Năm thứ 2 triển khai môn tích hợp: tổ chức dạy, kiểm tra, đánh giá vẫn lúng túng
Hiện nay, triển khai kiểm tra đánh giá môn tích hợp chồng chéo khiến nhiều thầy cô băn khoăn.
Năm học 2022-2023 triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới đối với lớp 6 và lớp 7 (cấp trung học cơ sở). Các môn tích hợp Khoa học tự nhiên, Lịch sử và Địa lý đang gây nhiều băn khoăn, lúng túng đối với nhiều thầy cô.
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy giáo Vũ Văn Thiệu, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Lê Lợi (Đắk Lắk) cho biết, vì chưa có giáo viên tích hợp nên với môn Khoa học tự nhiên, môn Lịch sử và Địa lý, trường tổ chức 2-3 thầy cô cùng dạy.
“Với các môn tích hợp, Trường Trung học cơ sở Lê Lợi tiến hành dạy học song song. Vì vậy, việc sắp xếp thời khóa biểu rất phức tạp, 1 tuần thay đổi 1 lần. Về vấn đề kiểm tra, đánh giá các môn tích hợp cũng trải qua nhiều khâu, nhiều bước. 2-3 thầy cô cùng tham gia thực hiện một đề rồi 2-3 thầy cô cùng chấm và tiến hành nhập điểm. Chính vì vậy, để công tác này được diễn ra thuận lợi nhất, các tổ chuyên môn thường xuyên phải họp để thống nhất.
Học sinh nhà trường có tới 98,6% là người dân tộc thiểu số nên khi tiến hành áp dụng chương trình tích hợp, kiến thức nặng hơn, nhiều khi học sinh tiếp thu còn chậm”, thầy Thiệu nói.
Ảnh minh họa: Phạm Linh
Cùng bàn về việc tổ chức môn tích hợp, thầy Nguyễn Văn Trinh, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Ea HNin (Đắk Lắk) cho rằng, dù chưa phù hợp với tinh thần đổi mới, tuy nhiên, do điều kiện các trường chưa có giáo viên tích hợp nên bắt buộc phải tổ chức giảng dạy (2-3 giáo viên một môn) như vậy.
Là lãnh đạo nhà trường, thầy Trinh không ít lần nghe các giáo viên dạy môn Khoa học tự nhiên, Lịch sử và Địa lý trao đổi về những khó khăn của bộ môn. 2-3 thầy cô cùng dạy không tránh khỏi sự chồng chéo, lúng túng trong tổ chức.
“Công tác kiểm tra, đánh giá cũng hết sức khó khăn vì là một môn học tích hợp nên chỉ có số lượng điểm giới hạn từng phân môn. Vì vậy, việc phân công giáo viên phụ trách đầu điểm như thế nào để thể hiện đúng nhất năng lực của học sinh là vấn đề các thầy cô giảng dạy bộ môn tích hợp luôn băn khoăn.
Ví dụ, một học sinh làm bài kiểm tra chỉ hoàn thành những câu hỏi của 2 môn, còn 1 môn không làm được thì lúc đó tiến hành đánh giá toàn diện như thế nào”, thầy Trinh thắc mắc.
Chưa kể, trang thiết bị phục vụ chương trình mới môn tích hợp chưa đảm bảo và chưa được cấp đủ. Vì vậy, gây hạn chế trong việc các em thực hành, đặc biệt ở bộ môn Khoa học tự nhiên.
Là người trực tiếp giảng dạy phân môn Hóa học trong bộ môn Khoa học tự nhiên, đồng thời cũng là Tổ trưởng Tổ Khoa học tự nhiên (Trường Trung học cơ sở Lê Đình Trinh, Đắk Lắk), cô Nguyễn Thị Hường nhận xét, tổ chức môn học này thuận lợi thì ít mà khó khăn thì nhiều.
Thứ nhất, kiến thức của chương trình nặng so với các em học sinh tầm tuổi lớp 6, lớp 7. Cụ thể, bài “Sơ lược bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học” là kiến thức của lớp 9 chương trình cũ; bài “Liên kết hóa học” là kiến thức của lớp 10. Tuy nhiên, hiện nay, các bài này được đưa xuống để dạy cho học sinh lớp 7.
Video đang HOT
Thứ hai, Trường Trung học cơ sở Lê Đình Trinh tổ chức dạy các môn tích hợp theo kiểu song song. Tức là, một tuần có 3 tiết chia ra Vật lý 1 tiết, Hóa học 1 tiết, Sinh học 1 tiết.
“Tôi lấy ví dụ, bài “Sơ lược bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học” phải học trong 6-7 tiết (tương đương học trong 6-7 tuần).
Bị ngắt quãng như vậy, học sinh dễ quên kiến thức nên giáo viên dạy phân môn Hóa thường xuyên phải ôn lại kiến thức cũ cho học sinh dù vẫn chỉ trong một bài. Chưa kể, tổ chức dạy song song thay đổi thời khóa biểu liên tục khiến học sinh nhiều khi bị rối”, cô Hường cho hay.
Thứ ba, giáo viên mất nhiều thời gian thiết kế đề kiểm tra. Đề kiểm tra bao gồm kiến thức của cả 3 môn Vật lý, Hóa học, Sinh học nên các thầy cô phụ trách từng phân môn đều phải cùng ra đề. Tùy vào khối lượng kiến thức học sinh đã được học để phân thành tỷ lệ phần trăm câu hỏi của từng phân môn. Dù chỉ chiếm một phần trong bài kiểm tra nhưng mỗi thầy cô đều phải tính toán xây dựng ma trận đề làm sao để lượng kiến thức từng môn có đủ các cấp độ nhận biết, thông hiểu, vận dụng.
Thứ tư, giáo viên gặp khó trong công tác chấm điểm, 3 thầy cô cùng chấm nhiều lúc bất đồng quan điểm.
Thường thì, các giáo viên sẽ có sẵn đáp án chấm mà chỉ cần căn cứ vào đó thì một giáo viên cũng có thể chấm cả bài làm của học sinh. Vì vậy, sau khi tổ chức kiểm tra xong, nhà trường sẽ chia lớp cho các thầy cô phụ trách chấm. Điều này tiết kiệm thời gian, đơn giản hóa các khâu nhưng cũng gặp hạn chế nhất định.
Cụ thể, giáo viên chấm chỉ có kiến thức chuyên sâu một phân môn vì vậy khi chấm những câu trả lời của 2 phân môn còn lại không thể linh động được mà chỉ có thể chấm cứng nhắc theo đáp án sẵn có.
“Trường Trung học cơ sở Lê Đình Trinh vừa tiến hành cho học sinh kiểm tra giữa học kỳ 1. Sau khi hoàn thành khâu chấm và nhập điểm trên hệ thống, tôi thấy rằng phổ điểm của các em học sinh cả khối 6 và khối 7 đều chưa đạt được kết quả như mong muốn. Phổ điểm rơi vào trung bình khá; điểm giỏi, điểm xuất sắc rất ít.
Để có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao và cải thiện chất lượng học sinh, tôi mong rằng Bộ Giáo dục và Đào tạo có kế hoạch bồi dưỡng thêm cho giáo viên, cung cấp đầy đủ trang thiết bị bộ môn để học sinh được thực hành”, cô Hương nói.
Môn tích hợp: đề kiểm tra rời rạc, điểm 3 môn chia đều, tính liên môn không rõ
Dạy chương trình GDPT 2018, đề kiểm tra môn tích hợp rời rạc, cộng điểm 3 môn chia trung bình để lấy 1 đầu điểm duy nhất nên khó đánh giá năng lực học sinh.
Hiện nay, hầu hết các trường trung học đã tổ chức kiểm tra đánh giá học sinh giữa kỳ I. Tuy nhiên, tại các trường trung học phổ thông, trung học cơ sở, việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018 khiến trường "than khó" trong công tác ra đề, đánh giá học sinh.
Thậm chí có trường do chưa có tổ chuyên môn, đề kiểm tra xây dựng một cách rời rạc, chấm điểm chưa sát với năng lực học sinh khi chia trung bình, lấy 1 đầu điểm duy nhất để vào sổ.
Không có tổ chuyên môn khiến trường ra đề, chấm và vào điểm
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, một vị Phó Hiệu trưởng của trường phổ thông dân tộc nội trú trung học cơ sở ở miền núi phía Bắc đã có những chia sẻ về thực tế thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 đối với khối lớp 6 và 7. Đồng thời đưa ra kiến nghị, đề xuất nhằm thực hiện thuận lợi khi áp dụng chương trình mới cho các khối lớp 8, 9.
Giờ học của học sinh miền núi. (Ảnh minh họa: nguồn TTXVN).
"Do chưa có giáo viên được đào tạo bài bản nên với môn tích hợp Khoa học tự nhiên, trường sắp xếp 2-3 giáo viên phân môn cùng dạy. Khi kiểm tra, đánh giá, trường tổ chức cho các giáo viên cùng xây dựng đề nên bộc lộ rõ sự rời rạc, thiếu liên môn. Hay nói cách khác, đề kiểm tra môn Khoa học tự nhiên chỉ là đề của 3 môn riêng biệt Hóa học, Vật lý, Sinh học được ghép lại thành 1 đề, yếu tố tích hợp không chặt chẽ", vị Phó Hiệu trưởng nhận xét.
Không có tổ chuyên môn, cả trường chỉ có 1-2 giáo viên dạy được Khoa học tự nhiên. Nhưng những giáo viên này trước đây cũng chỉ được đào tạo đơn môn hoặc 2 môn, không phải liên môn nên khó đảm trách các môn còn lại.
Khắc phục khó khăn trong công tác ra đề kiểm tra môn tích hợp, trường cho giáo viên dạy môn nào thì ra hẳn một đề hoàn chỉnh môn đó với thang điểm 10. Sau đó, các giáo viên này sẽ trộn tất cả các đề riêng vào cùng 1 đề để tổ chức kiểm tra cho học sinh vào 2 tiết liền nhau hoặc bố trí vào một buổi chiều. Giáo viên dạy môn nào sẽ chấm bài của môn đó. Phân công nhập điểm cũng sẽ không cố định mà luân phiên linh hoạt giáo viên.
"Môn Khoa học tự nhiên sẽ chấm theo thang 30 điểm/3 môn. Cách tính điểm sẽ là điểm của 3 môn cộng lại và chia trung bình.
Ví dụ, 1 học sinh có điểm của 3 môn Hóa học, Vật lý, Sinh học là 5, 6, 7 thì trung bình điểm môn Khoa học tự nhiên là 6 điểm.
Như vậy, rủi ro là từ cách dạy, ra đề cho đến chấm điểm môn Khoa học tự nhiên, tính liên môn sẽ khó đảm bảo. Hơn nữa, nếu chia trung bình điểm 3 môn, thì học sinh sẽ có tư tưởng chú trọng môn này hơn môn kia, dẫn tới việc đánh giá không đúng năng lực của học sinh", vị này cho biết.
Đối với kiểm tra, đánh giá môn Ngữ văn, Phó Hiệu trưởng chia sẻ, nhà trường vừa tổ chức kiểm tra cho học sinh lớp 6, 7 nhưng chưa thể đánh giá đúng, cụ thể, thực chất khả năng học Ngữ văn theo chương trình mới của học sinh chỉ qua 1 bài kiểm tra giữa kỳ.
"Những học sinh có ý thức, khả năng học tốt thì cảm nhận, làm bài sẽ tốt và ngược lại. Để học sinh hoàn thành yêu cầu của bài kiểm tra, trường quán triệt giáo viên tổ chức dạy học và định hướng cách làm, cách tiếp cận bài như thế nào cho học sinh. Cụ thể, giáo viên dạy học sinh cách cảm nhận, tập trung học theo từng thể loại như thơ, truyện... mục đích là để đến khi đề kiểm tra ra vào tác phẩm bất kỳ, các em đều sẽ biết cách làm.
Trước đây, ở chương trình cũ, các ngữ liệu về tập làm văn, tiếng Việt, chủ yếu vẫn là khuyến khích sử dụng ngữ liệu ngoài sách giáo khoa. Thời gian gần đây, thực hiện chương trình mới, trong mỗi cuộc tập huấn, các chuyên viên cũng định hướng cho giáo viên nên sử dụng tài liệu, ngữ liệu ngoài sách giáo khoa.
Việc giáo viên có thể không dạy hết các tác phẩm trong sách giáo khoa cũng đều có lý do. Nhất là các tác phẩm này không được đưa vào đề kiểm tra.
Cái khó của trường là do lần đầu tiên dạy chương trình mới nên từ cán bộ quản lý đến giáo viên đều rất bỡ ngỡ trong quá trình ra đề Ngữ văn. Thực tế, đối với chuyên gia khi làm nghiên cứu, việc lấy ngữ liệu trích dẫn còn phải cân nhắc chứ chưa nói đến tư duy của giáo viên.
Để đảm bảo tính mô phạm giáo dục, nhà trường quán triệt giáo viên lựa chọn văn bản có cơ sở, chính thống bằng cách lấy từ sách, tài liệu từ nhà xuất bản uy tín", vị này cho biết.
Về phía học sinh, các em đều sẽ thích đề thi được ra vào những bài cụ thể, đã được học qua giống như lối kiểm tra với chương trình cũ. Với cách kiểm tra theo chương trình mới, giáo viên sợ ra đề ngoài sách giáo khoa sẽ khiến học sinh không biết làm, điểm thấp.
"Phần đọc hiểu hoàn toàn mở rộng, khuyến khích. Nhưng phần nghị luận văn học có thể vẫn nên cho sử dụng tác phẩm trong sách giáo khoa vì những tác phẩm này đảm bảo chất lượng chuẩn, quá trình giáo viên dạy tác phẩm này trên lớp cũng do đó mà sẽ có ý nghĩa hơn.
Bên cạnh đó, việc giao bài tập về nhà cho học sinh chuẩn bị trước theo chương trình giáo dục phổ thông mới, giáo viên phải xác định, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng cá nhân, tổ nhóm trong lớp nghiên cứu trước. Phạm vi nghiên cứu là hoàn toàn rộng mở nên khó kiểm soát học sinh đã tìm hiểu những tác phẩm như thế nào? Có đúng thể loại, trọng tâm, trọng điểm để phục vụ bài học hôm sau hay không?", vị Phó Hiệu trưởng cho biết.
Sử dụng mạng xã hội thông minh để tránh rủi ro khi chọn ngữ liệu ngoài sách giáo khoa
Không chỉ khó với cấp trung học cơ sở, bậc trung học phổ thông cũng gặp nhiều khó khăn trong xây dựng đề, đánh giá học sinh lớp 10 thực hiện chương trình mới.
Cùng bàn về vấn đề này, thầy Phạm Văn Long, Hiệu trưởng Trung học phổ thông Mường Bú (huyện Mường La, Sơn La) cho biết, triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới đối với lớp 10, năm học này, nhà trường tiến hành kiểm tra giữa kỳ môn Ngữ văn và đã có kết quả.
Theo đánh giá của thầy Hiệu trưởng, chất lượng bài làm của học sinh còn bộc lộ nhiều hạn chế nên điểm chưa cao. Nguyên nhân một phần do trình độ nhận thức của học sinh không đồng đều, một phần do là lần đầu tiếp cận bài kiểm tra Ngữ văn theo chương trình giáo dục phổ thông mới nên cả giáo viên, học sinh đều lúng túng.
"Điểm chưa cao, người giáo viên đứng lớp cũng rất lo lắng. Song, thực tế cho thấy rằng, chất lượng bài kiểm tra của học sinh lớp 10 khi thực hiện chương trình mới lần đầu tiên thì sao có thể bằng so với chương trình cũ ngay được.
Môn Ngữ văn nói riêng và các môn khác trong chương trình giáo dục phổ thông 2018 lớp 10 nói chung, là môn mới hoàn toàn và được viết bởi những chuyên gia, nhà xuất bản khác nhau. Do đó, bản thân giáo viên khi tiếp cận cũng cảm thấy không dễ dàng, chứ chưa nói đến học sinh. Và lại, đặc thù học sinh miền núi nên chất lượng học tập thể hiện qua các bài thi, kiểm tra thường không được như kỳ vọng.
Với môn Ngữ văn, việc xây dựng đề kiểm tra sẽ theo phân phối chương trình. Học đến đâu, giáo viên lựa chọn sử dụng kiến thức trong bài kiểm tra liên quan đến phần đó. Để đảm bảo, trường thành lập ban ra đề nhằm thực hiện chặt chẽ các khâu.
Công nghệ 4.0 có nhiều lợi ích những cũng tiềm ẩn rủi ro nếu không được sử dụng tỉnh táo. Internet giúp giáo viên thuận tiện tham khảo các dạng đề, cách ra đề Ngữ văn. Tuy nhiên, giáo viên tránh lấy các văn bản, tác phẩm chưa được kiểm chứng, không chính thống, trôi nổi trên mạng xã hội để dạy và đưa vào đề thi, bởi chỉ cần sai lệch sẽ ảnh hưởng đến uy tín, chất lượng đào tạo", thầy Long chia sẻ.
Cũng theo chia sẻ của thầy Long, nhận thức của học sinh về vấn đề xã hội ngày nay không còn truyền thống như trước. Do đó, việc thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018, giáo viên phải mở rộng nhiều hơn bằng cách thông qua các chương trình thực tế của trường, phối hợp với công tác Đoàn, Hội để các em tham gia ngoại khóa, tăng cường tương tác, liên kết xã hội.
"Tất cả những hoạt động này hướng tới mục tiêu nhằm tăng cường hiểu biết thực tiễn cho học sinh. Từ đó, giúp kích thích phát triển trí tuệ, sáng tạo trong bài làm văn.
Tâm huyết và mong mỏi của nhà giáo làm công tác quản lý là tới đây, khi triển khai chương trình mới cho lớp 11, 12 thì nên có 1 bộ sách duy nhất để tạo tính đồng bộ cho giáo viên giảng dạy, cũng như tham khảo các dạng đề kiểm tra, tránh tình trạng văn mẫu ở học sinh", thầy Long hy vọng.
Giáo viên tích hợp đang được khoác trên mình 'chiếc áo' quá rộng Giáo viên trung học cơ sở dạy 2-3 phân môn của môn học tích hợp là một thách thức cực lớn và rất khó kỳ vọng vào chất lượng giảng dạy ở các môn học này. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng một số môn tích hợp ở cấp trung học cơ...