Muôn nẻo lựa chọn trái ngành (1): Những kịch bản “lệch pha” của sinh viên

Nhiều năm qua, sinh viên lựa chọn làm trái ngành là thực tế khá phổ biến. Vì thế, dư luận luôn đau đáu câu hỏi: Dành thời gian 4 – 5 năm theo học chuyên ngành nhưng ra trường lại làm một nghề khác, đó có phải sự lãng phí hay không?

Năm học 2019 – 2020 sắp khép lại, nhiều “cử nhân dự bị” quyết định làm trái ngành để không thất nghiệp, đảm bảo cuộc sống. Với một số người khác, đây còn là sự lựa chọn để theo đuổi đam mê. Bởi với họ, thành công là khi được làm công việc mà mình yêu thích và cảm thấy phù hợp.

Vì đâu các “cử nhân tương lai” lựa chọn trái ngành?

Trong 3 năm gần đây, cả nước có hơn 400 trường Đại học, Cao đẳng với khoảng 2,2 triệu sinh viên trong tổng số 96 triệu dân. Theo số liệu của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, có đến 70% trong tổng số sinh viên cả nước ra trường làm trái ngành.

Chia sẻ trên Báo Người Lao động, ông Trần Anh Tuấn – Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và Thông tin thị trường lao động TP Hồ Chí Minh – cho biết, có đến 75% số sinh viên thiếu hiểu biết về ngành, nghề mà họ đã lựa chọn. Điều đó dẫn đến thực trạng sau khi tốt nghiệp là chỉ có 50% số cử nhân tìm được việc làm phù hợp với bản thân.

Trên thực tế, ngay từ khi học năm thứ 2 – 3, rất nhiều sinh viên đã định hướng và lựa chọn cho mình một công việc trái ngành, trong đó có không ít trường hợp xuất phát từ những cơ duyên bất ngờ.

Anh Tô Quốc Thái (22 tuổi, sinh viên Đại học Giao thông Vận tải) nhớ về lần gặp mặt đầy tình cờ của mình: “Một lần đi chơi trên phố đi bộ, tôi vô tình gặp được những người thầy, người bạn của mình hiện tại. Họ cũng là người đã truyền cảm hứng, giúp tôi tìm được đam mê và định hướng trở thành nhạc công biểu diễn nhạc Rock”.

Là sinh viên năm cuối chuyên ngành Điện – Điện tử, việc lựa chọn làm một công việc trái ngành hoàn toàn khiến anh Thái gặp nhiều khó khăn hơn. Đây là giai đoạn thực hiện đồ án tốt nghiệp nên thời gian luyện tập và biểu diễn của anh cũng bị hạn chế. Nhưng với niềm đam mê mãnh liệt, anh đã và đang cố gắng, từng bước đến gần hơn với dự định trong tương lai.

Anh Tô Quốc Thái chơi nhạc trong một buổi biểu diễn nhạc Rock

Cũng cố gắng để theo đuổi đam mê của mình, chị Lan Anh – sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền – lựa chọn trở thành một diễn viên trong tương lai. Từ khi còn là sinh viên năm thứ 2 chị đã có cơ hội được diễn xuất, nhờ vậy, ước mơ được đứng trước ống kính máy quay cũng lớn hơn qua từng ngày.

“Ngay từ khi còn nhỏ, được biểu diễn trên sân khấu đã là ước mơ của tôi. Và cho đến tận bây giờ, đam mê ấy vẫn cứ mãnh liệt. Bên cạnh thời gian học, tôi cũng làm thực tập sinh tại một công ty đào tạo diễn viên để trau dồi thêm kĩ năng diễn xuất” – chị Lan Anh chia sẻ.

Trở thành diễn viên là ước mơ của nữ sinh viên trường báo này

Bên cạnh lý do theo đuổi đam mê, cũng còn rất nhiều “cử nhân dự bị” chọn làm trái ngành để không thất nghiệp và đảm bảo cuộc sống. Trần Thị Diệu Thúy (22 tuổi, sinh viên chuyên ngành Báo in, Học viện Báo chí và Tuyên truyền) hiện đang là giáo viên tại một trung tâm chăm sóc trẻ tự kỉ. Chị Thúy làm công việc hiện tại ngay từ khi mới học năm thứ 3, để có thêm thu nhập trang trải sinh hoạt phí, giảm bớt gánh nặng kinh tế cho gia đình.

Chị Thúy chia sẻ: “Sở dĩ tôi lựa chọn nghề đặc thù này bởi thu nhập hàng tháng có thể đảm bảo những nhu cầu thiết yếu của cuộc sống. Sau 2 năm gắn bó và chăm sóc bọn trẻ, tôi cũng cảm thấy yêu thương và coi các em như người thân của mình”.

Dù xuất phát từ đam mê hay chỉ để trang trải cuộc sống, lựa chọn làm trái ngành của nhiều sinh viên vẫn hướng tới một tương lai ổn định và tốt đẹp hơn sau này.

Dưới đây là video clip ghi lại chia sẻ của những người trẻ quyết định làm trái ngành:

Liệu làm trái ngành có phải sự “lãng phí” hay không?

Dành thời gian 4 đến 5 năm để hoàn thành một chương trình đào tạo nghề, rồi quyết định làm trái ngành thì đó có phải sự lãng phí hay không? Đây là câu hỏi được nhiều người quan tâm trong nhiều năm qua.

PGS.TS Trương Thị Kiên – Phó Viện trưởng Viện Báo chí, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, cho rằng, sinh viên báo chí nói riêng và sinh viên đại học nói chung lựa chọn làm trái ngành không phải là sự lãng phí hoàn toàn. Bởi rất nhiều ngành có những sự tương đồng nhất định, sinh viên có thể vận dụng một số kiến thức bản thân đã tích lũy được để áp dụng vào công việc trái ngành.

“Bên cạnh việc đào tạo chuyên ngành, chương trình Giáo dục tại trường Đại học còn cung cấp cho sinh viên kỹ năng sống, nghệ thuật giao tiếp, ứng xử, cũng như bồi đắp thêm nền tảng văn hóa và vốn hiểu biết của sinh viên. Đó là những kiến thức tốt để sinh viên tạo nền tảng cơ bản, tiếp cận những chuyên ngành khác một cách dễ dàng hơn” – PGS.TS Trương Thị Kiên bày tỏ.

Những “cử nhân tương lai” làm trái ngành đã chia sẻ rằng, họ vẫn có thể phát huy được một số kiến thức chuyên ngành nhất định. Chẳng hạn, nhờ học chuyên ngành Điện – Điện tử nên anh Tô Quốc Thái có thể tự sửa chiếc guitar điện của mình khi hỏng hóc đơn giản. Những kiến thức về điện được dạy trên trường học cũng giúp anh bảo quản thiết bị chơi nhạc một cách tốt nhất. Đồng thời, hiểu và nắm vững nguyên lý hoạt động của dòng điện còn là cách anh Thái tự đảm bảo an toàn cho mình khi sử dụng thiết bị chơi nhạc có tiếp xúc trực tiếp với nguồn điện.

Anh Thái có thể tự sửa guitar điện của mình ngay tại nhà

Theo đuổi công việc tưởng chừng như trái ngành hoàn toàn, nhưng chuyên ngành Báo ảnh học tại trường lại giúp chị Lan Anh khá nhiều trong việc diễn xuất. Nhờ tính chất của ngành học mà chị được sử dụng và tiếp xúc với các thiết bị kỹ thuật số, nên khi đứng trước máy quay, chị Lan Anh diễn xuất tự nhiên hơn. Sự nhạy cảm với ống kính còn giúp chị chọn được góc mặt đẹp và có những khung hình tốt nhất.

Còn với chị Trần Thị Diệu Thúy, môi trường năng động của Học viện Báo chí và Tuyên truyền giúp chị cởi mở và tự tin hơn trong giao tiếp, từ đó có phương pháp riêng để gần gũi hơn với trẻ tự kỷ. Đồng thời, những yêu cầu trong việc sử dụng ngôn ngữ của chuyên ngành theo học cũng giúp chị có thể sử dụng từ ngữ đúng mực, hiệu quả trong các trường hợp đặc biệt.

Với mỗi một trẻ tự kỉ, chị Thúy đều có những phương pháp của riêng mình

Có thể thấy rằng, lựa chọn làm trái ngành có lãng phí hay không thì còn tùy thuộc vào mỗi người. Nếu biết vận dụng kiến thức đã học và phát huy hết điểm mạnh của bản thân thì đó lại là ưu thế đáng kể.

Cùng với đó, việc dám từ bỏ nghề chuyên môn để dấn sâu vào một lĩnh vực mới phù hợp hơn với bản thân đã cho thấy được sự tiến bộ trong tư duy, suy nghĩ của thế hệ trẻ hiện nay. Họ là những người chủ động, dũng cảm và cố gắng phấn đấu cho tương lai của mình, dù có gặp phải khó khăn, thử thách.

Kỳ sau: Những trải nghiệm khó quên của tuổi trẻ