Nga, Ukraine rục rịch chuẩn bị ‘đại chiến’
Nga sơ tán người dân trong khi Ukraine ra lệnh giới nghiêm dài ngày. Điều này cho thấy đợt phản công của Ukraine có thể sắp bắt đầu. Người dân Zaporizhzhia, Kherson di tản
Hãng thông tấn TASS ngày 5.5 dẫn lời Tỉnh trưởng Zaporizhzhia do Nga bổ nhiệm Yevgeny Balitsky cho biết cư dân tại 18 khu định cư do Nga kiểm soát sẽ được sơ tán. Với quyết định này, khoảng 70.000 người ở Zaporizhzhia, trong đó trẻ em và gia đình có trẻ em là những nhóm được ưu tiên cao, sẽ phải dời ra xa tiền tuyến. Trường học tại các khu định cư trên sẽ bị đóng cửa, nhưng cơ sở y tế và cơ quan hành chính vẫn hoạt động bình thường.
Xem nhanh: Chiến dịch Nga ngày 436, miền nam Ukraine căng thẳng chờ phản công; ai thay Wagner ở Bakhmut?
Theo báo cáo Viện Nghiên cứu chiến tranh (ISW) ở Mỹ đưa ra ngày 6.5, động thái của chính quyền Zaporizhzhia cho thấy Nga có kế hoạch vừa chiến đấu, vừa rút lui có kiểm soát đến phòng tuyến đã chuẩn bị sẵn chứ không cố gắng giữ chiến tuyến hiện tại nếu Ukraine phản công.
Một vệ binh quốc gia Ukraine tuần tra khu vực Kherson, Ukraine, ngày 5.5. Ảnh Reuters
Lệnh sơ tán được đưa ra sau khi nhiều dấu hiệu cho thấy đợt phản công của Ukraine có thể sắp bắt đầu. Ông Balitsky nói các khu định cư trên đã liên tục hứng chịu pháo kích của Ukraine trong những ngày gần đây và thông tin từ các đầu mối sâu trong vùng chiến sự cho biết Ukraine sẽ sớm bắt đầu chiến dịch trong vài ngày tới. AFP cũng dẫn lời các chuyên gia nhận định những cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) vào kho dầu, hệ thống đường sắt và sân bay quân sự Nga gần đây là nhằm chuẩn bị cho kế hoạch phản công của Ukraine.
Tình báo Mỹ nhận định gì về khả năng Nga dùng vũ khí hạt nhân ở Ukraine?
Trong lúc đó, chính quyền thành phố Kherson do Ukraine kiểm soát đã đưa ra lệnh giới nghiêm bất thường dài 56 giờ từ tối 5.5 đến sáng 8.5, theo Reuters. Việc này làm dấy lên suy đoán rằng thành phố Kherson sắp được sử dụng làm nơi phát động phản công. Nhiều người dân đã lên ô tô, xe buýt rời Kherson vì sợ hãi hoặc không muốn dành phần lớn cuối tuần ở nhà. Chính quyền Kherson không nêu lý do phải giới nghiêm mà chỉ nói rằng việc này để các cơ quan thực thi pháp luật tiến hành hoạt động của mình.
Lực lượng Nga mâu thuẫn nội bộ
Các động thái trên diễn ra trong bối cảnh phát ngôn viên tình báo quân sự Ukraine Andriy Yusov nhận định mâu thuẫn giữa nhóm đánh thuê Wagner và Bộ Quốc phòng Nga ngày một tăng cao. ISW đánh giá Bộ Quốc phòng Nga dường như đã giảm sự ưu tiên của chiến dịch ở thành phố Bakhmut để chuẩn bị dự trữ vũ khí, đạn dược trước cuộc phản công của Ukraine. Điều này đặt nhóm Wagner của ông Yevgeny Prigozhin, lực lượng chiến đấu chủ lực ở Bakhmut, vào tình thế khó khăn.
Thật vậy, ông Prigozhin trong những ngày qua đã đăng một loạt video chỉ trích Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu và Tổng tham mưu trưởng quân đội Nga Valery Gerasimov, yêu cầu cung cấp thêm đạn dược với giọng điệu giận dữ. ISW cũng chỉ ra rằng trái với sự chậm lại của lực lượng Nga ở khắp các mặt trận, nhóm Wagner dường như vẫn kiên trì với mục tiêu kiểm soát Bakhmut dù nguồn cung rất hạn chế.
Hiện vẫn chưa rõ ông Prigozhin có thực sự rút khỏi Bakhmut vào ngày 10.5 như đã tuyên bố hay không. Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Ukraine Hanna Maliar ngày 5.5 nói Wagner đang dồn lực lượng từ toàn bộ tiền tuyến về hướng Bakhmut nhằm đạt được mục tiêu kiểm soát thành phố vào ngày 9.5, ngày kỷ niệm chiến thắng của Liên Xô trong Thế chiến 2. Theo ISW, nếu rút lui, Wagner vẫn cần các khí tài của Bộ Quốc phòng Nga để đảm bảo an toàn cho lực lượng của mình.
Nga tuyên bố giảm nguy cơ vỡ đập thủy điện
Hãng tin TASS ngày 5.5 dẫn lời ông Renat Karchaa, cố vấn tổng giám đốc công ty kỹ thuật năng lượng Nga Rosenergoatom, cho biết các chuyên gia đã bắt đầu xả nước từ đập thủy điện Kakhovka trên sông Dnipro ở miền nam Ukraine. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ vỡ đập và làm hư hại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. “Giải pháp kỹ thuật cho vấn đề đã được tìm ra. Một cổng xả lũ của nhà máy thủy điện Kakhovka đã được mở và công việc sửa chữa đã bắt đầu. Nguy cơ lũ lụt đã giảm đáng kể”, ông Karchaa cho biết và nói thêm rằng rủi ro sẽ được loại bỏ khi mực nước trở lại bình thường.
Trước đó, ông Karchaa cảnh báo mực nước cao kỷ lục tại đập Kakhovka có thể gây thảm họa, làm ngập nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia và gây ra rủi ro an toàn hạt nhân. Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia nằm dưới sự kiểm soát của Nga từ năm ngoái. Nơi này thường xuyên bị pháo kích, với việc Kyiv và Moscow quy trách nhiệm cho nhau. Sau khi Nga rút khỏi thành phố Kherson gần đó vào tháng 11.2022, đập Kakhovka bị hư hại đáng kể. Ukraine và Nga đã cáo buộc bên còn lại phá đập bằng chất nổ.
Nhà Trắng tính kịch bản Ukraine phản công bất thành
Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden được cho là đang chuẩn bị phương án đối phó với những chỉ trích nếu cuộc phản công của Ukraine không diễn ra đúng với kỳ vọng.
Trong vài tháng qua, khả năng Ukraine thực hiện cuộc phản công nhằm giành lại lãnh thổ đã được truyền thông khai thác nhiều dù giới chức Kyiv từ chối công bố chi tiết vì lý do bảo mật.
Chính quyền Mỹ ngoài mặt vẫn thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Ukraine về cả quân sự lẫn kinh tế "chừng nào còn cần thiết". Tuy nhiên bên trong, giới chức Washington lại lo ngại bị công kích từ cả hai phe "diều hâu" và "bồ câu" trong nước nếu cuộc phản công không mang lại kết quả như kỳ vọng, theo tờ Politico ngày 24.4.
Lực lượng Ukraine tại thị trấn Chasiv Yar ở Donetsk ngày 22.4. Ảnh REUTERS
Bên phe cứng rắn khi đó có thể sẽ nói rằng lẽ ra cuộc phản công của Ukraine đã thành công nếu chính quyền Mỹ chịu cung cấp mọi thứ Kyiv yêu cầu, gồm tên lửa tầm xa, chiến đấu cơ và cả các hệ thống phòng không. Ngược lại, bên "chủ hòa" sẽ cho rằng việc Ukraine chưa hoàn thành mục tiêu cho thấy họ không đủ khả năng đánh bật Nga ra khỏi lãnh thổ hoàn toàn.
Đó là chưa tính phản ứng của các đồng minh của Mỹ, chủ yếu là tại châu Âu, những bên có thể thúc đẩy Ukraine bước vào bàn đàm phán vì Kyiv không chứng minh được khả năng giành chiến thắng.
Chính quyền Tổng thống Biden đã tuyên bố công khai rằng chính Ukraine sẽ tự quyết định thời điểm nước này sẵn sàng đàm phán hòa bình. Tuy nhiên, Nhà Trắng được cho là cũng lưu ý với Kyiv về một số thực tế rằng nguồn viện trợ của Mỹ cho Ukraine sẽ chậm lại vào một lúc nào đó, đặc biệt là khi đảng Cộng hòa đang kiểm soát Hạ viện. Các quan chức Mỹ đồng thời còn cảnh báo Ukraine về nguy cơ của việc đặt kỳ vọng quá cao và dàn trải lực lượng quá mỏng, tương tự như lời cảnh báo dành cho chính quyền Afghanistan khi Mỹ trong quá trình rút khỏi nước này vào năm 2021.
Ngày phản công của Ukraine bị tiết lộ từ tài liệu mật Lầu Năm Góc rò rỉ?
Một quan chức chính quyền Tổng thống Biden nhấn mạnh đang làm hết khả năng để đảm bảo cuộc phản công mùa xuân của Ukraine thành công. Theo đó, Mỹ đã đáp ứng "gần như toàn bộ yêu cầu của Ukraine", gia tăng lượng vũ khí viện trợ trong vài tháng qua.
Tuy nhiên, giới chức Mỹ được cho là tỏ ra lo ngại về điều mà Ukraine có thể đạt được. Đánh giá từ tài liệu mật của Mỹ bị rò rỉ hồi đầu tháng 2 cho rằng Ukraine sẽ không hoàn thành các mục tiêu của cuộc phản công. Một số đánh giá hiện tại cũng cho là Ukraine có thể tiến triển tại miền đông và miền nam nhưng không thể lặp lại thành công của năm ngoái, theo Politico.
Ukraine hy vọng có thể cắt đứt hành lang trên bộ đến bán đảo Crimea nhưng các quan chức Mỹ nghi ngờ khả năng thành công của mục tiêu này. Hơn nữa, tình báo Mỹ cũng hé lộ rằng Ukraine không đủ năng lực để đẩy lực lượng Nga ra khỏi các vị trí phòng thủ kiên cố và có ý kiến tin rằng Kyiv sẵn sàng cân nhắc việc điều chỉnh để hướng đến mục tiêu vừa tầm, dễ đạt được hơn.
Xem nhanh: Chiến dịch Nga ngày 424, diễn biến mới ở Kherson, Bakhmut; xe tăng Leopard làm khó Ukraine?
Các trợ lý chính quyền Mỹ đã thảo luận về việc kêu gọi Ukraine chấp nhận một "thỏa thuận ngừng bắn", thay vì đàm phán hòa bình lâu dài, để ngỏ khả năng cho Ukraine giành lại thêm lãnh thổ trong tương lai. Đi kèm với đề xuất này là những cam kết an ninh, hỗ trợ kinh tế từ Liên minh châu Âu (EU), viện trợ quân sự để củng cố quân đội Ukraine. Bên cạnh đó, các trợ lý cũng hy vọng thuyết phục Trung Quốc kêu gọi Nga ngồi vào bàn đàm phán.
Các đồng minh của Mỹ cũng sẽ e dè về việc viện trợ vũ khí khi mà chiến thắng của Ukraine ngày càng xa dần. Chuyên gia Clementine Starling của Hội đồng Đại Tây Dương, tổ chức nghiên cứu tại Washington D.C, nhận định sự ủng hộ của người dân châu Âu cũng có thể giảm xuống do chi phí năng lượng và sinh hoạt tiếp tục ở mức cao. Rạn nứt trong sự ủng hộ của liên minh xuyên Đại Tây Dương sẽ ảnh hưởng đến sự ủng hộ của người dân và quốc hội Mỹ.
Lực lượng Chechnya tuyên bố sẽ thay thế Tập đoàn Wagner ở Bakhmut Lãnh đạo Chechnya, ông Ramzan Kadyrov cho biết ông đã chuẩn bị gửi lực lượng Chechnya đến Bakhmut để thay thế Tập đoàn Quân sự Tư nhân Wagner (Nga). Tuyên bố này được đưa ra sau khi Wagner tuyên bố muốn rút khỏi Bakhmut. Ông Ramzan Kadyrov. Ảnh: TASS Theo trang pravda.com, lực lượng mà ông Kadyrov nói sẽ điều tới Bakhmut (Ukriane)...