Muốn đại học phát triển bền vững cần có tự chủ

Trong buổi tọa đàm về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo chiều 14/12 giữa Bộ GD&ĐT và ĐH Bách khoa Hà Nội, các đại biểu cho rằng tự chủ đại học là điều kiện đảm bảo sự phát triển bền vững của hệ thống giáo dục đại học Việt Nam.

Trưởng phòng đào tạo ĐH Bách khoa Hoàng Minh Sơn cho rằng, muốn đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam, trước hết phải đổi mới hệ thống bằng cấp và mô hình đào tạo. Đây là nền tảng cốt yếu và động lực để thực hiện đổi mới theo nghị quyết đại hội 11.

Theo ông Sơn, hệ thống bằng cấp quốc gia phải rõ ràng, thống nhất, đổi chiếu được các hệ thống thông dụng trên thế giới. Mô hình đào tạo phải phù hợp với hệ thống bằng cấp, mềm dẻo và liên thông để có thể xây dựng các chương trình đáp ứng nhu cầu đa dạng của người học.

Ông Hoàng Minh Sơn cho rằng, muốn đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam, trước hết phải đổi mới hệ thống bằng cấp và mô hình đào tạo. Ảnh: Hoàng Thùy.

Trên cơ sở đó, ông Sơn kiến nghị, cần đổi mới mô hình đào tạo theo mô hình Anh – Mỹ hoặc mô hình của châu Âu lục địa và xây dựng chuẩn trình độ cho các cấp bậc đào tạo.

Trưởng phòng đào tạo ĐH Bách khoa nhận định, môi trường cạnh tranh bình đẳng chính là động lực để phát triển. Đó là sự bình đẳng giữa các cơ sở đào tạo thuộc mọi loại hình. Tuy nhiên, đó không có nghĩa là cào bằng, việc phân bổ ngân sách phải dựa trên đặt hàng của nhà nước và năng lực của cơ sở đào tạo. Để làm được điều này cần tôn trọng sự phân tầng trong hệ thống giáo dục xảy ra theo cơ chế tự nhiên, có hành lang pháp lý, xóa bỏ độc quyền và đặc quyền.

“Tự chủ và tự chịu trách nhiệm sẽ phát huy tối đa nội lực của các cơ sở đào tạo, tạo nền tảng và động lực để toàn hệ thống tự đổi mới”, ông Sơn nhấn mạnh.

Hiệu phó ĐH Bách khoa Nguyễn Cảnh Lương nêu bối cảnh Việt Nam đang gia tăng số lượng và loại hình các trường đại học, cao đẳng nhưng lại không thống nhất trong điều hành, quản lý hệ thống, thiếu cơ chế phù hợp, bình đẳng. Bộ Giáo dục lại thiếu cơ chế giám sát toàn hệ thống, lúng túng trong quản lý, điều hành.

Chính điều đó làm cho Việt Nam chưa có chiến lược phát triển cho hệ thống giáo dục đại học đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước và nguy cơ về sự tụt hậu, phát triển thiếu kiểm soát. Khi các trường bị trói buộc bởi cơ chế quản lý lạc hậu, các trường không có điều kiện phát huy tính năng động, tự chủ, tự chịu trách nhiệm dẫn đến trì trệ.

Hiệu phó Lương cho rằng, Bộ Giáo dục cần có cơ chế quản lý bình đẳng, khuyến khích tự chủ, tự chịu trách nhiệm tạo nền tảng và động lực cho sự phát triển bền vững. Trong vấn đề tự chủ, các trường cần có tự chủ về học thuật (ngành, chương trình đào tạo, tiêu chuẩn chất lượng và phương thức tuyển sinh), tài chính, và tổ chức cán bộ. Đồng thời, các trường cần tự chịu trách nhiệm đối với xã hội, nhà nước và chính mình.

Hiệu phó Lương cho rằng, Bộ Giáo dục cần phải có cơ chế quản lý bình đẳng, khuyến khích tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Ảnh: Hoàng Thùy.

Tuy nhiên, ông Lương cũng nhấn mạnh, vấn đề tự chủ chưa thể triển khai ngay trong toàn bộ hệ thống để đảm bảo sự phát triển ổn định. Trước hết cần thực hiện thí điểm cho một số trường có năng lực và tự nguyện, từ đó rút kinh nghiệm và điều chỉnh kịp thời trước khi nhân rộng.

“Tự chủ và tự chịu trách nhiệm luôn song hành và có quan hệ hữu cơ. Tự chịu trách nhiệm quyết định sự tồn tại và phát triển của một trường đại học trong cơ chế tự chủ”, ông Lương nói.

Kết luận buổi tọa đàm, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Vũ Luận khẳng định, đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phải làm theo kế hoạch. Bộ sẽ nghiên cứu để có một khung luật áp dụng cho các trường. Đối với trường nghiêm túc, đào tạo chú ý đến chất lượng, đặt mục tiêu phát triển lâu dài sẽ được tự do hoàn toàn. Cơ chế xin cho trong giáo dục cũng sẽ dần chuyển sang tạo thuận lợi nhất cho sự phát triển lành mạnh.

“Đổi mới toàn diện sẽ thực hiện từng bước. Trong quá trình đó nếu trường nào vi phạm sẽ bị thu lại quyền tự chủ”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Theo VNE