kéo dài thời gian hỗ trợ có thể đến hết năm 2020 hoặc lâu hơn nữa tùy theo diễn biến và ảnh hưởng của dịch bệnh. Tuy nhiên, đã 4 tháng trôi qua kể từ khi công bố dự thảo, NHNN vẫn chưa ban hành Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư 01.

Chất lượng tài sản ngày càng xấu đi

Bà Phạm Thị Trung Hà – Phó tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Quân đội (MB) cho biết, MB cũng như các ngân hàng khác phải phân tích kỹ lưỡng về tình hình kinh tế, ảnh hưởng của dịch Covid-19 với các nhóm ngành để đưa ra chính sách tín dụng phù hợp. Ví dụ, các ngành du lịch, dịch vụ, vận tải hiện đang chịu ảnh hưởng rõ rệt bởi dịch bệnh.

Hiện, MB đang tập trung chính sách ưu đãi tín dụng cho những doanh nghiệp hoạt động ở những lĩnh vực lĩnh vực xuất nhập khẩu, bán lẻ, dịch vụ trên tinh thần ngân hàng đồng hành cùng doanh nghiệp.

“Quá trình tiếp xúc với doanh nghiệp cho thấy, bản thân chủ doanh nghiệp còn suy nghĩ nhiều hơn ngân hàng. Họ luôn tính toán phải đầu tư vào đâu, khi nào đi vay, vay bao nhiêu tiền. Khi có sự kết hợp của hai bên sẽ bảo đảm hiệu quả cho vay tốt hơn”, bà Hà cho hay.

Đại diện MB cũng cho biết, từ quý II và III, nhiều khách hàng được giảm lãi suất cho vay, giãn nợ đã bắt đầu trả được nợ mà không cần chờ tới năm sau.

Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, số lượng doanh nghiệp đã khôi phục được sản xuất, kinh doanh làm ăn có lãi để trả nợ ngân hàng so với con số doanh nghiệp đã vay và đang có nhu cầu vay là rất ít. Do đó, việc sớm ban hành Thông tư 01 sửa đổi sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp vượt qua khó khăn trong giai đoạn hiện nay.

TS. Cấn Văn Lực – Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV nhấn mạnh, dịch Covid-19 có 3 tác động chính đến ngành ngân hàng. Thứ nhất, dịch bệnh khiến sức cầu yếu và niềm tin còn chưa cao dẫn đến nhu cầu vay vốn mở rộng sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp giảm. Điều này khiến tín dụng tăng trưởng chậm.

Cập nhật con số mới nhất của Tổng cục Thống kê cho thấy, đến ngày 22/9, tín dụng toàn ngành mới chỉ tăng 5,12% so với đầu năm, trong khi cùng kỳ năm trước tăng hơn 8,51%.Ông Lực nhận định tín dụngcả năm naysẽ tăng 8-9% và năm 2021 có thể là 9-10%.

Tác động thứ hai được ông Lực đề cập là chất lượng tài sản ngân hàng xấu đi, nợ xấu sẽ tăng.

Viện Nghiên cứu BIDV ước tính nợ xấu nội bảng đến cuối năm 2020 có thể ở mức 3% và cuối năm 2021 là 4%, trong khi việc xử lý nợ xấu được dự báo sẽ gặp khó khăn hơn.

Những yếu tố trên sẽ dẫn tới tác động thứ ba, là khiến lợi nhuận ngành ngân hàng giảm. Bởi, khi nợ xấu tăng, ngân hàng phải tăng trích lập dự phòng.

Vẫn đang làm việc với Bộ Tài chính

Liên quan tới nội dung sửa đổi Thông tư 01 cho phép giữ nguyên nhóm nợ, giãn hoãn tới một mức phù hợp, TS Cấn Văn Lực cho rằng, việc chậm trễban hànhsẽ thiếu tính thực chất và bền vững. Tuy nhiên, thời gian điều chỉnh ngắn quá có thể là cú sốc, nên NHNN cần tính toán ở mức nào. Ví dụ, đề xuất thời gian giãn, hoãn là hết năm 2021, tại thời điểm có thể dịch bệnh được kiểm soát tốt hơn, tiềm lực của ngân hàng và doanh nghiệp cũng được nâng cao.

Ông Lực phân tích: ngân hàng cần sửa đổi 3 vấn đề để tăng sự đồng hành với doanh nghiệp trong bối cảnh hiện nay. Thứ nhất, sự đồng hành quyết liệt hơn của Bộ Tài chính, sự đồng hành, vào cuộc của bộ, ban, ngành (hiện tại chưa phải là quyết liệt).

“Ví dụ, với Thông tư 01 sửa đổi, theo thông tin từ NHNN, cơ quan này cho biết đã gửi sang Bộ Tài chính nhưng chưa có sự phản hồi. Như vậy, sự vào cuộc chưa mạnh mẽ và một mình NHNN thì không thể tự làm được. Đây là điều kiện tiên quyết để cùng xử lý những vấn đề khó khăn hiện nay cho ngân hàng và doanh nghiệp”, ông Lực nhấn mạnh.

Thứ hai, ngân hàng thương mại cần sự hỗ trợ nhiều hơn nữa từ phía NHNN, ví dụ đẩy mạnh cho vay tái cấp vốn, qua đó giảm chi phí đầu vào cho hệ thống ngân hàng, từ đó tăng tiềm lực để xử lý nợ xấu và cho vay nhiều hơn. Thực tế đây cũng là kế hoạch của NHNN và cơ quan này cũng vừa điều chỉnh giảm lãi suất điều hành kể từ ngày 1/10.

Thứ ba, phí bảo hiểm tiền gửi hiện nay tương đối lớn, nếu được giảm sẽ có nguồn lực tốt hơn để hỗ trợ khách hàng, phù hợp với tình hình miễn giảm phí cho khách hàng.

Ông Trần Đăng Phi, Phó Chánh Thanh tra Cơ quan Thanh tra Giám sát, NHNN cho biết, NHNN được giao và đang phối hợp với các bộ ngành, Bộ Tài chính để hoàn thiện các hành lang pháp lý.

Mới đây, ngày 3/9, NHNN đã làm việc với Bộ Tài chính để thống nhất, định hướng sửa Thông tư 01. “Ngân hàng cũng là một doanh nghiệp, nên khi thực hiện giãn, miễn, giảm lãi phí… cho doanh nghiệp, họ cũng phải tính đến áp lực tài chính làm sao để đảm bảo hoạt động”, ông Phi nhấn mạnh.

Ngoài ra, ông Phi cũng cho biết, NHNN đang nghiên cứu để sửa Thông tư 01 căn cơ sao cho đảm bảo an toàn cho các ngân hàng