Mỹ cấm cung cấp USD cho Nga
Mỹ đã cấm xuất khẩu, xuất khẩu lại, bán hoặc cung cấp dù là trực tiếp hay gián tiếp tiền USD từ Mỹ cho chính phủ Nga hoặc người ở Nga.
Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Theo đài RT ngày 11/3, đây là một động thái nữa mà Mỹ thực hiện để tăng cường sức ép kinh tế với Nga sau khi nước này đưa quân vào Ukraine. Cấm cung cấp USD cho Nga sẽ gây ra vấn đề nghiêm trọng đối với nước xuất khẩu dầu lớn này vì hầu hết hợp đồng dầu được thanh toán bằng đồng tiền của Mỹ.
Ngày 2/3, Liên minh châu Âu cũng cấm xuất khẩu và nhập khẩu tiền giấy euro sang Nga. Chỉ có ngoại lệ dành cho các cá nhân đến Nga, các phái đoàn ngoại giao và các tổ chức quốc tế có quyền miễn trừ pháp lý.
Trước đó, ngày 11/3, Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết sẽ kêu gọi chấm dứt quan hệ thương mại bình thường với Nga. Một quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ cho biết việc bỏ Quy chế “Quan hệ thương mại bình thường vĩnh viễn” với Nga sẽ phải được Quốc hội Mỹ thông qua, song các nghị sỹ từ cả hai viện đều bày tỏ ủng hộ bước đi này. Theo giới chuyên gia, nếu được thực thi, đây là sẽ động thái gia tăng sức ép mới nhất mà Mỹ và các đồng minh đưa ra đối với Nga liên quan tới chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.
Theo Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ, trong năm 2019, Nga là đối tác thương mại lớn thứ 26 của Mỹ, với kim ngạch thương mại song phương đạt khoảng 28 tỷ USD. Các mặt hàng nhập khẩu hàng đầu từ Nga bao gồm khoáng sản nhiên liệu, kim loại quý và đá, sắt thép, phân bón và hóa chất vô cơ. Tất cả các mặt hàng này có thể phải chịu mức thuế cao hơn nếu Quốc hội Mỹ thông qua việc bãi bỏ quy chế trên. Trước đó, Tổng thống Biden đã thông báo áp đặt lệnh cấm nhập khẩu dầu và các nguồn năng lượng khác của Nga.
Các biện pháp trừng phạt sâu rộng chưa từng có nhằm vào ngân hàng và giới tinh hoa của Nga, song song với lệnh hạn chế xuất khẩu, đã ảnh hưởng lớn tới nền kinh tế Nga. Hiện Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) dự báo nền kinh tế Nga sẽ rơi vào suy thoái sâu trong năm nay.
Tuy nhiên, ngày 10/3, Tổng thống Nga Vladimir Putin cảnh báo các lệnh trừng phạt của phương Tây nhằm vào nước này liên quan vấn đề Ukraine sẽ gây bất ổn các thị trường năng lượng và thực phẩm toàn cầu, đẩy giá lương thực, thực phẩm toàn cầu tăng cao vì Nga là một trong những nhà sản xuất phân bón hàng đầu thế giới. Ông cũng khẳng định Nga sẽ vượt qua khủng hoảng và sẽ mạnh mẽ hơn.
Cùng ngày, Nga thông báo cấm xuất khẩu hơn 200 sản phẩm và thiết bị nước ngoài đến cuối năm 2022. Đây được coi là một phần phản ứng của Moskva trước những biện pháp trừng phạt từ các nước phương Tây sau khi Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine từ cuối tháng 2.
Video đang HOT
Danh sách cấm bao gồm các thiết bị công nghệ, liên lạc và y tế, các phương tiện, máy móc nông nghiệp và thiết bị điện. Tổng cộng hơn 200 mặt hàng đã được đưa vào danh sách tạm ngừng xuất khẩu, bao gồm cả toa xe lửa, container, tua-bin và các hàng hóa khác.
Ngoài ra, Chính phủ Nga cũng cấm xuất khẩu một số loại gỗ tới các nước “có hành động không thân thiện” với Moskva. Danh sách bao gồm 48 quốc gia, trong đó có các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ. Khoảng 20% diện tích rừng trên thế giới nằm ở Nga. Đây được coi là nguồn tài nguyên có thể khai thác để giúp Nga giảm phụ thuộc kinh tế vào các mặt hàng dầu mỏ và khí đốt.
Trong bối cảnh các nước phương Tây áp đặt trừng phạt Nga, Moskva đã đưa ra một số quyết định, bao gồm các biện pháp đáp trả trong lĩnh vực kinh tế cũng như các biện pháp tạm thời để duy trì sự ổn định của hệ thống tài chính, tăng cường hỗ trợ các công ty đang bị trừng phạt để giúp duy trì việc làm và tiền lương. Ngày 9/3, người phát ngôn điện Kremlin Dmitry Peskov khẳng định Moskva đã lường trước và có sự chuẩn bị sẵn sàng để ứng phó với những biện pháp trừng phạt của phương Tây. Chính phủ Nga khẳng định có đủ nguồn lực để đảm bảo hệ thống tài chính ổn định trong bối cảnh hứng chịu các lệnh trừng phạt và các mối đe dọa từ bên ngoài.
Trừng phạt tài chính Nga có thể huỷ hoại thế thống trị của đôla Mỹ
Động thái của chính quyền Tổng thống Biden ngăn chặn Nga tiếp cận kho dự trữ USD khổng lồ cũng có nghĩa là hệ thống tài chính sau xung đột Ukraine sẽ không bao giờ còn như trước.
Người dân xếp hàng chờ rút tiền từ máy ATM ở St Petersburg, Nga hôm 27/2. Ảnh: BBC
Theo trang Asia Times, vào những năm 1960, Bộ trưởng Tài chính Pháp Valéry Giscard d'Estaing đã có câu nói nổi tiếng rằng việc phát hành USD - đồng tiền dự trữ không thể tranh cãi trên toàn cầu - đã mang lại cho Washington "đặc quyền quá đáng". Và trong tuần trước, Tổng thống Joe Biden đã chứng minh rằng ông d'Estaing thậm chí còn đánh giá thấp tình huống này một cách đáng kể.
Trong số các bước đi của nhà lãnh đạo Mỹ nhằm trừng phạt Nga liên quan đến chiến dịch quân sự ở Ukraine có việc cắt đứt Moskva khỏi phần lớn dự trữ ngoại tệ của nước này. Các thị trường Nga đều hỗn loạn không khác gì Ngân hàng Trung ương ở Moskva, nơi trước đó đã lên kế hoạch sử dụng kho dự trữ 630 tỉ USD để ổn định nền kinh tế hiện đang bị các hãng Fitch và Moodys xếp hạng "rác".
Dylan Grice, nhà quản lý quỹ đầu cơ tại Calderwood Capital (Anh), nói rằng ông "chưa bao giờ thấy việc vũ khí hóa tiền trên quy mô như vậy trước đây". Ông Grice cảnh báo. "Đó là một bước ngoặt trong lịch sử tiền tệ: Sự kết thúc quyền bá chủ của USD."
Có thể như vậy. Nhưng trong thời gian chờ đợi, các lệnh trừng phạt là một cú đấm mạnh đối với Nga.
"Pháo đài Nga" bị tấn công
Nhà kinh tế Gerard DiPippo tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) cho biết Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) đã tích lũy được lượng dự trữ tiền tệ chính thức khổng lồ, gấp đôi lượng hàng hóa nhập khẩu của Nga và tương đương hơn 1/3 tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của nước này.
Ông DiPippo nói: "Nhiều người gọi kho dự trữ khổng lồ này là 'Pháo đài Nga'. Tuy nhiên, các lệnh trừng phạt đã phá hủy những bức tường của pháo đài đó bằng cách hạn chế nghiêm trọng khả năng giao dịch bằng ngoại tệ chính của CBR, đồng thời cắt các ngân hàng Nga khỏi SWIFT và một số giao dịch nhất định".
Các biện pháp trừng phạt của phương Tây nhằm mục đích làm tê liệt tài chính của Nga. Ảnh: Business Today
Động thái của Tổng thống Biden "khiến hầu hết các khoản dự trữ của CBR trở nên vô dụng khi cấm giao dịch bằng các loại tiền tệ đó", chuyên gia DiPippo nhận định.
Ông cũng cho rằng, "các lệnh trừng phạt sẽ gây ra những tổn thất to lớn cho nền kinh tế Nga, cắt đứt hiệu quả nguồn vốn quốc tế, gây ra khủng hoảng tiền tệ, khủng hoảng ngân hàng tiềm ẩn và cú sốc tài chính tồi tệ nhất kể từ cuộc khủng hoảng nợ năm 1998."
Các thiệt hại đang tăng dần. Đến ngày 2/3, giá trị đồng ruble của Nga với USD đã giảm hơn 30% so với trước khi có lệnh trừng phạt. Hôm 28/2, CBR đã vội tăng gấp đôi lãi suất cơ bản lên 20% để ổn định tỷ giá hối đoái và áp đặt các biện pháp kiểm soát vốn.
Các tổ chức xếp hạng tín dụng đã tìm cách hạ cấp tín dụng của Nga xuống mức thấp do rủi ro vỡ nợ tăng cao. Nền kinh tế Nga đã rơi khỏi Top 10, xếp sau Hàn Quốc.
Đòn ngược với Mỹ
Chiến lược gia toàn cầu Zoltan Pozsar của hãng Credit Suisse AG lưu ý rằng chiến tranh thường dẫn đến các điểm uốn (inflection point) lớn với tiền tệ.
Nếu các lãnh đạo ngân hàng trung ương thức dậy và phát hiện ra rằng núi dự trữ tiền tệ của họ không thể sử dụng - giống như nhà giao dịch tiền điện tử bị mất mật khẩu - thì hệ thống tài chính toàn cầu sẽ đối mặt với một cú sốc lịch sử.
Liệu cú sốc này sẽ ảnh hưởng như thế nào đối với Trung Quốc, cùng với Nhật Bản, là quốc gia nắm giữ nhiều nhất các khoản nợ của Bộ Tài chính Mỹ?
Việc Mỹ đóng băng tài sản của Nga là một quyết định gây tổn thất lớn cho Moskva. Nhưng cũng có một tác động ngược với chính Mỹ. Theo nhà phân tích Pozsar, khi ra quyết định này, ông Biden cũng gửi một thông điệp rõ ràng rằng không một quốc gia nào có thể dựa vào kho tiền mặt khổng lồ dự trữ USD của họ trong những lúc cần thiết.
Họ sẽ đặt câu hỏi, trong tương lai, tại sao lại tích trữ USD nếu chúng có thể bị kiểm soát ngoài tầm với của ta, đúng lúc ta cần thanh khoản nhất?
Khi cuộc khủng hoảng Ukraine lắng xuống, "ván cờ" USD của ông Biden có thể làm tăng mức độ khẩn cấp của việc thiết lập một trật tự tiền tệ mới, một tài sản dự trữ mới và một hệ thống toàn cầu ít được kết nối với nhau thông qua tài khoản ngân hàng và dự trữ tiền tệ của ngân hàng trung ương.
Đến lúc đó, kho dự trữ ngoại hối của Trung Quốc có thể trở thành dữ liệu tài chính được phân tích nóng nhất trên toàn cầu. Tuy nhiên, hiện tại, Nga và những nước nắm giữ nhiều USD nhất trên toàn cầu, đang mắc kẹt với "vũ trụ thương mại" tập trung vào đồng USD hiện tại.
Chuyên gia Marc Chandler tại Bannockburn Global Forex nhận định Nga có thể sớm từ bỏ đồng đô-la Mỹ. Theo ông, Moskva "đối mặt với cùng một vấn đề như mọi khi - không có giải pháp thay thế rõ ràng và thuyết phục".
Ông Chandler cho rằng, "đồng euro cũng bị loại, bởi vì người châu Âu cũng đã trừng phạt Ngân hàng trung ương Nga, nên không thể trở thành đồng tiền thay thế. Đồng yen Nhật cũng có thể mang đến những quả mìn tương tự".
Nhà kinh tế học Eswar Prasad của Đại học Cornell (Anh) thừa nhận "có nhiều suy đoán rằng khi 'lớp bụi' lắng xuống, Trung Quốc, Nga và những nước khác sẽ tăng cường nỗ lực để thoát khỏi hệ thống do đồng đô-la thống trị và giảm khả năng bị tổn thương tài chính của họ".
Các ngân hàng phương Tây nguy cơ mất 120 tỷ USD cho Nga nợ Nga nợ các ngân hàng phương Tây 120 tỷ USD. Họ sẽ khó lấy lại được số đó trong bối cảnh chiến sự Ukraine và các lệnh trừng phạt nhằm vào Moskva. Người Nga xếp hàng rút tiền tại ngân hàng sau khi có tin về các lệnh trừng phạt. Ảnh: Theislander Theo CNN, Goldman Sachs là ngân hàng lớn đầu tiên của...